Met het faillissement van Scheer & Foppen verdwijnt er opnieuw een elektronicaketen uit de winkelstraat. De consument kiest voor de aankoop van elektronische apparaten steeds vaker voor een webshop in plaats van een fysieke winkel.

De Harense Smid, Dynabyte, Dixons, It’s, MyCom, Paradigit, Block, Mikro-Electro, iCenter. Allemaal elektronicaketens die de afgelopen jaren failliet zijn gegaan. Sommige maakten in sterk afgeslankte vorm een doorstart, andere zijn definitief verdwenen uit het straatbeeld.

Scheer & Foppen kan aan dat lijstje worden toegevoegd. Dinsdag sprak de rechter het bankroet uit over de elektronicaketen, die met 56 filialen vooral aanwezig is in het noordoosten van Nederland. Voor de 475 medewerkers is ontslag aangevraagd.

Een doorstart lijkt er niet in te zitten. De directie van Scheer & Foppen sprak de afgelopen maanden met potentiële kopers, maar dat leverde niks op. “Je weet nooit wat voor partijen het bericht van het faillissement nog op de been brengt, maar met alle voor de hand liggende overnamekandidaten is al gesproken”, aldus een woordvoerder van Scheer & Foppen tegenover persbureau ANP.

Minder elektronicazaken, meer webshops

Elektronicazaken hebben het al jaren lastig. Sinds 2007 is het aantal winkels dat elektronische apparaten verkoopt met zo’n 800 gedaald, blijkt uit cijfers die het Centraal Bureau voor de Statistiek dinsdag publiceerde. Het aantal webshops in elektronica is de afgelopen vier jaar met zo’n 400 stuks gestegen, tot bijna 2.000 bedrijven.

Online winkelen groeit al jaren achtereen, maar vooral in de elektronica lijkt de omslag nu razendsnel te verlopen. In het eerste kwartaal van dit jaar werd door middelgrote en grote elektronicazaken een derde meer omgezet via online verkoop dan een jaar eerder. De omzet van fysieke winkels daalde in dezelfde periode met 11 procent.

Ook in 2015 was deze trend al zichtbaar: de offline omzet daalde met 2,5 procent, terwijl de verkopen via webshops met 21 procent stegen.

De snelle groei van online raakt vooral middelgrote elektronicazaken. De financiële positie was door de economische crisis al verslechterd bij veel ketens, waaronder het moederbedrijf van Dixons, MyCom en iCenter. De opkomst van online - en het onvermogen om daarop in te spelen - blijkt de genadeklap.

Tel daarbij op de dominante positie van Media Markt en Coolblue, en het wordt lastig voor bedrijven als Scheer & Foppen, Dixons en Dynabyte.

Omnichannel retail

Niet dat fysieke winkels ten dode opgeschreven zijn. Juist de combinatie van online en offline werkt bijzonder goed. Dat past in de trend van van 'omnichannel retail', waarbij de merkbeleving van de consument centraal staat.

Vaak doen consumenten vooronderzoek via internet, maar willen ze een nieuwe smartphone, tv of koptelefoon uitproberen in de winkel voordat ze overgaan tot koop. Of ze twijfelen en willen advies van een verkoper. Sommigen halen hun pakket liever af bij een vestiging, omdat ze dan niet op de postbode hoeven te wachten. Ook vinden veel klanten het een prettig idee dat ze ergens langs kunnen gaan als er een probleem is met een apparaat.

Schoolvoorbeeld van het vervloeien van online en offline is Coolblue, een van de grootste webwinkelketens van Nederland met een omzet van 555 miljoen euro in 2015. Het bedrijf heeft vijf fysieke vestigingen in Nederland, twee in België en plannen om dit jaar nog eens twee winkels te openen. In 2018 moet de omzet boven het miljard liggen.

"Als we in een stad een winkel openen, gaan we per direct meer verkopen online", zei Coolblue-oprichter Pieter Zwart onlangs in gesprek met 7ditches.tv. Ouderwetse winkels zijn dan ook essentieel voor het bedrijf. "Ze leveren een bijdrage de klanttevredenheid en aan de winstgevendheid. Bovendien groeiden ze het afgelopen jaar harder dan onze websiteverkopen. Dat zegt heel wat."

Flexibiliteit

Zo zijn er nog meer internetbedrijven die inmiddels hun gezicht laten zien in de winkelstraat, zoals Neckermann, Bax-Shop.nl, Sanitairwinkel.nl, Cameranu.nl en Ace & Tate. Zij kunnen snel inspelen op de veranderende behoefte van de consument, doordat ze relatief lage kosten hebben. Een paar winkels met personeel erbij is zo gepiept.

Het vertrekpunt van traditionele elektronicazaken is het tegenovergestelde. Doordat ze vaak tientallen dure winkelpanden met doorlopende huurcontracten en personeel hebben, zijn ze een stuk minder flexibel. Voor een webshop, inclusief hagelnieuw systeem om online bestellingen af te handelen, is vaak onvoldoende budget, terwijl dat absoluut een must is.

"Als je ziet hoe de jongste generaties als digital natives opgroeien, dan weet je dat een retailer zonder online aanwezigheid geen bestaansrecht meer heeft in de toekomst", zei consultant Anne Jansen vorig jaar tegen RetailWatching.nl. "Veel consumenten kiezen voor online omdat het efficiënt is. Maar ook de leegstand zorgt ervoor dat veel stadscentra er niet aantrekkelijker op worden. En dat stimuleert ook weer online."

Geen prettig vooruitzicht dus voor de middelgrote elektronicazaken die nog over zijn, zoals BCC, Expert, EP en Electro World. Pieter Zwart van Coolblue denkt dan ook dat de strijd in de retail nog niet gestreden is: er zullen nog veel meer winkelketens omvallen. Zwart: "Er zit een verschil tussen wanneer je terminaal bent, en wanneer je je laatste adem uitblaast."

LEES OOK: Bestellen bij een buitenlandse webshop? Zo zit het met invoerrechten