ANALYSE – De affaire rond het beladen telefoongesprek van de Amerikaanse president Donald Trump met zijn Oekraïense ambtgenoot Volodimir Zelenski vormt een existentiële bedreiging voor het presidentschap van Trump.
Een hoge Amerikaanse veiligheidsfunctionaris onthulde dat Trump druk heeft uitgeoefend op een buitenlandse mogendheid, in dit geval Oekraïne, om een onderzoek in te stellen naar de voormalige vicepresident Joe Biden. De Democraten in het Amerikaanse Congres hebben dit feit aangegrepen om een afzettingsprocedure tegen Trump in gang te zetten.
De controverse kan er niettemin voor zorgen dat de geloofwaardigheid van Biden als presidentskandidaat bij de verkiezingen van 2020 wordt aangetast.
Trump lijkt het draaiboek uit 2016 te hanteren. Tijdens de presidentscampagne van 2016 streefde Trump er namelijk naar om rivaal Hillary Clinton systematisch te belasteren. Dat deed hij door continu de aandacht te vestigen op de affaire rond het gebruik van een privé e-mailserver door Clinton in de periode dat ze minister van Buitenlandse Zaken was.
Biden is een meedogenloze criticus van Trump en gooit hoge ogen bij de Democraten om het volgend jaar op te nemen tegen Trump. Maar Trump lijkt Biden onschadelijk te willen maken door dezelfde tactiek te gebruiken die succesvol werkte tegen Clinton.
Trump probeert de aandacht van de afzettingsprocedure af te leiden en Biden in diskrediet te brengen. En de geschiedenis leert dat zo'n strategie wel eens zou kunnen werken.
Het baantje van Bidens zoon in Oekraïne is de nieuwe '...maar haar emails'
Hoewel de inlichtingendienst FBI Clintons gebruik van haar privé e-mailserver als "uiterst onzorgvuldig" bestempelde, was de conclusie dat er geen sprake was van een criminele handeling.
Tijdens de verkiezingscampagne van 2016 bleef Trump echter hameren op de e-mails van Clinton. Trump suggereerde op een gegeven moment zelfs dat hij Clinton in de gevangenis zou zetten als hij de verkiezingen zou winnen.
Het is moeilijk te zeggen in welke mate deze focus op de e-mails ervoor heeft gezorgd dat Clinton de verkiezingen verloor. Maar toen Clinton haar functie als minister van Buitenlandse Zaken in 2013 had neergelegd, lag ze goed bij 69 procent van de Amerikaanse kiezers. Een paar jaar later was ze één van de minst populaire presidentskandidaten in de moderne geschiedenis van de Verenigde Staten.
Biden zou in een vergelijkbare situatie terecht kunnen komen doordat Trump probeert het Oekraïne-schandaal te framen als een verhaal over dubieus gedrag van de voormalige vicepresident en diens zoon.
Er is geen bewijs voor Trumps beschuldigingen tegen Biden, maar dat maakt misschien niet uit
De klacht van van een anonieme CIA-medewerker tegen Trump draait om een telefoongesprek dat rond 25 juli dit jaar plaatsvond. Trump belde met de Oekraïense president Volodimir Zelenski. Tijdens dit gesprek oefende Trump druk uit op Zelenski om een onderzoek in te stellen naar Biden en diens rol in het ontslag van een Oekraïense openbare aanklager. Dat gebeurde in de periode dat Bidens zoon, Hunter Biden, een bestuursfunctie had bij het Oekraïense gasbedrijf Burisma Holdings.
Trumps voornaamste beschuldiging is dat Biden Oekraïne gedwongen heeft om de openbare aanklager te ontslaan om zijn eigen zoon te beschermen. Maar hiervoor bestaat geen bewijs.
Het is inderdaad zo dat Biden druk uitoefende op Oekraïne om openbare aanklager Viktor Shokin te ontslaan. Hiertoe heeft Biden gedreigd om 1 miljard dollar aan Amerikaanse kredietgaranties voor Oekraïne achter te houden als Shokin niet ontslagen zou worden.
Maar de voormalige vicepresident van de Verenigde Staten was slechts één van de vele Amerikaanse en Europese functionarissen die Shokin weg wilden hebben. De Europese Unie juichte zijn ontslag toe, want Shokin werd alom beschouwd als iemand die veel te slap optrad tegen corruptie in Oekraïne. Ook liepen er geen onderzoeken naar gasbedrijf Burisma ten tijde van het ontslag van Shokin.
Om een lang verhaal kort te maken: er is geen degelijke onderbouwing voor de beschuldigingen van Trump aan het adres van Biden.
Toch lijken steeds meer Amerikanen te geloven dat Biden heeft aangedrongen op het ontslag van Shokin om zijn eigen zoon te beschermen, aldus een recente peiling van Monmouth University. Volgens dit onderzoek denkt 42 procent van de Amerikanen dat Biden "inderdaad druk uitoefende" en 37 procent dat dit waarschijnlijk niet zo is geweest.
Gedurende het grootste deel van de afgelopen zomer leidde Biden in de peilingen bij de Democraten. Maar in de afgelopen weken zakte Biden weg. Andere kandidaten zoals senator Elizabeth Warren hebben hem ingehaald in een aantal peilingen.
Het is lastig om hard te maken dat er een causaal verband is tussen het Oekraïne-schandaal en Bidens tanende populariteit. Maar het lijkt er wel op dat Trumps beschuldigingen tegen Biden de perceptie van de kiezers beginnen te beïnvloeden.
