- Deze winter kunnen gasprijzen naar recordhoogtes stijgen, waarschuwt energie-expert Hans van Cleef van ABN AMRO.
- Vroeger werd de gasprijs vooral gedomineerd door de vraag, nu is er ook grotere onzekerheid rond het aanbod.
- Zo kan Nederland niet zomaar meer terugvallen op de gasproductie in Groningen en biedt Azië, en met name China, vaak meer voor aardgas uit andere landen dat nog wel beschikbaar is.
- Lees ook: Dit zijn 5 isolatiematerialen waarmee Nederlanders zich wapenen tegen de hoge energieprijzen
De prijzen voor gas kunnen deze winter naar recordhoogtes stijgen, waarschuwt energie-expert Hans van Cleef van ABN AMRO in een nieuwe analyse van de energiemarkt. Nu al is de gasprijs bijzonder hoog en zijn de voorraden bijzonder laag voor de tijd van het jaar, legt hij uit. “En dat terwijl de echte winter moet nog beginnen.”
Waar de gasmarkt, en daarmee de gasprijs, in het verleden vooral werd gedomineerd door de vraagzijde, is nu juist het aanbod dat voor hogere prijzen en problemen zorgt. De huidige aanbodproblemen zijn nog altijd niet opgelost en de vraagzijde doet er ook nog steeds toe.
Tot nog toe was de gedachte dat meer flexibiliteit in het aanbod door de groei van duurzame energie de prijzen van stroom beweeglijker zou maken en vaker zou leiden tot prijspieken en -dalen. Maar inmiddels blijkt dat de onzekerheid in het aanbod ook optreedt vanuit de markt voor fossiele energie: “Dat de coronacrisis en de afname in investeringen in fossiele brandstoffen als kolen, olie en gas ook tot de huidige energiecrisis zouden leiden, stond minder op de radar”, schrijft analist Van Cleef.
‘Gasprijs Noordwest-Europa dé grote onzekere factor’
Grondstofprijzen zijn van nature al bovengemiddeld gevoelig voor veranderingen in vraag en aanbod, benadrukt de energie-expert. “Voor de gasmarkt in Noordwest-Europa was de vraagzijde dé grote onzekere factor.”
Ten tijde van bovengemiddelde koudefronten of – in toenemende mate – van hittegolven, neemt de vraag naar gas snel toe. Dit gas wordt gebruikt voor verwarming in de winter, of voor het opwekken van elektriciteit in de zomer ten behoeve van koeling (airconditioning).
"Als gevolg hiervan is een prijspiek van enkele dagen of weken in de winter een gebruikelijk tafereel. En als het koudefront wegtrekt en de sneeuw weer smelt, neemt de vraag naar aardgas af en daalt de gasprijs weer direct", legt Van Cleef uit.
Al vanaf begin maart dit jaar zit de gasprijs in de lift. Na een strengere winter afgelopen jaar lagen de voorraden op een relatief laag niveau. Daarnaast was de vraag naar gas bovengemiddeld hoog. Er was meer nodig als gevolg van de vraag naar elektriciteit en minder aanbod van duurzame energie. Hierdoor liep het aanvullen van de voorraden achter.
'Gasproductie Groningen geen alternatief meer'
"In het verleden konden we dan altijd terugvallen op hogere gasproductie uit het Groningengasveld en/of een hogere import. Maar met het drastisch afbouwen van de gasproductie in Groningen is dat alternatief nagenoeg verdwenen", aldus Van Cleef. "Enkel ten tijde van een dusdanig strenge winter dat de aanvoer van gas richting huishoudens bedreigd wordt, zou de productie uit het Groningenveld mogen worden opgevoerd."
Ook de aanvoer van aardgas uit Rusland staat onder druk. Rusland houdt zich namelijk strikt aan de bestaande contracten, maar het aantal contracten neemt af. Dat brengt voor Nederland meer onzekerheid bij de levering van gas. "In een sentiment waarin ‘we’ snel van het gas af willen, bleken de betrokken partijen zeer terughoudend in het afsluiten van nieuwe langetermijncontracten", aldus de energie-expert.
Als er extra gas nodig zou zijn, zou dit op de vrije markt gekocht kunnen worden, heeft Nederland lang gedacht. Maar daarbij is wellicht onvoldoende rekening gehouden met concurrentie bij de internationale inkoop van aardgas. Vooral China blijkt op dit punt een belangrijke speler. "Het gevolg is dat bijna al het beschikbare en nog niet contractueel vastgelegde vloeibare aardgas uiteindelijk in Azië belandt."
Van Cleef pleit ervoor om het energiebeleid zo in te richten dat het zoveel mogelijk zekerheid biedt, zowel aan de vraag- en aanbodzijde. Alleen dan kan Nederland voorkomen dat er scherpe schommelingen in de energieprijzen optreden.
