• Informateur Mariëtte Hamer is er niet in geslaagd partijen te laten onderhandelen om zo tot een meerderheidskabinet komen.
  • Zes partijen praatten met Hamer over het vormen van een coalitie, maar er blijken te veel obstakels.
  • Hamer adviseert om de partijleiders van VVD en D66 een document op hoofdlijnen te laten schrijven, als basis voor een nieuw regeerakkoord.

Informateur Mariëtte Hamer adviseert om de partijleiders van VVD en D66, Mark Rutte en Sigrid Kaag, een “document op hoofdlijnen” op te laten stellen dat als basis moet dienen voor een nieuw regeerakkoord. De onderhandelingen daarover moeten dan half augustus echt beginnen, aldus Hamer in haar eindverslag.

De informateur stelt vast dat er zes partijen zijn die “bereidheid hebben getoond tot een coalitie te komen zonder elkaar bij voorbaat uit te sluiten”. Dat zijn VVD, D66, CDA, PvdA, GroenLinks en ChristenUnie. Maar welke combinatie dan precies moet gaan onderhandelen is door de sterk uiteenlopende voorkeuren nog niet te zeggen.

Zo wil de VVD niet zonder het CDA regeren, en niet met zowel de PvdA als GroenLinks. Ook de christendemocraten sluiten samenwerking met beide linkse partijen uit.

De voorkeur van VVD en CDA ligt bij de voortzetting van de huidige coalitie met de ChristenUnie. Die partij sluit regeringsdeelname niet op voorhand uit, maar wil pas aanschuiven als eerst andere mogelijkheden zijn verkend.

D66 zit niet te wachten op weer een coalitie met de ChristenUnie en wijst op grote onderlinge verschillen op het gebied van medische ethiek, emancipatie en persoonlijke vrijheden. De sociaal-liberalen willen juist wel graag met de PvdA en GroenLinks aan tafel, om tot een zo progressief mogelijk kabinet te komen dat ook nog zou kunnen rekenen op een meerderheid in de Eerste Kamer.

Hamer wil door als informateur

Deze impasse "kan geen eindpunt zijn", schrijft Hamer in haar eindverslag. "Het is daarom van groot belang dat de twee grootste partijen, beide winnaars van de verkiezingen, verantwoordelijkheid nemen voor het vervolg van het proces en er door hen een stap wordt gezet om te komen tot een meerderheidscoalitie."

Alle zes de betrokken partijen kunnen zich volgens Hamer vinden in het voorstel om VVD en D66 een proeve van een regeerakkoord te laten schrijven. Andere partijen kunnen dan besluiten of zij daarbij aan kunnen sluiten.

Uiterlijk half juli moet worden gekeken welke partijen zich gaan aansluiten bij VVD en D66. Hamer zelf wil het proces de komende tijd overzien, zei ze in een toelichting. Ze is na een verzoek vanuit de partijen beschikbaar voor de volgende fase, maakte ze duidelijk in een toelichting.

De Tweede Kamer moet daarover een besluit nemen. Woensdag is er een debat over de conclusies van Hamer.

Rutte hoopt met Kaag basis te kunnen leggen voor regeerakkoord

"We zijn erg blij met haar", zegt Rutte dinsdag over Hamer. "Ze doet het erg goed."

De VVD-leider vindt het "een heel goed plan" van Hamer om hemzelf en D66-leider Kaag een document op hoofdlijnen te laten schrijven. Dat kan als basis dienen "voor wat hopelijk ooit een regeerakkoord wordt".

De demissionaire premier merkt wel op dat wat hem betreft "een wat breder team" uit beide partijen met die opdracht aan de slag gaat, "omdat wij natuurlijk ook onze 'day job' nog hebben".

Het document moet de komende weken vorm krijgen en daarna nemen de partijen een pauze. "Ik denk dat het goed is dat we even vrij hebben", zegt Rutte. "Iedereen is ook wel een beetje gaar zo langzamerhand, na de campagne en deze formatie die heel traag gaat en wel heel veel kost."

Daarnaast heeft de aanpak van de coronapandemie een zware wissel getrokken op de leden van het demissionaire kabinet, waarvan naast Rutte en Kaag ook CDA-leider Wopke Hoekstra deel uitmaakt. "Ik denk dat iedereen er wel aan toe is elkaar even niet te zien", aldus Rutte.

Lees meer over Nederlandse politici: