Een extra-parlementair kabinet komt steeds meer in zicht als oplossing voor de impasse in de kabinetsformatie, aldus informateur Johan Remkes.
Bij een extra-parlementair kabinet zijn partijen niet gebonden aan een regeerakkoord.
Fracties worden bij de vorming van een extra-parlementair kabinet niet betrokken.
Een extra-parlementair kabinet komt steeds meer in zicht als oplossing voor de impasse in de kabinetsformatie. Informateur Johan Remkes noemt deze vorm met naam in zijn brief aan negen fractievoorzitters waarmee hij wil overleggen over een nieuw kabinet.
Een meerderheids- of minderheidskabinet lijkt zes maanden na de verkiezingen niet mogelijk, aldus Remkes. Met een “traditionele” minderheidscoalitie doelt Remkes op een samenstelling die elke keer in de Kamer op zoek moet naar steun voor voorstellen, zonder vooraf vastgelegde gedoogsteun.
Bij een extra-parlementair kabinet zijn partijen niet gebonden aan een regeerakkoord. Ze hebben daardoor veel meer vrijheid om het kabinet te controleren. De afgelopen decennia is het gebruik dat er een parlementair meerderheidskabinet komt na verkiezingen met een regeerakkoord waar fracties vaak met handen en voeten aan gebonden zijn.
Dat strakke format leidde tot steeds meer kritiek. De rol van de Tweede Kamer wordt er te veel door beknopt, is het idee. Inmiddels willen vrijwel alle partijen in de Tweede Kamer meer dualisme. De volksvertegenwoordigers moeten het kabinet meer tegenspel kunnen bieden dan de afgelopen jaren.
Een extra-parlementair kabinet komt bijna niet voor. In de recente geschiedenis voldoet alleen het kabinet-Den Uyl (1973-1977) deels aan deze variant.
Kamerfracties niet gebonden aan regeerprogramma bij extraparlementair kabinet
Fracties worden bij de vorming van een extra-parlementair kabinet niet betrokken. Ze hoeven dan ook niet hun zegen aan het regeerprogramma van zo'n kabinet te geven, maar beloven het ook niet bij de regeringsverklaring direct weg te stemmen. Daarna moet het kabinet steeds op zoek naar meerderheden.
De bewindslieden hebben met een beknopt regeringsprogramma meer mogelijkheden om eigen beleid uit te werken. Ook wordt er wel gepleit om ministers en staatssecretarissen van zo 'n kabinet aan te stellen die wat verder afstaan van het Binnenhof. Maar dat hoeft niet te gebeuren.
Een van de mensen die een extra-parlementair kabinet wel kansrijk vindt in de huidige situatie is Henk Kamp, vorige week aangetreden als demissionair minister van Defensie en vertrouweling van Mark Rutte.
Kamp zei eind vorige maand in het tv-programma Buitenhof dat hij dan een breed samengestelde regeringsploeg ziet die niet werkt met een dichtgetimmerd regeerakkoord. Ook oud-VVD-leider Ed Nijpels ziet het als een oplossing, net als onafhankelijk Kamerlid Pieter Omtzigt.
Remkes wil met 9 partijen verder praten
Remkes wil woensdag met negen partijen verder praten: VVD, D66, CDA, PvdA, GroenLinks, ChristenUnie, Volt, SGP en Fractie Den Haan. Deze partijen, minus PvdA en GroenLinks, steunden de motie waarmee Remkes werd aangesteld als informateur. JA21 en de Groep Van Haga steunden de motie ook, maar zijn niet uitgenodigd om woensdag bij Remkes langs te gaan.
Maandag zaten VVD, D66 en CDA tot 's avonds laat bij elkaar, maar tot een doorbraak leidde het niet. Achter de schermen is te horen dat VVD en CDA nog wel voor een minderheid van drie partijen voelen, maar D66 dat niet ziet zitten. Een minderheidscoalitie van slechts twee partijen is voor niemand aantrekkelijk.
Een andere mogelijkheid die genoemd zou zijn, is het beginnen van onderhandelingen met VVD, D66, CDA, CU, GL en PvdA, zonder dat D66 een voortzetting van de huidige coalitie uitsluit. D66-leider Sigrid Kaag benoemde die optie afgelopen weekeinde al in een speech.
