- De woningmarkt is één van de thema’s waar Nederlanders zich zorgen over maken: van betaalbare huren tot betaalbare koophuizen.
- Veel politieke partijen gaan in hun verkiezingsprogramma’s dan ook uitgebreid in op de huizenmarkt.
- Business Insider geeft een overzicht van de standpunten van 10 grotere politieke partijen over bouwen, huren, kopen en fiscale voordelen zoals de hypotheekrenteaftrek.
- Lees ook: Verbinder, aanpakker of vrouw van het volk? Dit zijn de imago’s van 7 lijsttrekkers
In de verkiezingscampagne is bestaanszekerheid een belangrijk thema voor veel partijen. En daar hoort zeker ook een dak boven je hoofd bij. In de programma’s van veel politieke partijen staan dan ook flink wat paragrafen met maatregelen voor de woningmarkt.
Er lijkt tussen links en rechts opvallend genoeg behoorlijke consensus over de noodzaak om “de regie” over de woningmarkt weer in handen van de Rijksoverheid te leggen. Vooral om de impasse bij het bouwen van voldoende nieuwe woningen te doorbreken.
Fiscaal gezien lopen de standpunten behoorlijk uiteen: sommige partijen wil fors snoeien in de hypotheekrenteaftrek, terwijl anderen daar helemaal niets in zien.
Bekijk hieronder wat tien politieke partijen die relatief hoog staan in de peilingen, willen met de huizenmarkt.
NSC: Twee derde van te bouwen woningen voor lage en middeninkomens
De nieuwe partij NSC van Pieter Omtzigt ziet het gebrek aan woonruimte als een maatschappelijke crisis. NSC wil woningen ook weer betaalbaar maken. Twee derde van de te bouwen woningen moet als het aan de partij ligt sociaal, middenhuur en betaalbare koop zijn. Het Rijk moet daartoe harde afspraken maken met provincies en gemeenten.
Aan de fiscale behandeling van de eigen woning wil NSC niet sleutelen: dus geen gemorrel aan het beleid voor de hypotheekrenteaftrek.
Op de huurmarkt wil de partij de huurprijsbescherming versterken en uitbreiding van gereguleerde huur. Hierbij geldt jaarlijks een maximale huurverhoging en maximale huurprijs.
Ook wil NSC korte metten maken met maatregelen die de taak van woningcorporaties om woningen te bouwen voor bescheiden inkomens bemoeilijken. Dat betekent afschaffing van de verhuurdersheffing die corporaties betalen over hun bezit aan sociale huurwoningen.
VVD: niet morrelen aan de hypotheekrenteaftrek
De VVD noemt de woningnood een groot probleem. De liberalen zien een betaalbaar koophuis als dé manier om een spaarpot op te bouwen in de toekomst. Volgens de VVD kan dat als Nederland van het 'stikstofslot' gaat en de "overheid woningbouw niet verder tegenwerkt".
Want de VVD wil vooral meer bouwen om het gebrek aan betaalbare woningen op te lossen: koop, middenhuur en en sociale huur. Tientallen grootschalige woonwijken moeten gerealiseerd worden, onder meer middels bouwakkoorden tussen bouwers, woningcorporaties en provincies. De afspraken die hierin staan, moeten afdwingbaar zijn.
De VVD wil huurders van sociale huurwoningen het wettelijke recht geven om de woning te kopen tegen een marktconforme prijs.
Volgens de VVD is de fiscale hypotheekrenteaftrek een manier om woningen betaalbaar te houden. De partij wil de aftrek daarom niet verder versoberen. Starters moeten makkelijker een hypotheek kunnen afsluiten, onder meer door de studieschuld minder te laten meetellen.
De partij wil de lokale lastenstijging voor huiseigenaren beperken met een landelijk maximumpercentage voor de stijging van de gemeentelijke ozb-belasting.
Voor huurders wil de partij een rem op de huurprijsstijgingen, al wordt niet precies uitgelegd hoe. Een minder complex systeem om de huurprijs te berekenen moet "zorgen voor redelijke huurprijzen". Tegelijk moet investeren in nieuwbouw van huurwoningen wel aantrekkelijk blijven.
Groenlinks/PvdA: sterk gereguleerde koopmarkt
Groenlinks/PvdA ziet volkshuisvesting als een publieke taak en wil met een nieuw op te richten Woningbouwfonds een fors aantal betaalbare en duurzame huur- en koopwoningen bouwen. Jaarlijks moeten er 100.000 woningen bij, waarvan minimaal 40.000 sociale huurwoningen en 40.000 in het middensegment (huur en koop).
Een 'doorbouwgarantie' moet voorkomen dat de bouw van woningen stagneert tijdens economisch slechte tijden. Bouwprojecten kunnen doorgaan, ook als het doorgaans gehanteerde voorverkooppercentage van 70 procent niet wordt gehaald.
Groenlinks/PvdA wil ook dat woningcorporaties weer gaan bouwen voor de middeninkomens. De inkomensgrenzen voor sociale huur wil de linkse fusiecombinatie opkrikken, zodat meer mensen recht hebben op een sociale huurwoning. Tegelijk moeten woningcorporaties meer middelen krijgen om woningen te kopen, op te knappen en te verduurzamen.
Als het aan Groenlinks/PvdA ligt, bestaat de woningvoorraad in elke gemeente voor minimaal 30 procent uit sociale huurwoningen.
Tegelijk willen de partijen de koopwoningmarkt veel meer controleren. Via het Woningbouwfonds moeten nieuwe, betaalbare koopwoningen worden gerealiseerd, maar onder de voorwaarde dat de grond onder de koopwoning in handen blijft van een gemeenschappelijke partij, aan wie de huiseigenaren de woning ook weer terug verkopen als ze verhuizen.
Gemeenten krijgen de mogelijkheid om gebieden aan te wijzen waar mensen met een laag of middeninkomen voorrang krijgen op een koopwoning, waarmee doorverkoop van koopwoningen en de mogelijke winst daarop verder kan worden beperkt. Ook wordt het voor gemeenten mogelijk om voor de hele woningvoorraad een zelfbewoningsplicht in te voeren, om beleggers die duur willen verhuren buiten de deur te houden.
De fiscale hypotheekrenteaftrek voor woningeigenaren wordt stapsgewijs afgebouwd, want in tegenstelling tot de VVD vindt Groenlinks/PvdA dat dit fiscale voordeel de prijzen juist opdrijft.
PVV: Voorrang voor Nederlanders bij sociale huurwoningen
De PVV wil dat Nederlanders voorrang krijgen voor sociale huurwoningen. Ook wil de partij meer nieuwbouw (sociale huur, middenhuur en koopwoningen) realiseren door onder meer de belemmerende stikstofregels van tafel te vegen.
Verder wil de PVV de sociale huren verlagen, de huurtoeslag verhogen, sneller bouwvergunningen verstrekken, stoppen met het gasvrij maken van woningen, geen verplichting voor de warmtepomp en permanente bewoning van vakantiewoningen toestaan. De partij legt verder niet uit hoe ze dit wil bereiken.
BBB: overheid moet garant staan voor deel nieuwbouw om productie te stimuleren
De partij van Caroline van der Plas wil fors meer betaalbare woningen bijbouwen met minder controle en meer flexibiliteit.
Tegelijk vindt de BBB dat de overheid de regie op de woningmarkt moet nemen en wil ze dat er weer een apart ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening komt.
Twee derde van alle nieuwbouwwoningen moet binnen het betaalbare segment vallen. Om sneller tot productie over te gaan, wil de BBB bekijken of de overheid garant kan staan voor 10 procent of 20 procent van de 70 procent woningen die verkocht moeten zijn voordat een project met de bouw start.
Wat betreft de huurmarkt moeten niet huurprijzen, maar woonlasten leidend zijn voor het beoordelen van redelijke en draagbare huren. Woning corporaties moeten investeren in middenhuurwoningen, waarbij de garantstelling voor leningen ook voor deze woningen geldt.
BBB wil het optoppen van woningen, ofwel het bouwen van een extra verdieping, stimuleren.
Tot slot moeten milieuregels worden versoepeld om de huisvesting van arbeidsmigranten op bedrijventerreinen mogelijk te maken.
D66: bezit meerdere huizen zwaarder belasten
Ook D66 wil dat het Rijk weer de regie neemt over volkshuisvesting. Dit betekent onder meer dat woningdeling gemakkelijker moet worden. Belemmeringen vanuit rijk, gemeenten, woningbouwcorporaties en hypotheekverstrekkers moeten worden weggenomen.
Wat betreft het woningbezit wil D66 het eigendom van meerdere huizen zwaarder belasten. De hypotheekrenteaftrek wordt afgeschaft.
Bij de berekening van maximale hypotheken moeten alle inkomsten worden meegenomen. Het moet ook
makkelijker worden om aan te tonen wat iemand kan dragen, bijvoorbeeld op basis van
rekeningafschriften van betaalde huur in het verleden.
Voor gepensioneerden moet het makkelijker worden om een hypotheek te krijgen. Ook wil D66 het aantrekkelijker maken om een zogenoemde omkeerhypotheek te nemen. Hiermee verkoop je je huis terug aan de
bank en huur je het huis waar je in woont.
Bij huurconstructies wordt met iedere individuele huurder een contract gesloten. Het maximeren van huurprijzen in het middensegment moet worden doorgevoerd. Beleggers gaan belasting betalen over hun verhuurinkomsten.
Partij voor de Dieren: hypotheekrenteaftrek beperken tot grens NHG-hypotheek
De Partij voor de Dieren heeft veel ideeën voor de woningmarkt, met als rode draad meer betaalbare woningen voor lage en middeninkomens en duurzaam bouwen.
De PvdD wil onder meer een beperking voor het aantal panden dat een particuliere verhuurder mag verhuren. Woningcorporaties krijgen juist meer investeringsmogelijkheden voor realisering van huurwoningen in
het middensegment. Daarbij ontvangen ze een financiële injectie van het Rijk om hun bouwopgave te realiseren.
Op de sociale huurmarkt worden huren voor de komende vijf jaar bevroren en in de vrije sector worden de maximale huurprijzen beperkt.
De Partij voor de Dieren is tegen gentrificatie en hecht veel waarde aan gemengde wijken, waar bewoners van verschillende inkomensgroepen, achtergronden en leefstijlen elkaar ontmoeten. Het karakter van wijken en de rechten van degenen die daar reeds wonen worden beschermd.
Verder wil de partij volop inzetten op 'bio-based' bouwen met zo veel mogelijk natuurlijke en hernieuwbare grondstoffen zoals hout, vlas en bamboe.
De hypotheekrenteaftrek wil de PvdD beperken tot leenbedragen die onder de NHG-regeling vallen. Hypotheekdelen die daar bovenuit komen vallen niet meer onder de hypotheekrenteaftrek.
CDA: spaarregeling voor jongeren bij aankoop huis
Het doel om een miljoen woningen bij te bouwen tot en met 2030 blijft wat het CDA betreft overeind. Daarvan moet twee derde betaalbaar en met focus op starters, gezinnen en ouderen gericht zijn.
Ook het CDA wil weer een zelfstandig ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening.
Woningcoöperaties krijgen de ruimte om zonder winstoogmerk voor de middenklasse te gaan bouwen en huurders van corporaties krijgen meer kans om hun woning te kopen.
Jongeren moeten relatief eenvoudig kunnen sparen voor de aankoop van een woning.
Alle corporatiewoningen met een slecht energielabel moeten voor 2030 zijn verbeterd. Gemeenten krijgen een rol in het wijk-voor-wijk aanpakken van isolatie en verduurzaming van particuliere woningen.
Tot slot moet er een norm komen voor een minimumaandeel bouwen met 'bio-based' materialen (als hennep, vlas en lisdodde).
SP: huren omlaag, ook in vrije sector
De SP mikt op een aanpak van het 'neoliberale' beleid op de woningmarkt. Dit betekent wat de socialisten betreft dat huren de komende jaren niet omhoog gaan, maar juist omlaag. "Dat geldt ook voor de zogenaamde geliberaliseerde huren."
De SP wil ook de verkoop van sociale huurwoningen door woningcorporaties verbieden en stelt bij alle
grote nieuwbouwprojecten eisen voor de bouw van betaalbare huurwoningen.
Om de huurders minder afhankelijk te maken van de markt, voert de SP voor alle soorten woningen een maximale
huurprijs in.
Het beleggen in vastgoed pakt de SP aan door een woonplicht in te voeren bij alle woningen, plus een verhoging van de overdrachtsbelasting vanaf het tweede huis.
De SP wil de hypotheekrenteaftrek beperken tot leningen die onder de grens van de Nationale Hypotheekgarantie (NHG) vallen. Voor hogere hypotheken vervalt de hypotheekrenteaftrek.
Ook wil de SP de energierekening van huishoudens structureel verlagen met een isoleringsoffensief, het collectief plaatsen van zonnepanelen op huurwoningen en beter onderhoud van woningen. De salderingsregeling blijft hierbij in stand.
Volt: hypotheekrenteaftrek én eigenwoningforfait allebei afschaffen
Volt wil net als veel andere partijen dat de Rijksoverheid ervoor zorgt dat er voldoende en divers wordt gebouwd. Daartoe moet er onder meer een volwaardig ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening komen.
De overheid moet vaker optreden als medefinancier van bouwprojecten voor betaalbare woningen, bijvoorbeeld door leningen of garanties te verstrekken. Volt wil meer betaalbare koopwoningen voor starters met een middeninkomen. Hiervoor moet het Nationaal Fonds Betaalbare Koopwoningen versneld worden uitgebreid.
Volt wil dat woningcorporaties meer woningen in het middensegment kunnen bouwen door de vrijstelling van de
toestemmingsvereisten (de markttoets) te verlengen.
De hypotheekrenteaftrek en het eigenwoningforfait worden wat Volt betreft allebei afgebouwd in de periode tot 2030.
