De Britse minister van Buitenlandse Zaken Liz Truss heeft dinsdag plannen gepresenteerd voor een wetsontwerp om de komende weken “een herzien protocol” in te voeren voor de handelscontroles met de EU in Noord-Ierland.

Truss stuurt aan op eenzijdige wijziging van de Britse wetgeving, die mogelijk afwijkt van het Brexit-akkoord dat het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie minder dan drie jaar geleden hebben gesloten.

De minister van Buitenlandse Zaken zei dinsdag dat het VK liever met de EU zou onderhandelen over een geheel nieuwe versie van het huidige protocol, maar dat de moeilijke economische na de pandemie de regering dwingen sneller te handelen.

“Ons voornemen is om in de komende weken wetgeving in te voeren om wijzigingen in het protocol aan te brengen,” zei Truss. “Onze voorkeur blijft uitgaan naar een via onderhandelingen tot stand gekomen regeling, en we blijven openstaan voor verdere besprekingen als we hetzelfde resultaat kunnen bereiken.”

Ze zei dat ze de hoofdonderhandelaar van de EU, Maros Sefcovic, in Londen had uitgenodigd om dit "zo snel mogelijk" te bespreken. Truss gaf ook aan dat eerdere besprekingen niet tot een oplossing hadden geleid, omdat het mandaat van de Europese Commissie niet toestaat dat het protocol wordt gewijzigd. Daarvoor is toestemming nodig van alle EU-landen. 

De nieuwe wetgeving zou de Britse regering de "uitdrukkelijke bevoegdheid geven om een nieuw herzien protocol uit te voeren", om "gelijkheid van behandeling en de bescherming van economische rechten te waarborgen", aldus Truss. 

Maar Stephen Doughty, Labour's schaduwminister van Buitenlandse Zaken, zei dat Truss "duidelijk aan het parlement moet uitleggen waarom dit niet in strijd is met het internationaal recht". 

Hij was het eens met de "buitensporige lasten" voor bedrijven die goederen van het Britse hoofdeiland naar Noord-Ierland exporteren, en zei dat er veel tegenstand tegen is in de regio. 

In het kader van de Brexit is afgesproken dat er grenscontroles zijn tussen het Britse hoofdeiland en Noord-Ierse havens op de goederendoorvoer, om te voorkomen dat er een harde grens komt tussen Noord-Ierland en de Republiek Ierland op het vasteland.

Doughty riep op tot "kalmte en verantwoordelijk leiderschap" en zei dat een unilaterale stap van het VK het risico met zich meebrengt van een "neerwaartse spiraal in onze relatie met de EU." Het zou andere landen ertoe zou kunnen brengen "zich af te vragen of wij ons aan onze afspraken kunnen houden." 

"Het is zeer verontrustend dat de minister van Buitenlandse Zaken een wetsvoorstel indient dat klaarblijkelijk een verdrag verbreekt dat de regering zelf slechts twee jaar geleden heeft ondertekend", zei Doughty. "Dat zal de problemen in Noord-Ierland op lange termijn niet oplossen, maar wel het vertrouwen ondermijnen en een doorbraak bemoeilijken".

In een reactie zei Truss dat de regering "heel duidelijk was dat dit volgens het internationaal recht legaal is en we zullen ons juridisch standpunt te zijner tijd uiteenzetten."

Colum Eastwood, leider van de Noord-Ierse SDLP, waarschuwde ook voor de wettigheid van de stap en zei: "Hoe kan een internationale partner of een burger van Noord-Ierland deze regering ooit nog vertrouwen?"

Ook Conservatieve parlementsleden maakten zich zorgen over het legale aspect. Simon Hoare, de voorzitter van de Noord-Ierse commissie, zei dat het "opmerkelijk" was dat de regering moest worden herinnerd aan de noodzaak om zich aan de wet te houden.

LEES OOK: Britse regering op ramkoers met EU over Noord-Ierse overeenkomst voor Brexit