- Beleggers worden aangemoedigd alles wat met kolen te maken heeft te verkopen.
- In Nederland zijn onlangs de pensioenfondsen PME en Horeca & Catering helemaal uit fossiele brandstoffen gestapt.
- China en India verhogen juist hun kolenproductie- en gebruik.
Steeds meer beleggers en grote instituten stoppen met investeren in bedrijven en sectoren die veel CO2 uitstoten. Zo is in Nederland pensioenfonds PME uit beleggingen in fossiele brandstoffen gestapt en heeft het pensioenfonds Horeca & Catering het voornemen om dat ook te doen.
“De energietransitie moet sneller en we wilden echt een impuls geven”, zei voorzitter Eric Uijen van het uitvoerend bestuur van PME daarover op Radio 1.
Er is vooral veel sociale, politieke en economische druk om te stoppen met het winnen van steenkool, dat wordt gebruikt voor het opwekken van elektriciteit. Uit kolen wordt ongeveer een derde van alle elektriciteit wereldwijd gegenereerd, maar bij de productie en het gebruik komen ook grote hoeveelheden CO2 en methaan vrij, meer dan bij olie en gas.
Door het onlangs gepubliceerde klimaatrapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) is de noodzaak om over te stappen naar schonere energiebronnen en het terugdringen van het gebruik van kolen nog duidelijker geworden. Maar de prijs van een ton steenkool is gestegen tot ruim 170 dollar, bijna vier keer zoveel als in september 2020. Dat duidt op een sterk opgeleefde vraag.
Kolen zijn interessant voor beleggers
Door de desinvesteringen komt het kapitaal dat nodig is voor de productie, distributie, verkoop en winning van kolen onder druk te staan. Ondanks het vervuilende imago is door kolen opgewekte energie altijd aantrekkelijk geweest voor beleggers, omdat er in grote kolencentrales veel kan worden opgewekt (5 gigawatt) tegen een meestal lage prijs.
Ook is de levering behoorlijk stabiel in landen waar veel energie wordt gebruikt, zoals China, India en de VS.
Kolen (zowel thermische kolen voor het opwekken van hitte als metallurgische kolen voor het produceren van staal) maken ook ongeveer de helft uit van de wereldwijde mijnbouw. En de sector blijft groeien, met volgens de in mei gepubliceerde Global Energy Monitor 432 nieuwe mijnbouwprojecten of uitbreidingen van bestaande projecten op stapel.
China en Australië maken volop gebruik van kolen voor het produceren van staal, maar behoren ook tot de meer dan 191 landen die hebben beloofd in 2050 CO2-neutraal te zijn.
Om de doelstelling van maximaal 1,5 graad opwarming wereldwijd te behalen die is afgesproken in het klimaatakkoord van Parijs, moet de hoeveelheid kolen die wordt gebruikt voor het produceren van staal in de komende drie decennia met 80 procent worden teruggedrongen, blijkt uit een analyse van adviesbureau McKinsey.
Bedrijven uit verschillende sectoren trekken de handen af van kolen en verzekeraars als Allianz hebben hun beleid openbaar gemaakt om beperkt te investeren in kolen en alles wat daarmee te maken heeft. "In de ideale situatie sluiten bedrijven kolencentrales en verkopen ze die niet", schreef Allianz in mei over op kolen gebaseerde businessmodellen.
China en India blijven in kolen investeren
De druk om kolengerelateerde aandelen en bezittingen te verkopen is er al jaren en raakt nu ook de grote kolenbedrijven zelf, zoals BHP en Rio Tinto. Maar terwijl de wereldwijde productie en consumptie van kolen terugviel in 2020 en in de VS zelfs het laagste punt bereikte in 60 jaar, zijn ontwikkelingslanden afhankelijk van kolen voor het herstellen van hun economieën.
China heeft het afgelopen jaar zijn kolenproductie en -verbruik verhoogd tot meer dan de helft van het totaal wereldwijd. Ondanks de plannen om binnen enkele tientallen jaren CO2-neutraal te zijn heeft China 38,4 gigawatt extra toegevoegd aan de capaciteit voor het opwekken van elektriciteit uit kolen. Meer dan drie keer zoveel als de hoeveelheid die er elders ter wereld is bijgekomen, meldt Reuters op basis van internationaal onderzoek.
De toename van elektriciteit uit kolen in India is dit jaar naar verwachting drie keer groter dan die van duurzame energie. Door die toename van de vraag in zowel China als India zal de CO2-uitstoot als gevolg van het gebruik van kolen in 2021 oplopen tot 640 miljoen ton, het hoogste niveau sinds 2011.
Om desinvesteringen in kolen echt succesvol te laten zijn en de wereldwijde klimaatdoelstellingen te halen, zal er meer regelgeving nodig zijn, moeten er meer economische hindernissen worden opgeworpen en zal er echt begrepen moeten worden dat CO2-uitstoot zich niks aantrekt van nationale grenzen.
