De Amerikaanse autoriteiten afgelopen week Dairo Antonio Úsuga in de gevangenis gezet. Daarmee kwam een einde kwam aan een langdurige klopjacht op de leider van het Colombiaanse Golfkartel, die wordt beschouwd als een van de meest beruchte Colombiaanse drugsbaronnen sinds Pablo Escobar.

Úsuga werd afgelopen week uitgeleverd aan de VS, nadat het Colombiaanse leger hem op 24 oktober 2021 had opgepakt in zijn schuilplaats op het platteland, tijdens een speciale operatie waarbij 500 militairen en 22 helikopters betrokken waren.

De Colombiaanse president Iván Duque zei destijds dat Úsuga “alleen te vergelijken was met Pablo Escobar,” aldus CBS News.

“Hij is niet alleen de gevaarlijkste drugshandelaar ter wereld, maar hij is ook een moordenaar van sociale leiders, misbruiker van jongens, meisjes en adolescenten, een moordenaar van politieagenten”, zei Duque op een persconferentie op 4 mei, toen hij de uitlevering van Usuga aan de VS aankondigde.

Volgens CNN pleitte Úsuga - ook bekend als "Otoniel" - na zijn uitlevering in een federale rechtbank in New York niet schuldig aan de productie en distributie van cocaïne op internationale schaal, naast een waslijst andere aanklachten.

In Colombia stonden Úsuga minstens 122 aanklachten te wachten, waaronder drugshandel en moord, en nu wordt Usuga in de VS geconfronteerd met aanklachten in drie federale rechtbanken. 

Volgens CBS werd Úsuga vorige week uitgeleverd nadat president Duque en de Colombiaanse Raad van State daarmee hadden ingestemd, ondanks een verzoekschrift dat bij een Colombiaanse rechtbank was ingediend door Úsuga's slachtoffers, die aanvoerden dat hij eerst in Colombia voor de rechter moest verschijnen om genoegdoening te krijgen. Tijdens een persconferentie verzekerde Duque de burgers dat Úsuga ook in Colombia voor het gerecht zal worden gebracht.

Het Amerikaanse ministerie van Justitie schrijft dat Úsuga de leiding had over de "Clan del Golfo," of het Golfkartel, een prominent drugskartel dat verantwoordelijk is voor "de export van tonnen ladingen cocaïne van Colombia naar Mexico en Centraal-Amerika voor de uiteindelijke invoer in de Verenigde Staten."

De Colombiaanse en de Amerikaanse regering beweren dat Úsuga, als hoofd van het kartel, samenwerkte met rechtse en linkse paramilitaire groepen om vrijelijk cocaïne te kunnen produceren en distribueren in het noordwesten van Colombia, dat duurde van 2003 tot op de dag van vandaag.

Al in 2009 stond Úsuga op de lijst van meest gezochte criminelen van de US Drug Enforcement Administration. Dat jaar werd hij voor een federale rechtbank in Manhattan aangeklaagd wegens drugsmisdrijven en ook beschuldigd van hulp aan rechtse paramilitaire groepen in Colombia. 

In 2014 werd Úsuga in New York opnieuw beschuldigd van drugshandel en een jaar later werd de drugsbaron in een federale rechtbank in Florida opnieuw beschuldigd van misdrijven in verband met zijn cocaïne-imperium.

In de aanklacht die het Amerikaanse ministerie van Justitie indiende staat dat Úsuga wordt beschuldigd van het runnen van een "criminele organisatie verantwoordelijk voor de uitvoer van ladingen cocaïne vanuit Colombia naar Mexico en Centraal-Amerika voor uiteindelijke invoer in de Verenigde Staten. "

Úsuga was tegenstander van het vredesproces in Colombia

Volgens het ministerie van Justitie en de Colombiaanse autoriteiten zijn Úsuga en zijn naasten "nooit gedemobiliseerd als onderdeel van het vredesproces van de Colombiaanse regering".

In 2016 ging de Colombiaanse regering een vredesproces aan met de Revolutionaire Strijdkrachten van Colombia (FARC), de linkse rebellengroep van het land, na een vijf decennia durende burgeroorlog.

Met het akkoord hoopte de regering ook andere paramilitaire groepen en illegale cocaïnelaboratoria uit te roeien, en land terug te geven aan cocaboeren. Op basis van het akkoord werd er ook een waarheids- en verzoeningscommissie ingesteld om de wreedheden die tijdens de Colombiaanse burgeroorlog zijn begaan aan te pakken en de verantwoordelijkheden daarvoor te vinden.

Volgens de mensenrechtenorganisatie Washington Office on Latin America is in Colombia ongeveer een derde van de doelstellingen van het vredesproces behaald.

Het Golfkartel floreerde sinds 2016, waarbij de organisatie profiteerde van het feit dat andere groepen demobiliseerden. Úsaga rekruteerde mensen bij andere kartels en gewapende groepen om een meedogenloos imperium te vestigen.

Úsuga's groep zou regelmatig hebben opgeroepen tot "avondklokken" en "uitgaansverboden" in de steden die de drugsbende controleerde, waarbij zijn mannen de opdracht kregen iedereen te doden die op straat werd gezien en die de uitgaansverboden aan de laars lapte.

Volgens CNN hebben groepen die banden met Úsuga hebben, na zijn uitlevering aan de VS, een avondklok ingesteld in de gebieden die zij controleren. 

Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken zette een prijs van 5 miljoen dollar op Úsuga's hoofd en beweerde dat tijdens een territoriumoorlog over drugsroutes tussen het Golfkartel en een andere groep "het aantal moorden in twee jaar tijd met 443 procent was gestegen."

Hoe een drugsimperium werd opgebouwd

Justitie in de VS en Columbia beweren dat Úsuga als leider van de groep gedurende een decennium een van de grootste cocaïne-imperia ter wereld heeft opgebouwd. 

Zo zou het Golfkartel, met bijna 6.000 leden, een professioneel distributienetwerk voor drugshandel hebben opgezet in kustregio Urabá nabij de Colombiaans-Panamese grens en langs de kust van de Stille Oceaan. 

De groep zou routinematig ordehandhavers, burgers en rivaliserende drugshandelaren die hen in de weg stonden, hebben gedood. In 2015 meldde Reuters dat mensenhandelaren meisjes van slechts 11 jaar oud ronselden als seksslavinnen voor de Urabenos - Úsuga's voorheen dominante kartel. 

"Plan Pistolas" was een operatie bedacht door het Golfkartel "om Colombiaanse wetshandhavers en militairen te doden met behulp van wapens van militaire kwaliteit, waaronder granaten, explosieven en aanvalsgeweren."

De groep financierde zijn eigen operaties ook door belasting te heffen bij andere drugshandelaren die op hun grondgebied opereerden "door een vergoeding te vragen voor elke kilogram cocaïne die werd geproduceerd, opgeslagen of vervoerd in gebieden die door de organisatie werden gecontroleerd," aldus de aanklacht in de VS..

Het Golfkartel bracht wekelijks en tweewekelijks ladingen van meerdere tonnen cocaïne via Centraal-Amerika en Mexico naar de VS, aldus de aanklacht.

Úsuga bleef in beweging door via een netwerk van onderduikadressen op het platteland te werken en van het mobiele netwerk weg te blijven, zodat hij alleen via een koerier kon communiceren. Uiteindelijk werd hij in oktober 2021 gepakt in een schuilplaats in Antioquia, vlakbij de Colombiaans-Panamese grens waar zijn groep actief was. 

Als Úsuga wordt veroordeeld, riskeert hij een maximale levenslange gevangenisstraf.

LEES OOK: Hoe een tweeling uit Chicago die handelde in cocaïne El Chapo ten val bracht