- Belastingen en premies slokten in 2020 een groter deel van het nationaal inkomen op dan in het voorgaande jaar.
- Door de coronacrisis daalden de belastinginkomsten, maar doordat de economische krimp nog sterker was nam het aandeel van overheidsheffingen in het nationaal inkomen verhoudingsgewijs toe.
- De afgelopen jaren zorgen vooral hogere inkomsten uit de btw, de vennootschapsbelasting en zorgpremies voor een hogere belasting- en premiedruk.
De belasting- en premiedruk in Nederland is vorig jaar opnieuw gestegen, becijferde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
Van het bruto binnenlands product (bbp), waarmee de omvang van de economie wordt gemeten, ging vorig jaar 39,2 procent direct naar belastingen en premies. Dat is 4 procentpunt hoger dan in 2010.
De afgelopen tien jaar waren er slechts twee jaren waarin de belastingdruk wat afnam: 2011 en 2015. In alle andere jaren waren huishoudens en bedrijven verhoudingsgewijs meer kwijt.
De opbrengsten voor de overheid uit de belastingen en premies daalden in absolute zin vorig jaar wel. Die leverden bijna 314 miljard euro op, iets minder dan in 2019. Oorzaak hiervoor was de krimp van de economie als gevolg van de coronacrisis. Die was groter dan de afname van de opbrengsten, waardoor de belastingdruk toch toenam.
De belasting- en premiedruk ligt nog onder het gemiddelde van de Europese Unie, meldt het CBS. Wel steeg die in Nederland de afgelopen jaren harder dan het Europese gemiddelde.
Het CBS merkt op dat de overheid vooral meer geld binnenhaalt via de vennootschapsbelasting en de btw. Voor de btw is dit deels het gevolg van tariefwijzigingen. Het algemene tarief van de btw ging in 2021 van 19 procent naar 21 procent en in 2019 ging het lage btw-tarief van 6 procent naar 9 procent.
Bij de vennootschapsbelasting is sprake van lagere tarieven in 2020 vergeleken met tien jaar eerder, maar verder is dit een 'grillige belasting' volgens het statistiekbureau, vanwege de mogelijkheden van bedrijven om verliezen uit eerder jaren te verrekenen.
Een andere grote stijger zijn de zorgpremies die de afgelopen jaren flink omhoog zijn gegaan.
Eerste kwartaal 2021: overheid geeft meer uit, economische krimp sterker
Het CBS meldde donderdag verder dat de Nederlandse overheid in het eerste kwartaal van dit jaar 3 miljard euro meer heeft uitgegeven dan er binnenkwam. Dat kwam door uitgaven vanwege de coronacrisis. Het tekort komt neer op 5,8 procent van het bbp in die periode.
Ten opzichte van het eerste kwartaal van 2020, toen de coronacrisis pas net begon in Nederland, gaf de overheid 11 miljard euro meer uit. Dat kwam voor het grootste deel door subsidies om het bedrijfsleven door de crisis heen te helpen, zoals de steunmaatregelen NOW en TVL. Tegelijkertijd daalden de inkomsten met 2 miljard euro. Zowel de loon- en inkomstenbelasting als de dividendbelasting bracht 1 miljard euro minder op.
De overheidsschuld steeg in de eerste drie maanden met ruim 4 miljard euro ten opzichte van eind december en kwam op 439 miljard euro. De stijging werd veroorzaakt doordat de overheid 17 miljard euro ophaalde met staatsleningen en 13 miljard euro afloste. De staatsschuld bedroeg eind maart 54,9 procent van het bbp. Dat was een jaar eerder nog 49,3 procent en eind december 54,3 procent.
De Nederlandse economie is in het eerste kwartaal van dit jaar juist wat sterker gekrompen dan eerder werd gedacht. Het bruto binnenlands product daalde met 0,8 procent ten opzichte van de voorgaande drie maanden. In een eerste raming meldde het statistiekbureau nog 0,5 procent krimp op kwartaalbasis.
De bijstelling komt doordat het CBS nu over meer gegevens beschikt over het eerste kwartaal dan bij de eerste raming in mei. Ook zijn cijfers over voorgaande jaren bijgesteld. Maar aan het economisch beeld in de eerste drie maanden van 2021 is volgens het statistiekbureau niets veranderd. De krimp kwam vooral doordat consumenten veel minder uitgaven toen winkels, cafés, restaurants en andere gelegenheden massaal dicht moesten om een nieuwe golf aan coronabesmettingen te stoppen.
Het CBS berekent altijd 90 dagen na afloop van een kwartaal voor de tweede keer de economische groei of krimp voor die periode. Ook de daling van het bbp ten opzichte van het eerste kwartaal van 2020 kwam anders uit. De economie kromp op jaarbasis met 2,4 procent, in plaats van de eerder gemelde 2,8 procent.
Op dit moment is het economisch beeld weer positief. Zo nam het pessimisme onder consumenten in juni af ten opzichte van de voorgaande maanden. Producenten in de industrie waren in april bovendien overwegend positief. Zowel het sentiment onder huishoudens als industriebedrijven was beter dan het gemiddelde van de afgelopen jaren, meldt het CBS.
