• Het eerste presidentiële debat tussen Donald Trump en Joe Biden is ontaard in een chaotisch en hard gevecht.
  • De president hield zich niet aan vooraf gemaakte afspraken en onderbrak zijn rivaal en de debatleider voortdurend.
  • Verder weigerde Trump om geweld van extreemrechtse groepen te veroordelen. Ook zaaide hij opnieuw ongefundeerde twijfel over stemmen per post.
  • Biden bleef overeind, maar maakte geen verpletterende indruk. Hij noemde Trump onder meer een “clown”, “leugenaar” en “Poetins puppy”.

“Will you just shut up, man?”

Het debat is een kwartier oud als de Democratische kandidaat Joe Biden genoeg heeft van de constante onderbrekingen van zijn rivaal, de huidige president Donald Trump.

“Dat was een heel productief segment”, zegt Biden op sarcastische toon. “Blijf vooral doorkletsen, man.”

Trump en Biden kruisten dinsdagavond voor het eerst de degens in de strijd om het Witte Huis die op 3 november uitmondt in de stembusgang.

Het debat op de Case Western Reserve University in Cleveland was door de coronapandemie anders dan gebruikelijk. Publiek was nauwelijks aanwezig en media hadden beperkte toegang. Miljoenen Amerikanen zagen op het podium alleen Trump, Biden en debatleider Chris Wallace.

Ordinair bekvechten tussen Trump en Biden

De Fox News-presentator liet vooraf weten "zo onzichtbaar mogelijk" te willen zijn. Dat is min of meer gelukt, maar niet op de manier die hij waarschijnlijk hoopte.

Wallace slaagde er niet in Trump in toom te houden. De president onderbrak Biden keer op keer en hield zich niet aan de spreektijdregels die zijn campagneteam van tevoren met de tv-zender had afgesproken, iets waar Wallace hem tijdens het debat expliciet op wees.

Wat resulteerde was een chaotische uitwisseling van oneliners, leugens en beledigingen tussen twee mannen die de zeventig al ruimschoots zijn gepasseerd.

Biden, die gedurende de avond geen grote uitglijders maakte, noemde Trump onder meer een "clown", "leugenaar" en "Poetins puppy". "Je bent de slechtste president die Amerika ooit heeft gehad", beet de voormalig vicepresident zijn tegenstrever toe.

Trump maakte op zijn beurt pesterige opmerkingen naar Biden als: "Er is niets slim aan jou, Joe." Om vervolgens te beweren dat Biden op de universiteit lage cijfers haalde.

Het eerste blok van vijftien minuten zou over het Hooggerechtshof gaan en de mogelijke benoeming van de conservatieve kandidaat Amy Coney Barrett. Het ontaarde in ordinair bekvechten over Obamacare en het zorgstelsel. De kiezer is weinig wijzer.

De coronacrisis blijft een zwak punt van Trump

Toch waren er enkele opvallende momenten. Biden viel Trump keihard aan op zijn gebrekkige aanpak van de corona-uitbraak. In de Verenigde Staten zijn al meer dan 200.000 mensen overleden aan de gevolgen van Covid-19. In veel staten laait het aantal geregistreerde besmettingen weer op.

Biden verweet de president dat hij in februari al op de hoogte was van de risico's van een corona-uitbraak, maar dit bewust bagatelliseerde. Iets dat Trump zelf op band heeft erkend tegen journalist Bob Woodward.

Lees meer: 8 schokkende claims uit het nieuwe boek van Watergate-journalist Bob Woodward over Donald Trump

"Hij zegt dat hij geen paniek wilde zaaien, maar hij was zelf in paniek", aldus Biden, die Trump kwalijk neemt nog steeds geen plan te hebben om de pandemie aan te pakken.

Trumps weerwoord was dat Biden het niet beter zou hebben gedaan. "Als we naar jou hadden geluisterd waren er al miljoenen dood", aldus de president.

Trump beweerde ook dat Biden de economie plat wil leggen om het coronavirus te stoppen. "Hij wil alles weer sluiten, het wordt een ramp."

Trump scoort bij zijn achterban met law en order

Tijdens het debat werd ook stilgestaan bij racisme in de Verenigde Staten en de soms gewelddadige protesten die uitbraken in Amerikaanse steden na dodelijk politiegeweld tegen zwarte burgers.

Debatleider Wallace vroeg Trump op de man af om geweld van extreemrechtse milities te veroordelen in steden als Portland en Kenosha. De president weigerde.

"Stand back and stand by", zei hij tegen zijn radicale aanhangers. Iets dat meer klinkt als een oproep dan een veroordeling.

Vervolgens ging Trump door over antifascistische groepen zoals Antifa die volgens hem juist het probleem zijn. Daarbij hamerde hij op het herstellen van law en order voor de gemiddelde Amerikaan, een boodschap die goed valt bij zijn achterban.

Maar ook Biden veroordeelde in zijn repliek niet ondubbelzinnig het geweld van extreemlinkse groeperingen. Dat onderstreepte nog maar eens de spagaat waar Biden zich in bevindt binnen de Democratische Partij: de progressieve vleugel staat aan de zijde van de antiracismedemonstranten, de gematigde kiezers zien graag een sterk optreden van wetshandhavers.

Wel was Biden er als de kippen bij om Trump op zijn plek te zetten toen de president diversiteitstrainingen "zieke ideeën" noemde, waarbij Amerikanen "leren om ons land te haten."

"Hij is een racist", zei Biden, terwijl hij wees naar Trump. Hij sprak daarbij recht in de camera tot het Amerikaanse volk, een tactiek die hij veelvuldig toepaste. "Mensen, kijk eens naar deze clown", zei hij op een gegeven moment, opnieuw met een vinger richting de president.

Trump valt de zoon van Joe Biden aan

Biden liet zich tijdens het debat niet uit de tent lokken door Trump, die voortdurend overal doorheen schreeuwde. De reactie van de oud-vicepresident als de president weer een flagrante leugen vertelde? Grinniken en smalend lachen, een tactiek die voor Al Gore twee decennia geleden averechts werkte in de debatten met George W. Bush.

Pas na 75 minuten werd Biden voor het eerst fel bij een discussie over het Amerikaanse leger. Hij viel Trump aan op zijn uitspraken over militairen. De president heeft gesneuvelde soldaten volgens een recent artikel in The Atlantic omschreven als “sukkels” en “losers”.

Dat raakt Biden persoonlijk, omdat zijn in 2015 overleden zoon Beau in Irak heeft gediend. "Hij was geen loser maar een patriot", aldus Biden.

Trump reageerde ijskoud. "Beau? Die ken ik niet. Ik ken wel Hunter die geld kreeg van de burgemeester van Moskou."

Daarmee refereerde Trump aan de andere zoon van Biden, die vorig jaar in opspraak raakte wegens een topfunctie bij een Oekraïense gasconcern in 2014. Biden, die op dat moment vicepresident was, zou daar een hand in hebben gehad. Een Senaatscommissie vond daarvoor geen bewijs.

Ook Trumps claim dat Hunter Biden geld ontving van de Moskouse burgemeester is overigens onbewezen.

Trump roept aanhangers op om stembureaus in de gaten te houden

In het laatste deel van het verkiezingsdebat, dat over de integriteit van de verkiezingen ging, riep Biden nogmaals alle Amerikanen op om te gaan stemmen.

"Trump probeert mensen te ontmoedigen en bang te maken", verweet hij de president. Biden zegde toe zijn verlies te zullen accepteren als Trump de verkiezingen wint.

"Stem, stem, stem", zei hij toen hij zich rechtstreeks tot de kiezers richtte. "Jij hebt in de hand wat er met dit land gebeurt."

Trump stak daarop een tirade af op de Democraten. Hij beschuldigde de Democraten er onder meer van in 2016 zijn campagneteam te hebben bespioneerd en zei dat de Democraten een coup probeerden te plegen.

Trump noemde het grootschalige stemmen per post bij de komende verkiezingen "een ramp" en beweerde dat stembiljetten van zijn kiezers al zouden zijn teruggevonden in vuilnisbakken en beekjes. "Dit wordt een fraude die je nooit eerder hebt gezien", aldus de president.

Nadat moderator Wallace de kandidaten vroeg of zij beloofden de verkiezingswinst niet vroegtijdig op te eisen, stemde Biden daarmee in. Trump beschuldigde de Democraten daarop nogmaals van "valsspelen" en riep zijn aanhangers op om massaal de stembureaus in de gaten te houden tijdens de verkiezingen in november.

Het volgende debat is op 7 oktober. Dan is het de beurt aan vicepresident Mike Pence en Bidens running mate Kamala Harris. Trump en Biden stappen op 15 en 22 oktober weer in de ring.

Lees meer over de Verenigde Staten: