Ruim 100.000 Nederlanders hebben een hypotheekachterstand. Wat moet je doen als dit je overkomt of wanneer je voorziet dat je de woonlasten niet meer kunt dragen?

Gescheiden, je baan kwijt of arbeidsongeschikt… Er kunnen allerlei redenen zijn waarom je niet meer in staat bent om de hypotheek te betalen. Op dit moment kampen 100.581 Nederlanders met dit probleem, drie keer zo veel als aan het begin van de grote crisis in 2008.

Als je in deze situatie zit of voorziet hierin terecht te komen, is het belangrijk dat je zo snel mogelijk contact opneemt met de verstrekker van de hypotheeklening. Banken zijn een stuk toeschietelijker als de achterstand nog niet ver is opgelopen.

Ook voor jou zelf is het fijn als er snel een oplossing komt. Banken kunnen bij een betalingsachterstand een boeterente en soms ook administratiekosten heffen. En als de rekening terecht komt bij een incassobureau, lopen de kosten nóg verder op.

Hypotheeklasten: schap overzicht in je financiën

Voor je de verstrekker van je hypotheeklening benadert, is het wel belangrijk dat je goed inzicht hebt in je financiële situatie. “De bank wil weten of de problemen structureel zijn of dat er zicht is op verbetering. Dat bevordert een goede oplossing”, zegt Hans André de la Porte, woordvoerder van de Vereniging Eigen Huis.

Joke de Kock, voorzitter van de NVVK, brancheorganisatie voor schuldhulpverlening en sociaal bankieren, merkt steeds vaker dat dit inzicht ontbreekt. "Mensen betalen steeds meer met hun bankpas en via automatische afschrijvingen. Hierdoor raken ze het overzicht kwijt."

Ze adviseert bankafschriften goed door te lopen, zodat een duidelijk beeld ontstaat over de maandelijkse inkomsten en uitgaven. Ook raadt ze aan te kijken op welke mogelijke posten kan worden bezuinigd, zodat je je financiële positie kunt verbeteren. Je kunt hiervoor ook externe hulp inschakelen. Veel gemeenten bieden kosteloos budgetteringscursussen aan. Daarnaast is het bij veel banken mogelijk om hulp te krijgen van een budgetcoach.

Pauze hypotheekrente

Is je situatie in kaart gebracht, dan kun je met de bank praten over een oplossing. Je kunt bijvoorbeeld vragen om een rentepauze in te lassen. "Let wel: dit is alleen uitstel; de rente wordt niet kwijtgescholden", waarschuwt André de la Porte. "Maar het kan huiseigenaren die tijdelijk krap bij kas zitten net wat lucht geven om die periode te overbruggen."

Een andere optie is de hypotheek wat langer te laten doorlopen. Bedenk wel dat de rente na dertig jaar niet meer aftrekbaar is in box 1.

Je kunt ook aansturen op een betalingsregeling en bijvoorbeeld afspreken dat je tijdelijk wat minder betaalt en de achterstand later in het jaar inhaalt, als je vakantiegeld of dertiende maand wordt overgemaakt.

Aanpassing hypotheek

Een meer rigoureuze oplossing is een aanpassing van de hypotheek, door bijvoorbeeld een groter aflossingsvrij deel in te bouwen. Informeer je wel over de gevolgen hiervan, om te voorkomen dat je het probleem naar de toekomst verschuift.

Hierover praten met een expert wordt in de toekomst waarschijnlijk voordeliger. Minister Dijsselbloem van Financiën wil dat huiseigenaren met (dreigende) betalingsproblemen volgend jaar gratis hypotheekadvies krijgen van hun financieel adviseur. Nu moet je hier nog voor betalen, vanwege het provisieverbod.

Volgens André de la Porte van de VEH valt met banken vaak wel te praten, bijvoorbeeld over de hoogte van een eventuele boeterente. Voorwaarde is wel dat je een goed track record  hebt: "Als je voorheen afspraken met de bank geregeld niet bent nagekomen, heb je je onderhandelingsruimte natuurlijk verspeeld."

Woonkostentoeslag

Je kunt ook elders terecht voor hulp. Als je inkomen plotseling fors terugvalt, waardoor de woonkosten te hoog zijn, kun je in veel gemeenten aanspraak maken op een woonkostentoeslag: een tijdelijke aanvulling op je inkomen, waarmee je de hypotheek alsnog kunt betalen. De voorwaarden om hiervoor in aanmerking te komen verschillen per gemeente.

Heb je meer schulden en staat het water je aan de lippen, dan kun je aankloppen bij een schuldhulpverlener in jouw gemeente. Deze brengt dan samen met jou alle schulden in kaart en praat met je schuldeisers over een betalingsregeling. Je vindt ook veel informatie en tips over schulden op de website zelfjeschuldenregelen.nl.

Samenwerking banken en organisaties schuldhulpverlening

Om de schuldenproblematiek van huiseigenaren efficiënter te kunnen aanpakken, is in april 2013 een samenwerkingsverband gestart tussen zes grote hypotheekfinanciers (ABN Amro, ING, Obvion, Rabobank, Reaal en SNS Bank) en negentig organisaties voor schuldhulpverlening; Schakel! genaamd.

"Banken merken vaak pas laat dat hun klanten in problemen komen. Veel mensen krijgen eerder schulden op andere terreinen. Ze geven vaak de hypotheek voorrang, om hun huis te behouden. Terwijl de hypotheek misschien te hoog is voor het budget", zegt De Kock van de NVVK.

"Als schuldhulpverleners constateren dat de hypotheek te hoog is, schakelen ze, na toestemming van de consument, de bank in. Omgekeerd verwijzen de deelnemende banken consumenten met ernstige betalingsproblemen desgewenst naar een schuldhulpverlener. Deze kan vervolgens een totaalbeeld maken van de financiële situatie van de klant."

De inzet van de samenwerking is om een duurzame oplossing te bedenken: behoud voor de woning of - als de hypotheeklasten structureel te hoog zijn - verkoop met een zo laag mogelijke restschuld. Een eventuele restschuld kan worden meegenomen in de schuldregeling. "Hierdoor krijgen mensen de kans om na drie jaar weer met een schone lei te beginnen."

Restschuld

Moet je je huis met verlies van de hand doen en koop je hierna een nieuwe woning, informeer dan of de bank bereid is deze restschuld mee te financieren. Veel financiers zijn hier echter niet zo happig op. De rente op de restschuld die eventueel overblijft na verkoop van je huis mag je wel tien jaar aftrekken.

Wie een hypotheek heeft met Nationale Hypotheek Garantie (NHG), beschikt over een vangnet. Als je de hypotheeklasten niet meer kan ophoesten vanwege echtscheiding, werkloosheid, arbeidsongeschiktheid of overlijden van je partner en je huis daardoor gedwongen moet verkopen, kan een eventuele restschuld onder voorwaarden worden kwijtgescholden.

Natuurlijk is voorkomen beter dan genezen. Sluit geen te hoge hypotheek af. Woon je samen, zorg er dan voor dat de woonlasten met één inkomen te dragen zijn.

Verder is het belangrijk dat je voldoende bent ingedekt tegen financiële tegenslag. Kies bijvoorbeeld voor een overlijdensrisicoverzekering met voldoende dekking, om betalingsproblemen bij het overlijden van je partner te voorkomen. Ben je ondernemer, sluit dan een goede arbeidsongeschiktheidsverzekering of overweeg deelname aan een broodfonds.

Woonlastenverzekering

Je kunt bij het ook overwegen om een woonlastenverzekering af te sluiten. Deze zorgt ervoor dat bij werkloosheid of arbeidsongeschiktheid de maandelijkse hypotheeklasten worden betaald.

Tot enkele jaren geleden lagen deze verzekeringen nogal onder vuur, vanwege de hoge kosten en vele uitsluitingen. Maar volgens André de la Porte hebben veel partijen hun voorwaarden inmiddels aanzienlijk versoepeld. "In het verleden kon je vanwege de vele uitsluitingen bijna geen aanspraak maken op de verzekering, maar nu zijn bijna alle beperkingen verdwenen. Zo stopte de uitkering vroeger vaak als je na ontslag weer gedeeltelijk aan de slag ging. Nu keren veel verzekeringen uit naar rato van werkloosheid."

Overweeg je zo'n verzekering, vergelijk dan verschillende polissen in bijvoorbeeld hoogte van de premie, arbeidsongeschiktheidscriteria, uitsluitingen en maximale uitkeringsduur.

Lees meer:

'Restschuld woning meefinancieren? Dat willen verzekeraars liever niet'

Hypotheek onder water: Kun je verhuizen met een restschuld?

Schulden? Zo ga je goed om met je schuldeisers
Het BKR weet alles over je

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl