In de culturele sector werken steeds meer mensen als zzp’er. Het aantal zelfstandigen is tussen 2009 en 2013 toegenomen tot bijna 106.000. Hun financiële situatie is vaak niet rooskleurig.

Dat blijkt uit een verkenning door de Raad voor Cultuur en de Sociaal- Economische Raad.

Werknemers in de cultuursector zijn volgens het onderzoek vaak uit noodzaak zelfstandig geworden. Daardoor leven zij in onzekerheid over de continuïteit van hun werk en omdat de tarieven voor zelfstandigen onder druk staan, verdienen zij aanzienlijk minder.

Soms werkt men zelfs gratis, alleen maar om het eigen beroep te kunnen uitoefenen en in de hoop op betaalde werkzaamheden in de toekomst.

Ook raken ze in de problemen bij arbeidsongeschiktheid, omdat verzekeringen hiervoor vaak te duur zijn. Vanwege het over het algemeen lage inkomen zorgen zelfstandigen vaak ook niet voor een pensioenvoorziening.

Salaris lager dan modaal

In 2013 verdienden zzp’ers in de cultuursector gemiddeld 21.908 euro. Dit is ruim tienduizend euro lager dan het modaal bruto-inkomen in dat jaar van 32.500 euro. Beeldend kunstenaars verdienden in 2013 gemiddeld 13.990 euro, muzikanten 16.400 euro, schrijvers 20.500 euro, filmmakers 21.500 euro en acteurs 26.900 euro.

Het aantal banen voor werknemers in de cultuursector is met 12,3 procent afgenomen, waar de gemiddelde daling in Nederland op 2,5 ligt. Tegelijk is het aantal tijdelijke banen toegenomen. "Door deze daling en de toename van het aantal zelfstandigen in de sector, vindt er een verschuiving plaats van loondienst naar zelfstandigheid. Dit komt over de hele linie van de cultuursector voor", schrijven de onderzoekers.

Meer geld naar cultuur

FNV Kiem vindt dat er snel wat aan de situatie gedaan moet worden. "Binnen enkele jaren tijd is de arbeidsmarktpositie van de makers van kunst en cultuur dramatisch verslechterd. Dat wil je toch niet? Cultuur moet echt weer veel meer geld krijgen. Maar dat op zich is nog niet genoeg: ook de onderhandelingspositie van de makers moet beter. Want anders hebben ze straks nog het nakijken", zegt Caspar de Kiefte, bestuurder Kunsten van FNV Kiem.

Eind vorig jaar is er twee miljoen euro bijgekomen voor verbetering van de arbeidsmarktpositie van kunstenaars. De Kiefte: "Gezien de enorme omvang van de bezuinigingen is dat bij lange na niet genoeg.''

Cultuurminister Jet Bussemaker had opdracht gegeven voor het onderzoek, omdat ze zich al lange tijd zorgen maakt. Ze vindt het belangrijk dat mensen in deze sector zoals vertalers, muziekdocenten en beeldend kunstenaars, een fatsoenlijk inkomen kunnen verdienen.

Volgens haar zal bij de beoordeling van aanvragen voor kunst- en cultuursubsidies de komende jaren bekeken worden of de plannen getuigen van goed werkgeverschap en goed opdrachtgeverschap. "Ik roep dan ook culturele werkgevers op om evenwichtige keuzes te maken."

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl