Wie zich rijk rekent met de authentieke Friese staartklok van oma, komt waarschijnlijk bedrogen uit. De prijzen voor dergelijk antiek zijn de afgelopen jaren fors gekelderd. Welke voorwerpen zijn gewild en wat kun je aan de straatstenen niet kwijt?

“Voor een antieke olielamp werd in de jaren tachtig makkelijk meer dan 1.000 gulden neergeteld. Nu mag je blij zijn als je hem kwijt kunt voor 25 euro”, zegt taxateur Hans Hoek van het Zeeuws Veilinghuis. Antiek is minder tijdloos dan je zou denken: ook deze markt is aan trends onderhevig. Hierdoor kan de waarde van de inboedel die je erft een stuk lager of hoger uitpakken dan verwacht.

“In de jaren tachtig, toen veel Nederlandse huiskamers waren voorzien van steenstrips en plavuizen vloeren, was koper erg gewild. Nu is het lastig om hier liefhebbers voor te vinden. De interieurs zijn strakker en minimalistischer geworden, waardoor de vraag naar antiek dat een beetje oubollig oogt fors is gedaald”, licht Hoek toe. Tegelijkertijd is het aanbod van antiek de laatste jaren fors gestegen, vanwege de vergrijzing.

Kussenkast

Dat heeft uiteraard ook gevolgen voor de verkoopprijzen. Een oud taxatierapport waarin de waarde van een antieke kussenkast op meer dan 10.000 gulden wordt geschat, kan het ronde archief in. Meer dan 1.000 of 1.500 euro brengt deze momenteel niet meer op. “Het is diep triest om te zien dat voorwerpen waarvoor vroeger zoveel geld werd uitgegeven nu een vrije val hebben gemaakt”, zegt Hoek.
Ook Friese staartklokken, een koper- of tinverzameling of een serie Delftsblauwe aardewerken borden uit de achttiende eeuw zijn nu lastig aan de man te brengen.

Ben je hier liefhebber van, dan is dit natuurlijk wel een uitgelezen moment om je slag te slaan. Maar of je deze voorwerpen later met winst kunt verkopen, is onzeker. “Of de markt voor antiek dat nu uit de gratie is op termijn weer gaat aantrekken is koffiedik kijken”, zegt Hoek. Je doet er dan ook verstandig aan alleen antiek te kopen dat je ook mooi vindt; niet als belegging. Daar is de markt simpelweg te grillig voor.

Chinees antiek

Er zijn ook antieke voorwerpen die juist erg gewild zijn. Naar Chinees antiek en Indische schilderijen - vooral van bekende schilders - is nu meer vraag dan ooit tevoren, signaleert Hoek. "Ze vinden meestal hun weg terug naar het land van herkomst: naar rijke verzamelaars in Indonesië en China. Zij bieden vanuit hun eigen land mee op onze online veilingen." Met name Indische schilderijen en Chinees porselein zijn volgens Hoek in Nederland rijk vertegenwoordigd, gezien onze koloniale geschiedenis. Het Zeeuws Veilinghuis is juist in deze categorieën gespecialiseerd.

De opbrengst van een schilderij kan behoorlijk variëren. "Voor een topstuk is altijd een markt", stelt Hoek. "Niet alleen vanwege de naam van de schilder, maar ook omdat het kunstwerken van hoge kwaliteit zijn."
Maar ook in dit marktsegment is sprake van trends. Modernere schilderijen zijn momenteel meer in trek dan barokke kunstwerken. Vorig jaar steeg de opbrengst van naoorlogse en hedendaagse kunst op veilingen wereldwijd met maar liefst 19 procent, zo meldt het TEFAF Art Market Report 2014. Het jaar ervoor was ook al sprake van een dubbelcijferige groei.

Replica's

Behalve door trends wordt de waarde van antiek ook door andere factoren bepaald. Uiteraard is de staat van het voorwerp van groot belang: een puntgaaf antiek dressoir levert meer op dan een meubel met beschadigingen of een exemplaar waarvan onderdelen zijn vervangen. Ook het materiaal speelt een rol: een zilveren ketting is meer waard dan een verzilverd sieraad en voor mahoniehout wordt meer neergeteld dan voor grenen. Een ander aandachtspunt is het aanbod. Er zal meer vraag zijn naar een voorwerp dat zeldzaam is, dan naar een exemplaar waar er zeer veel van in omloop zijn.

Verder is authenticiteit een belangrijke waardebepalende factor. Van veel antieke voorwerpen zijn replica's gemaakt. Soms kun je deze herkennen, omdat bijvoorbeeld andere materialen zijn gebruikt, de kleuren of slijtageplekken afwijken of de afwerking verschilt van het origineel. Maar schijn kan ook bedriegen. Zo kunnen oude glazen objecten er soms nog uitzien als nieuw.

Kangxi

Door veel plaatjes te bekijken en je te verdiepen in de stijlen en kenmerken van antieke voorwerpen, kun je als leek een aardig eind komen. Maar voor een echt goede inschatting, is het oog van een expert vereist. "Chinees porselein uit de Kangxi periode - 17e eeuw tot 1723 - is vaak veel waard. Maar in de negentiende eeuw werd veel porselein gemaakt dat daarop leek, maar een stuk minder waard is. Een specialist kan het verschil zien", zegt Hoek. "En soms lijkt een steen in een sieraad robijn, maar blijkt het bij nadere bestudering glas te zijn.

Je kunt een taxateur inschakelen om te achterhalen of een voorwerp authentiek is. Maar er zijn meer redenen om een expert in de arm te nemen: bijvoorbeeld voor een waardebepaling voor de inboedelverzekering, de erfbelasting of de verdeling van de boedel na overlijden of een echtscheiding.
Geef bij de taxateur duidelijk aan waarvoor de taxatie is bedoeld, want aan een taxatie voor een verzekering worden andere eisen gesteld dan aan een taxatie voor de erfbelasting.

Geen beschermd beroep

De vraag is wel: hoe vind je een goede expert? Taxateur is sinds vijftien jaar geen beschermd beroep meer. Een goed startpunt is het register van de Federatie TMV, een brachevereniging van taxateurs, makelaars en veilinghouders. Hier zijn ruim 300 experts verdeeld over meer dan 40 verschillende vakgebieden bij aangesloten. Zij hebben hun vakkennis en ervaring laten toetsen en beschikken over een persoonsgebonden certificaat. De organisatie beschikt ook over een geschillencommissie, waar je kunt aankloppen als je ontevreden bent.

De tarieven van taxateurs lopen flink uiteen: van grofweg 100 tot 150 euro per uur. Sommige taxateurs rekenen een percentage van de getaxeerde waarde. Daar zit wel een riskante prikkel in: de taxateur kan in de verleiding komen een hogere taxatiewaarde te noemen dan de werkelijke waarde. Dat kan nadelig uitpakken, als je bijvoorbeeld de boedel wil laten taxeren voor de erfbelasting.

Taxatiedagen

Er worden door veel musea ook geregeld taxatiedagen georganiseerd, waar je gratis voorwerpen kunt laten taxeren. Je krijgt dan geen taxatierapport, maar hebt wel een indicatie van de waarde. Bij veel veilinghuizen kun je voorwerpen ook gratis laten taxeren mits je de intentie hebt om de spullen daar ook aan te bieden. Het voordeel van een veilinghuis, is dat de medewerkers toegang hebben tot veilinguitslagen over de hele wereld en dus goed zicht hebben op de actuele marktprijzen.

Bij verkoop via veiling zijn veilingkosten verschuldigd, maar daar staat mogelijk een hogere opbrengst tegenover, omdat er meer kapers op de kust zijn. "Wij zetten vaak iets lager in, maar dat levert in de praktijk juist meestal meer op", legt Hoek uit. "Als je een antiek kabinet inbrengt voor 1.000 euro in plaats van 1.500 euro, trekt dat meer bieders. Dat maakt tijdens de veiling emoties los: mensen gaan tegen elkaar opbieden en als ze daar eenmaal mee bezig zijn, laten ze een meubel dat ze graag willen hebben, niet schieten voor vijftig euro."

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl