ANALYSE – Afgelopen zomer zat ik met een collega op het terras van een bekende koffietent bij ons in de buurt en we spraken over onze pensioenopbouw. De afgelopen jaren hebben we hard gewerkt om ons bedrijf te laten groeien en de nodige investeringen gedaan, maar was pensioenopbouw het ondergeschoven kindje.

Natuurlijk hebben we wel iets gedaan aan pensioen, maar nu we de veertig zijn gepasseerd, wordt het toch wel tijd wat extra’s te doen. Wijsheid komt met de jaren zullen we maar zeggen.

We kwamen echter ook tot de conclusie dat er privé, na aftrek van alle vaste lasten, maar bitter weinig overbleef. Vervolgens betaalden we de rekening van vier cappuccino’s à 4 euro per stuk. In totaal 16 euro.

De grootste maandelijkse vaste lasten, zoals de hypotheek of de huur, daar houden we rekening mee in onze mentale boekhouding. Bij bovengenoemde kleine uitgaven is dit echter anders. Deze vergeten we sneller of we doen deze uitgaven minder bewust.

Dit verschijnsel wordt ook wel de “Latte Factor” genoemd, zoals beschreven in het gelijknamige boek van David Bach. Hij stelt dat kleine uitgaven in de loop der tijd optellen tot grote bedragen. Door hier bewuster mee om te gaan kun je een klein fortuin vergaren.

Uiteraard gaat het niet alleen om koffie met veel warme melk (latte), maar om alle kleine uitgaven zoals luxe broodjes, fastfood of een abonnement op krant, magazine of leenfiets.

Minder koffie: besparen op kleine uitgaven om te kunnen beleggen

We hebben een praktijkvoorbeeld uitgerekend. Stel dat je gemiddeld per dag 7 euro uitgeeft aan eerdergenoemde zaken. Door hiermee te stoppen bespaar je 2.555 euro per jaar.

We besluiten het geld te beleggen en gaan uit van een gemiddeld rendement van 6 procent netto op jaarbasis. Na 30 jaar is dit bedrag opgelopen tot 213.760 euro.

Het meest opvallende hierbij is dat niet het bedrag dat je hebt bespaard. Het grootste deel van het opgebouwde vermogen komt niet van de inleg, maar van het rendement dat je hierop hebt gemaakt. Een eigen berekening van je latte factor kun je hier maken.

Nu is dit bespaaradvies er niet op gericht alle plezier uit je leven te verbannen, of ervoor te zorgen dat je vanaf nu dagelijks met een trommeltje vol boterhammen naar je werk vertrekt. Wel is het een advies om slimmer met je geld om te gaan en het bewuster uit te geven. Door prioriteiten te stellen en hiernaar te handelen.

Dus als je iedere dag 16 euro uitgeeft aan koffie of lunch buiten de deur, is het wellicht tijd dit te heroverwegen. Een idee is om in het begin van de maand het bedrag dat je opzij wilt zetten, meteen van je rekening courant af te boeken. En dan kijken of je het bedrag wil uitgeven, of apart houdt om te beleggen voor de lange termijn.

Rijker worden is vooral een psychologische uitdaging

Gedisciplineerd geld opzij zetten zal in het begin lastig zijn. Het is namelijk bekend dat we niet graag denken aan later en oud worden. Jongeren associëren later niet met verre reizen of tijd voor hobby’s, maar met ziektes en de dood.

Een Amerikaans onderzoek heeft zelfs uitgewezen dat geld opzij zetten voor je pensioen, dezelfde hersenactiviteit oplevert als geld geven aan een onbekende. Dus hoe verder het doel in de toekomst ligt, hoe minder we bereid zijn om er nu in te investeren.

Uit onderzoek blijkt dat onze neiging om te kiezen voor de korte termijn (onmiddellijke bevrediging) mede te maken heeft met het feit dat er dopamine vrijkomt in ons lichaam als we een directe beloning krijgen. Daar krijg je een goed gevoel van dat je vaker wilt beleven.

Om de kille logica van een voordeel op de lange termijn te laten werken, is de grootste uitdaging dus psychologisch van aard.

Ralf op de Weegh is oprichter en managing partner van BeSmart Vermogensbeheer. Deze column is niet bedoeld als individueel advies tot het doen van beleggingen. De auteur bezit voor eigen rekening posities in ETFs.