Apart leven, maar toch officieel getrouwd blijven. Dat kan als je gaat scheiden van tafel en bed. In sommige situaties lijkt het een handige oplossing, maar er zijn vrijwel altijd slimmere alternatieven.
Het percentage huwelijken dat eindigt in een echtscheiding is de afgelopen tien jaar fors gestegen, van 32 procent naar ruim 38 procent.
Voor wie (nog) niet definitief uit elkaar wil, maar wel apart wil leven, is er een tussenvorm: scheiden van tafel en bed. Je blijft dan officieel getrouwd, maar woont niet langer in één huis, deelt geen gezamenlijke bezittingen meer en bent ook niet aansprakelijk voor schulden die de ander hierna aangaat.
Dit lijkt in sommige situaties een handige oplossing. Maar is dat wel zo?
Wat houdt scheiden van tafel en bed in?
Veel mensen denken dat ze zijn gescheiden van tafel en bed zodra ze apart wonen. Zo eenvoudig is dat echter niet, want voor een scheiding van tafel en bed is een gang naar de rechter verplicht.
Ook in veel andere opzichten zijn er overeenkomsten met een echtscheiding. Zo komt er bij scheiding van tafel en bed eveneens een einde aan de gemeenschap van goederen, verdelen beide partijen alle bezittingen en erven ze niet meer van elkaar. Ook geldt er een alimentatieverplichting en moet een ouderschapsplan worden opgesteld als er kinderen in het spel zijn.
Verder eindigt bij een scheiding van tafel en bed het fiscaal partnerschap, waardoor je gemeenschappelijke inkomsten en aftrekposten niet langer onderling kunt verdelen. Let wel: woon je apart, maar heb je (nog) geen verzoek tot scheiding van tafel en bed ingediend, dan blijven jullie fiscaal partners. Je mag dan niet met iemand anders een fiscaal partnerschap aangaan; zelfs niet als je met diegene samenwoont.
Er is één belangrijk verschil ten opzichte van een 'gewone' echtscheiding: bij scheiding van tafel en bed blijf je getrouwd. Hierdoor blijft de onderlinge onderhoudsplicht bestaan. Ook mag je niet hertrouwen of met een ander een geregistreerd partnerschap aangaan: dat mag pas als je officieel bent gescheiden.
Scheiden van tafel en bed is overigens exclusief voorbehouden aan gehuwden. Bij een geregistreerd partnerschap is dat niet mogelijk.
Voor wie kan het interessant zijn?
Wil je vanwege je geloofsovertuiging niet scheiden, maar is onder één dak wonen geen optie, dan kun je overwegen om te gaan scheiden van tafel en bed. Ook als je nog niet zeker bent of je definitief uit elkaar wil gaan, kan het een oplossing zijn, omdat verzoenen na scheiding van tafel en bed minder omslachtig is dan na een echtscheiding.
Er kunnen ook financiële redenen zijn om voor deze constructie te kiezen. Je kunt zo bijvoorbeeld voorkomen dat jouw schulden op de ander worden verhaald; bijvoorbeeld als je een eigen bedrijf start.
Wat is de procedure?
Hoewel je bij scheiding van tafel en bed getrouwd blijft, is de procedure vergelijkbaar met een gewone echtscheiding. Je moet een advocaat inschakelen die het verzoek indient bij de rechter en net als bij een 'gewone' scheiding moet er sprake zijn van een duurzame ontwrichting van de relatie. De gewijzigde situatie wordt vervolgens opgenomen in het huwelijksgoederenregister bij de griffie van de rechtbank.
Bij een scheiding van tafel en bed worden alle bezittingen en schulden onderling verdeeld. Hierna wordt de gemeenschap van goederen omgezet naar huwelijkse voorwaarden. Beide partijen hebben vanaf dat moment een eigen vermogen en zijn niet aansprakelijk voor schulden die de ander hierna aangaat.
Er moeten ook afspraken worden vastgelegd over alimentatie en de zorg voor de kinderen. Je kunt ook afspraken maken over de verdeling van het pensioen dat tijdens het huwelijk is opgebouwd. In overleg kun je afwijken van de wettelijke verdeling (waarbij de ex-partner de helft krijgt van het opgebouwde pensioen) en kiezen voor een andere verdeelsleutel of gezamenlijk besluiten het pensioen níet te verdelen.
Hoe gaat het hierna verder?
Er zijn drie opties: de scheiding van tafel en bed voortzetten, het huwelijk alsnog ontbinden of verzoenen. Voor de laatste twee opties moet je opnieuw naar de rechter.
Wil je een eenzijdig definitief scheiden, dan mag dat pas als de scheiding van tafel en bed minimaal drie jaar heeft geduurd. Deze termijn kan bij uitzondering worden ingekort, als de ander zich schuldig heeft gemaakt aan wangedrag. Is echtscheiding een gezamenlijke keuze, dan geldt geen wachttermijn.
Na ontbinding van het huwelijk ligt de weg open voor een eventueel nieuw huwelijk of geregistreerd partnerschap.
Zijn er alternatieven?
Tot vijftien jaar geleden waren gehuwden verplicht om samen te wonen. Maar dat is niet langer nodig. Daarmee is een belangrijke reden om te kiezen voor scheiding van tafel en bed weggevallen, zegt Sanne Odekerken, familierechtadvocaat bij Asselbergs & Klinkhamer Advocaten in Etten-Leur. "Als je tijdelijk uit elkaar wil om tot bezinning te komen, kun je ook tijdelijk een ander huis huren of bij je ouders intrekken en ondertussen het huwelijk gewoon voortzetten."
Ook voor andere problemen bestaan er volgens haar goede alternatieve oplossingen. "Als je in gemeenschap van goederen bent getrouwd, maar vanwege een eigen bedrijf of een grote erfenis de vermogens wil scheiden, kun je alsnog huwelijkse voorwaarden opstellen. Je moet dan eerst de gemeenschap formeel verdelen. Daarna kun je een nieuwe financiële start maken." Om de huwelijkse voorwaarden te wijzigen, moet je wel naar de notaris.
Sommige stellen overwegen een scheiding van tafel en bed als alternatief voor een officiële scheiding, omdat ze een huis bezitten dat onder water staat en eerst willen wachten met verkoop tot de prijzen zijn aangetrokken. Volgens Odekerken is het dan echter eenvoudiger om toch te scheiden, maar de woning voorlopig gezamenlijk aan te houden. "Maak dan wel duidelijke afspraken wie in de woning blijft wonen, wie de lasten betaalt en wat de minimale vraagprijs voor het huis is bij verkoop."
Wat is voor mij de beste optie?
Scheiden van tafel en bed komt tegenwoordig nauwelijks meer voor, omdat je sinds 2000 niet meer verplicht bent om tijdens het huwelijk samen te wonen. Er bestaan bovendien goede en eenvoudiger alternatieven, zoals tijdelijk apart wonen of huwelijkse voorwaarden opstellen. Alleen als je om religieuze redenen niet wil scheiden, kun je een scheiding van tafel en bed overwegen.
