- China heeft de ambitie om een dominante wereldmacht op technologiegebied te worden.
- Het nieuwe boek ‘The Digital Silk Road: China’s Quest to Wire the World and Win the Future’ suggereert dat China hard op weg is om dat doel te bereiken.
- Maar het boek belicht ook de problemen en de zwaktes van de strategie van Beijing.
- Hoogleraar Jonathan A. Knee van de Columbia Business School betoogt in een opinie-bijdrage voor Insider dat er nog flink wat obstakels zijn voor China.
OPINIE – Toen ik Beijing voor het eerst bezocht als student in de jaren ’80 van de vorige eeuw, net voor het bloedbad op het Plein van de Hemelse Vrede, waren er slechts een paar ringwegen rond de stad. Een van die wegen liep in de buurt van waar ooit de stadsmuren stonden en omsloot een bevolking van ongeveer zes miljoen mensen.
Vandaag de dag zijn er zes ringwegen in Beijing. De zesde ringweg, voltooid in 2010 en meer dan 160 kilometer lang, omringt nu een bloeiende metropool met meer dan 20 miljoen inwoners.
Toch is veel in China hetzelfde gebleven, ondanks alle verandering. Op mijn eerste reis naar het centrum van de hoofdstad zat ik naast een student in een overvolle bus die graag met me wilde praten om zijn Engels te oefenen. Toen we onderweg een nieuw hotel in westerse stijl passeerden, merkte ik op dat de parkeerplaats leeg was.
De student kwam dichterbij en legde op gedempte toon uit dat het gebouw een project van de regering was. De ingenieur die de juiste helling van de liftschacht moest berekenen, had een foutje gemaakt. Door de misrekening kon de lift het restaurant op de bovenste verdieping het moderne lege gebouw niet bereiken. De ingenieur was, volgens de student, geëxecuteerd.
Ik moest aan deze toevallige ontmoeting denken, toen ik Jonathan Hillmans boeiende verslag las over China's digitale aspiraties: 'The Digital Silk Road: China's Quest to Wire the World and Win the Future.' Tijdens die eerste reis in de jaren '80 zou het nooit bij me zijn opgekomen dat de combinatie van grote ambitie, centrale controle en meedogenloze vastberadenheid - zelfs als die soms gepaard gaat met komische inefficiëntie - er uiteindelijk toe zou leiden dat China uitgroeide tot de economische grootmacht die het nu is.
Die transformatie trekt ook de aandacht van veel democratieën die China's groeiende internationale invloed en autoritaire aard als een bedreiging zien.
Hillmans boek is bedoeld als een oproep aan democratieën over de hele wereld om de onvermijdelijke Chinese digitale dominantie actief tegen te werken. Maar Hillmans grondige verslaggeving suggereert ook dat de dreiging van China wellicht minder groot is dan de ambities van het Chinese overheidsregime doen vermoeden.
Technologische dominantie van China: een loos dreigement
De digitale zijderoute is de technologische tak van China's 'Belt and Road'-initiatief, een grootschalig project dat in 2013 van start ging.
Het idee is om fysieke en digitale infrastructuur aan te leggen in landen over de hele wereld, hen te verbinden met China en het streven van president Xi Jinping aan te jagen om tegen 2050 een wereldwijde supermacht te worden.
Hillman verweeft academisch onderzoek met journalistieke verslaggeving ter plaatse om een levendig beeld te schetsen van China's inspanningen om via de Digitale Zijderoute grip te krijgen op hardwarebedrijven die cruciaal zijn voor de wereldwijde communicatie-infrastructuur.
Er zijn veel waarschuwende verhalen. Bijvoorbeeld over hoe het Noord-Amerikaanse techbedrijf Nortel samenwerkte met de Chinese overheid om toegang te krijgen tot de enorme Chinese thuismarkt. Uiteindelijk ging Nortel failliet met zijn intellectuele eigendom in handen van Chinese concurrenten.
Maar veel van de gevallen die Hillman beschrijft, klinken als hightech versies van verhalen die ik dertig jaar geleden hoorde: onderzeese kabels die geen dataverkeer vervoeren, de bouw van slimme steden op het Afrikaanse platteland die geen investeringen aantrekken, een opeenvolging van mislukte satellietlanceringen.
En bij veel van de cruciale technologieën van de toekomst, zoals cloud computing en het uitrollen van satellieten in een lage baan om de aarde (LEO), ligt China zo ver achter dat het geen redelijke vooruitzichten heeft om de achterstand in te halen.
Hillmans kernargument lijkt te zijn dat democratieën hun toekomst op het spel zetten door China de vrije hand te geven om geldverspillende projecten in ontwikkelingslanden te starten. Aangezien landen waar China zich op richt een steeds groter aandeel hebben in de wereldeconomie, zullen democratische naties buiten dit snel groeiende segment van de wereld worden gehouden.
Alles wijst er echter op dat de regeringen die in 'The Digital Silk Road' worden beschreven, in hoge mate transactiegericht zijn en China in de toekomst graag in de steek zullen laten, als er iets beters en goedkopers op de markt komt. En het lijkt er sterk op dat in de niet al te verre toekomst LEO-satellieten van westerse makelij dat goedkopere en betere ding zullen leveren.
Interessant hierbij is dat China twee van de grootste bedrijven ter wereld op het gebied van e-commerce en internetdiensten telt: Tencent en Alibaba. Beide gestoeld op privaat ondernemerschap. Hillman gaat vreemd genoeg niet in op de vraag waarom China's door de overheid gepromote groei op het gebied van technologische hardware beperkt is, terwijl Tencent en Alibaba erin zijn geslaagd om daadwerkelijk technologische topspelers te worden.
Dat geldt ook voor de vele beleidsvragen die het buitengewone succes van deze steeds mondialer wordende internetgiganten oproepen. Deze gaan verder dan de vragen die louter betrekking hebben op de technologische infrastructuur.
Zestig jaar geleden merkte romanschrijver Joseph Heller 'Catch 22' op dat "het feit dat je paranoïde bent, niet betekent dat ze niet achter je aan zitten". The Digital Silk Road toont zeker de legitieme basis voor Amerikaanse paranoia over China's bedoelingen.
Hillmans oproep om een multilaterale coalitie van open en veerkrachtige economieën op te richten om de dreiging van China aan te pakken, stuit helaas op een lange lijst van praktische obstakels. Zoals hij opmerkt, hebben ook democratische landen zeer verschillende doelstellingen en de geloofwaardigheid van de Verenigde Staten om een dergelijke groep te beïnvloeden is zwakker dan ooit.
Dat betekent niet dat we het niet moeten proberen, maar wel dat de verwachtingen bescheiden moeten zijn. In het licht van deze beperkingen is het beste nieuws in 'The Digital Silk Road' misschien onbedoeld de verrassende ondoeltreffendheid van China's massale pogingen om de wereldwijde communicatienetwerken buiten zijn grenzen te controleren.
