Rood staan is de simpelste manier om geld te lenen: je hoeft nergens voor te tekenen, maar neemt eenvoudigweg meer geld op dan er op je rekening staat.

Hoewel het verleidelijk is om van deze mogelijkheid gebruik te maken, leggen de meeste mensen op dat gebied een aardige discipline aan de dag. 63 procent van de Nederlanders heeft in 2015 geen enkele keer rood gestaan, zo blijkt uit onderzoek van het platform Wijzer in geldzaken. In 2013 was dat nog 52 procent, dus dat is een verbetering.

Deze cijfers sluiten aan bij een langere termijn trend. Eerder onderzoek van de Autoriteit Consument & Markt wees uit dat tussen 2009 en 2013 steeds minder Nederlanders gebruik maakten van de mogelijkheid om rood te staan. Bovendien was het geleende bedrag per roodstaande rekening in deze periode met ongeveer 9 procent gedaald, naar 1.124 euro.

Hoge rente bij rood staan

Dat is een positieve ontwikkeling, want rood staan is duur.

Bij de bank Knab betaal je op afstand de laagste rente: 5 procent. Maar alleen als je een positief saldo hebt op een andere spaar- of betaalrekening van Knab.

Bij zes andere banken (ASN, Triodos, SNS, ABN Amro, Rabobank en ING) lopen de bedragen uiteen van 9,0 tot 13,4 procent. Bij ABN hangt het rentepercentage af van het bedrag dat je maximaal rood mag staan: hoe  hoger de limiet, hoe minder je hoeft te betalen.

De banken zitten hiermee weliswaar onder het maximale rentepercentage van 15 procent dat ze nu mogen rekenen. Maar vergeleken met de lage spaarrente (de hoogste variabele spaarrente bedroeg in december 0,7 procent) is dit een behoorlijk bedrag.

In dat licht is het niet verwonderlijk dat minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem waarschuwde dat consumenten moeten beseffen dat geld lenen een prijs heeft. "Rood staan op de bankrekening moet niet gratis zijn, omdat dat een verkeerd signaal geeft aan consumenten", zei de minister tegen RTL Z. Hij reageerde op de aankondiging van SNS Bank om bij klanten die rood staan de eerste drie dagen geen rente in rekening te brengen.

Rood staan: tarief per dag

Is rood staan werkelijk zo problematisch? Dat hangt af van je situatie.

Als het slechts sporadisch gebeurt, omdat bijvoorbeeld je salaris een keer te laat wordt overgemaakt, terwijl ondertussen al wel je hypotheeklasten zijn afgeschreven, is er niet veel aan de hand. De rente over een negatief banksaldo is weliswaar hoog, maar het gaat om een tarief op jaarbasis: je betaalt alleen het volle pond als je het hele jaar rood staat.

Het bedrag dat je op dagbasis moet betalen is aanmerkelijk lager. Elke dag dat je rood staat, betaal je namelijk 1/365ste deel van de jaarlijkse rente. Als je bijvoorbeeld 200 euro rood staat en je bank 10 procent rente in rekening brengt, dan ben je per jaar 20 euro verschuldigd, maar per dag slechts 5 cent. Van enkele dagen in de min zitten word je dus niet arm.

Kom je echter structureel geld tekort, dan is het wel zaak om bij te sturen. In dat geval geef je maandelijks meer uit dan er binnen komt. Dat kan leiden tot kostbare aanmaningen en oplopende schulden. Bovendien heb je dan geen vet meer op de botten om financiële tegenslagen te kunnen opvangen.

Lenen: registratie bij BKR

Daarnaast kan langdurige roodstand tot problemen leiden als je andere financiële verplichtingen wil aangaan.

Heb je een rekening waarop je minimaal 250 euro rood kunt staan, dan meldt de bank dit sinds 1 december 2016 aan het Bureau Krediet Registratie (BKR). Daarvoor lag de ondergrens op 500 euro. Bij het BKR kunnen geldverstrekkers checken of je nog meer leningen hebt uitstaan (om overkreditering te voorkomen) en of je betalingsproblemen hebt.

Zolang je de tekorten trouw aanvult, is er geen reden tot zorg. Maar als je langere tijd achter loopt met betalen - doorgaans langer dan drie maanden - loop je het risico op een negatieve BKR-notering. Hierdoor kun je bot vangen als je een hypotheeklening of een abonnement voor een mobiele telefoon wil afsluiten

Kom je structureel geld tekort, dan is het verstandig om uitgaven waar mogelijk uit te stellen, te bezuinigen en/of om te proberen om je inkomsten te vergroten, door bijvoorbeeld meer te werken.

Persoonlijke lening

Moet je een urgente uitgave doen waarvoor je onvoldoende middelen hebt, overweeg dan een persoonlijke lening of een doorlopend krediet. De rente hierover hangt meestal af van je persoonlijke omstandigheden (zoals je inkomen, je gezinssituatie en eventuele andere leningen die je hebt afgesloten), maar is meestal lager dan de rente over roodstand.

Kredietlimiet

Banken zorgen er al voor dat je niet onbeperkt rood kunt staan. Ze geven een kredietlimiet, die per bank kan variëren van een paar honderd euro tot 75.000 euro.

Bij sommige banken is dit bedrag gekoppeld aan je inkomen en soms ook aan je uitgaven. Zodra die grens is bereikt, is het meestal niet meer mogelijk om geld op te nemen of bedragen af te laten schrijven. Bij sommige banken kan dit overigens nog wel en dan wordt vanaf dat moment direct een hogere rente berekend. Hier moet je dus alert zijn.

Verder hanteren alle banken voorwaarden die moeten voorkomen dat je structureel in de min staat. Je moet bijvoorbeeld minimaal één dag per drie maanden een positief saldo hebben en/of elke maand een minimum percentage (bijvoorbeeld 2 procent) van je kredietlimiet op je rekening storten.

Voldoe je niet aan die voorwaarden, dan wordt de kredietlimiet ingetrokken en eist de bank het geleende geld terug.

Automatisch aanvullen

De jonge bank Knab gaat het meest rigoureus te werk om roodstand bij klanten te voorkomen. Bij die bank is een netto-roodstand niet mogelijk. Je mag daar namelijk niet méér rood staan dan het totaalbedrag op je betaal- en spaarrekeningen bij deze bank.

Is het saldo op een rekening negatief, dan moet je het tekort binnen dertig dagen wegwerken bij Knab; anders wordt het automatisch overgeboekt van je spaar- of betaalrekeningen. Je kunt er bij die bank ook voor kiezen om bij roodstand het saldo automatisch aan te vullen van andere rekeningen.

Kijk je ondanks al deze maatregelen nog te vaak tegen een negatief banksaldo aan, dan kun je jezelf ook beperkingen opleggen. Zo kun je eigenhandig de mogelijkheid om rood te staan blokkeren of kiezen voor een lagere kredietlimiet.

Bij sommige banken kun je vragen om een sms-bericht zodra je rood staat of als er nog maar een gering bedrag op je rekening staat. Zo voorkom je dat je ongemerkt in de min raakt.