Het knetterde afgelopen weekend tussen Nederland en Turkije.
Premier Mark Rutte wees twee Turkse ministers de deur die campagne wilden voeren in Rotterdam voor het Turkse referendum van april. Daarbij kunnen Turken stemmen om de macht van president Recep Tayyip Erdoğan sterk uit te breiden.
Er braken rellen uit tussen de ME en de ongeveer duizend demonstranten die zich hadden verzameld bij het Turkse consulaat. Zestien mensen werden gearresteerd. En als de bloempot die van een balkon werd gegooid iemand had geraakt, hadden er ook doden kunnen vallen.
De Turkse president Erdogan was woedend. Hij noemde Nederland “nazi-overblijfselen en fascisten”. Maandag volgden sancties: diplomatieke vluchten uit Nederland zijn voorlopig niet welkom in Turkije, net als de Nederlandse ambassadeur.
Ondertussen spreekt premier Rutte schande van Erdogans uitlatingen, maar wil hij vooral de situatie de-escaleren.
"Wat Rutte heeft gedaan is eigenlijk atypisch voor Nederland", zegt Jan Vincent Meertens, expert op het gebied van internationaal onderhandelen. "En het is ook niet consequent, want eerder konden Turkse ministers wel gewoon campagne voeren in Nederland. Waarschijnlijk wil Rutte zich profileren vlak voor de verkiezingen."
Meertens heeft ruime ervaring als ondernemer en adviseur voor onder meer de Europese Unie. Zo is hij eens op gesprek geweest bij de voorganger van Erdogan, Süleyman Demirel, om te praten over een infrastructureel project.
Tijdens een verblijf in Colombia werd hij acht maanden gegijzeld door guerrillastrijders. Meertens zat alleen in een geblindeerde kamer in een boerderijtje, terwijl zijn hoogzwangere vrouw en kind in Bogota verbleven. Hij schreef een boek over zijn ervaringen.
Begin deze maand kwam zijn nieuwe boek uit: Do we have a deal? - Succesvol onderhandelen in andere culturen.
Business Insider sprak met Meertens over de rel met Turkije.
President Erdogan is agressief in zijn uitlatingen. Is dat de Turkse stijl van onderhandelen?
"Turken zoeken meer de confrontatie dan wij. Nederlanders zijn uit op consensus. We willen de taart zo eerlijk mogelijk verdelen, zodat er langdurig plezier is van de samenwerking. Dat is in Turkije niet per se het uitgangspunt. Zij willen een groter stuk van de taart. Erdogan en zijn regering hebben bewust gezocht naar confrontatie. Dan krijg je te maken met politiek effectbejag om aan de achterban te laten zien hoe sterk men is."
"Leiders als Erdogan denken vanuit macht. Nederlanders zijn eigenlijk sjoelers. Wij gaan rechtstreeks op ons doel af, communiceren direct en zijn taakgericht. We proberen zoveel mogelijk schijven in zoveel mogelijk vakjes te krijgen. Erdogan is meer een schaker. Hij is erop uit om je koning te pakken, dat is het verschil."
Is de reactie van Rutte in dat licht verstandig geweest?
"Erdogan wil een gemeenschappelijke vijand creëren, zodat mensen zich achter hem scharen. Het tonen van zijn macht is belangrijk voor hem en past bij de Turkse cultuur. Wat dat betreft kreeg hij de confrontatie op een presenteerblaadje aangeboden van Rutte. Hij heeft ons in die rol geduwd. Dat is met Nederland toch veiliger dan met Frankrijk of Duitsland, waar hij minder makkelijk met sancties kan dreigen."
"Achteraf is het makkelijk praten, maar je had Erdogan de wind uit de zeilen kunnen nemen door een klein zaaltje te regelen voor de minister, zo'n persoon eervol te behandelen en de Turkse pers erbij aanwezig te laten zijn. Dan had Erdogan niet het huidige resultaat geboekt, waar hij waarschijnlijk wel tevreden mee is."
Hoe loopt de rel met Turkije af?
"Nederland zit in een spagaat. Zaterdag weigerde Rutte de minister en zondag had hij het al over sussen. Wij zijn eigenlijk op een onnatuurlijke manier met de situatie omgegaan. Zolang Erdogan het idee heeft dat hij veel effect kan behalen met zo weinig mogelijk schade, is het niet makkelijk om de kou uit de lucht te halen."
"Totdat andere landen zich achter Nederland scharen, zoals de Duitse bondskanselier Merkel maandag deed. Uiteindelijk zal de Europese Unie Nederland en Turkije tot de orde roepen en loopt het met een sisser af. Wel is het voor Erdogan belangrijk dat hij een eervolle aftocht kan maken."
Heeft de rel nog gevolgen voor het Nederlandse bedrijfsleven?
"Nee, dat denk ik niet. Ik heb persoonlijk wel meegemaakt dat politieke gronden aanleiding kunnen zijn om projecten met overheden uit te stellen. Maar ik denk niet dat de rel grote consequenties heeft voor het bedrijfsleven. Het feit dat Erdogan alleen diplomatieke sancties instelt en geen economische is tekenend."
Rutte heeft aangegeven dat hij "een groot bord eten" weg wil werken met de Turkse premier Yildirim om de zaak uit te praten. Een gezamenlijke maaltijd, is dat een goed idee?
"Het individualisme is in Nederland sterk ontwikkeld, terwijl het in Turkije betrekkelijk onbelangrijk is. Mensen denken vanuit gemeenschappen, kijk naar de Gülen-beweging. In dergelijke culturen is een maaltijd heel belangrijk, dat heeft Rutte goed gezien. Turken kunnen bovendien heel trots zijn op de nationale keuken en daar veel eer in scheppen. Dat verstevigt de band. 's Lands spijs, 's lands eer."
En een cadeau? Moet Rutte iets meenemen?
"Een cadeau met een bepaalde symbolische waarde doet het altijd goed. Cadeaus zijn een vorm van vriendschap, maar ze geven ook de gelegenheid om dingen te zeggen die anders moeilijk zijn uit te drukken. Uiteraard moet je oppassen dat het cadeau niet gevoelig ligt. Een bekend voorbeeld uit de financiële wereld is het geven van een spaarvarken. Daar kun je een aardig symbolisch verhaal omheen verzinnen, maar het is wel het laatste dat je een islamitisch land als Turkije aan wilt bieden. Een windmolen is wat dat betreft een stuk onschuldiger. Dan kun je het bijvoorbeeld hebben over duurzaamheid."
