Verwordt Nederland van rijk land tot een natie die de aftakeling van haar welvaart laat gebeuren, zoals het ooit bloeiende Venetië eeuwen terug. Die vraag werpt Ingrid Thijssen, voorzitter van werkgeversorganisatie VNO-NCW, op in NRC.

“Beseffen we wel voldoende dat bedrijven de motor zijn van onze economie en onze samenleving?” , schetst Thijssen in een opiniestuk voor de krant.

Volgens de baas van de club van grote werkgevers is Nederland niet langer een logische plek voor bedrijven om zich te vestigen, te blijven of te verduurzamen. En is er sprake van een exodus onder grote bedrijven, start- en scale-ups en familiebedrijven.

Het vestigingsklimaat is in vrije val, stelt Thijssen. Ze benoemt daarbij 5 belangrijke oorzaken:

1. Onsamenhangend beleid

Volgens Thijssen stelt de overheid eisen, maar regelt ze niet dat burgers en ondernemers daaraan kunnen voldoen omdat in de besluitvorming samenhang ontbreekt. Het kabinet wil dat je vanaf 2026 een warmtepomp neemt als de cv-ketel moet worden vervangen, maar ondertussen kan de fabrikant van die warmtepomp geen vergunning krijgen om de nieuwe fabriekshal te bouwen, vanwege het stikstofbeleid, schetst ze als voorbeeld.

2. Te hoge belastingen

Thijssen heeft de belastingdruk voor bedrijven zien toenemen tot één van de hoogste in de Europese Unie. Dat leidt volgens haar tot minder investeringen in onder meer duurzaamheid. Alleen al de extra lastenverzwaringen van september vorig jaar hebben geleid tot ongeveer 10 procent minder investeringen, aldus Thijssen.

3. Netwerk Schiphol en KLM staat onder druk

Nederland heeft met Schiphol en KLM een "netwerk van frequente, rechtstreekse luchtverbindingen met alle economische centra in de wereld", zegt Thijssen. Nog wel, want ook dit staat volgens haar onder druk. Snelle oplossingen voor emissies en geluidsoverlast blijven uit. "Het antwoord is: krimp." Volgens Thijssen leert de geschiedenis dat als zo'n netwerk eenmaal in elkaar zakt, het nooit meer terugkomt.

4. Kwaliteit onderwijs verslechtert

Nederland was volgens Thijssen ooit onderscheidend met onder meer de hoge kwaliteit van de beroepsbevolking, maar ze ziet de kwaliteit van schoolverlaters verslechteren.

5. Negatieve houding politici

Wat niet helpt is volgens Thijssen de "voortdurend negatieve manier waarop er met het bedrijfsleven wordt omgegaan" door de overheid. Dat kan de spreekwoordelijke druppel zijn als er voor die bedrijven toch al geen redenen zijn om hier te blijven, te verduurzamen of uit te breiden. De beslissers zijn mensen, zegt Thijssen, en "woorden doen er toe".

Lees ook: Nieuwe minister van Economische Zaken Micky Adriaansens wil meer aandacht voor ondernemers in de coronacrisis en een beter vestigingsklimaat