• Tesla heeft ongeveer 350 Poolse bouwvakkers in dienst om de nieuwe fabriek bij Berlijn te bouwen.
  • De bouwvakkers draaien werkdagen van 12 tot 14 uur en slapen in een klein hostel, soms met z’n drieën op een kamer.
  • De bouwvakkers krijgen een uurloon van omgerekend 8,70 euro, een stuk minder dan het Duitse minimumloon, blijkt uit onderzoek van Business Insider Deutschland en het ZDF-programma Frontal21.

Aan het eind van een lange werkdag staan Marcin en Pawel in korte broek voor de deur van een hostel in het Brandenburgse dorpje Mittenwalde. Ze roken een sigaret.

Ze hebben veertien uur gezwoegd en vervloeken het zand. “Onze benen doen pijn”, zeggen de twee. “Dat verdomde zand.”

De twee Polen werken op de bouwplaats van Tesla in Grünheide, een dorp met 8.600 inwoners 35 kilometer ten zuidoosten van Berlijn. Daar komt de nieuwe ‘gigafabriek’ van het Amerikaanse bedrijf. Marcin en Pawel leggen op de bouwplaats al meer dan drie maanden rioleringsbuizen.

“We worden ’s morgens met bussen opgehaald en weer teruggebracht”, zeggen ze. Op de gevel van het hostel prijkt een advertentie: ‘8 euro voor een nacht, tot 1.000 slaapplaatsen’.

Ze delen het hostel met ongeveer 350 andere bouwvakkers, zeggen de Polen. "We slapen daar soms met wel drie man op een kamer." En dat midden in de coronapandemie.

Enkele weken geleden was er een grote corona-uitbraak op de bouwplaats. Tientallen werknemers raakten besmet. Sindsdien is er een testcentrum bij het terrein.

Voor en in het hostel draagt echter geen van de honderden bouwvakkers een mondkapje of wordt geen afstand gehouden. Men groet elkaar hartelijk, praat over de dag, vervloekt het zand en gaat naar de kamer. De volgende dag wacht immers weer een volgende zware dienst van twaalf tot veertien uur.

Tesla betaalt de Polen minder dan het Duitse minimumloon

Marcin en Pawel willen niet klagen over hun baan. Vanuit hun oogpunt verdienen zij een behoorlijk salaris: 40 zloty per uur, omgerekend ongeveer 8,70 euro. Business Insider heeft dat bevestigd bij hun werkgevers.

Van hun salaris willen de 20-jarigen een auto kopen – geen Tesla. Ze zijn van plan om zes maanden op het bouwterrein te blijven en daarna verder te gaan. Grünheide is slechts een korte periode in hun leven.

Het lijkt de twee dan ook niet te kunnen schelen dat zij en hun collega's midden in de coronapandemie met honderden tegelijk in een klein hostel zijn gepropt, met meerdere mensen op een kamer.

De lange werkdagen zijn zwaar, maar ze klagen alleen over het zand. Ze zijn ook tevreden over hun inkomen, hoewel dat onder het Duitse minimumloon ligt van bruto 9,50 euro per uur. Misschien komt dit ook, omdat niemand hen vertelt dat ze niet zo lang hoeven te werken – en dat ze recht hebben op meer salaris.

Tesla bouwt zonder vergunning

Business Insider Deutschland en ZDF-programma Frontal21 spraken met verschillende werknemers die al wekenlang werken aan verschillende leidingen voor water en riolering, soms op een diepte van 3,5 tot 4 meter.

Geen van hen weet iets van voorlopige bouwvergunningen die Tesla moet krijgen voor delen van de fabriek. In het geval van de rioolbuizen ontbreekt die vergunning.

Desondanks legden de bouwvakkers wekenlang de leidingen aan, tot de illegale werkzaamheden tijdens een routine-inspectie op 25 maart werden ontdekt. De bouwputten trokken de aandacht van de lokale autoriteiten, zo maakte het Brandenburgse ministerie van Milieu desgevraagd bekend.

Het ministerie greep meteen in en legde de bouw stil van 26 maart tot 12 april. Toen kreeg Tesla goedkeuring om de werkzaamheden te hervatten. Het ministerie onderzoekt nog of Tesla een boete krijgt voor de overtreding.

Tesla lapt de Duitse wet aan z'n laars

De manier waarop de Amerikaanse autofabrikant omgaat met de Duitse wetgeving en de lokale overheden leidt tot woede bij de advocaten van plaatselijke milieuverenigingen. Die protesteren al jaren tegen de komst van de Tesla-fabriek.

"Als hier stiekem vooraf wordt gebouwd zonder de nodige vergunningen, dan zegt dat veel over het bedrijf Tesla. Het is duidelijk hoe de Amerikaanse autofabrikant denkt over de Europese gewoonte om zich aan de wet te houden", zegt advocaat Rüdiger Nebelsieck.

"Ik ben zeer verbaasd over het proces, omdat grote bedrijven zich normaal gesproken juist strikt aan de regels houden. De ingewikkelde vergunningsprocedures kunnen tot ergernis leiden, maar ze houden zich er wel aan. Dat is blijkbaar niet het geval bij Tesla", vervolgt hij.

Thorsten Deppner, advocaat van milieuvereniging Grüne Liga in Brandenburg, zegt tegen Business Insider: "De wederzijdse basis van vertrouwen tussen Tesla en de lokale autoriteiten is nu weg. Je moet kunnen rekenen op elkaars woord." Dat kan niet als één partij opzettelijk wettelijke regels aan z'n laars lapt, aldus Deppner.

Tesla reageerde niet op een lange lijst met vragen van Business Insider en Frontal21.

Opmerkelijke brief van Elon Musk

De gang van zaken is opmerkelijk. Nog maar enkele weken geleden schreef Tesla-oprichter Elon Musk een brief waarin hij de Duitse autoriteiten en ministeries scherp bekritiseerde omdat ze te traag en te bureaucratisch zouden handelen, vooral wat betreft de bouwvergunningen.

De handelingssnelheid staat volgens hem "in schril contrast met de haast die nodig is om klimaatverandering te bestrijden".

Musk schreef verder dat de fabriek in Grünheide "Duitsland zou helpen zijn doelen te bereiken zoals die zijn vastgelegd in de federale klimaatbeschermingswet".

De boodschap van Musk was helder: Tesla is de redder van het Duitse klimaat en Tesla is een bedrijf dat van de wereld een betere plek wil maken.

De praktijken in Grünheide tonen een andere kant van de autofabrikant: illegale bouwwerkzaamheden en onverantwoorde arbeidsomstandigheden op en buiten de bouwplaats.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Business Insider Deutschland.

Lees meer over Tesla: