De ene toerist krijgt er buikpijn van, de andere vindt het onderdeel van de vakantiepret: afdingen.
In Nederland zijn we het niet gewend, maar in veel vakantieoorden is het de normaalste zaak van de wereld. Doe je er niet aan mee, dan betaal je de hoofdprijs en ben je een dief van je eigen portemonnee.
Hoe zorg je ervoor dat je die prachtige handbeschilderde vaas of dat geinige T-shirt voor een scherpe prijs meekrijgt? En wanneer is afdingen wel of niet gepast?
Tien tips van ervaren reizigers.
1. Verdiep je in de gewoontes van je vakantieland
Afdingen is niet overal gebruikelijk. In Egypte en Turkije hoort het erbij, maar in bijvoorbeeld de Verenigde Staten en Japan word je raar aangekeken als je probeert een lagere prijs te bedingen. Informeer daarom voor je vertrek wat de gewoontes zijn in je vakantieland, adviseert Chantal van Workum, eigenaar van de reisblog Alleenopreis.net.
Zorg ook dat je weet op welke producten en diensten je wel en niet kunt afdingen. In sommige landen zijn bijna alle prijzen onderhandelbaar, terwijl het elders beperkt is tot de markt en taxiritjes.
Volgens Erik van Erp, directeur van reissite Aroundtheglobe.nl, is het in sommige landen niet gebruikelijk dat de onderhandelingen door een vrouw gedaan worden. "Het is wel even wennen als de verkoper zich steeds tot je man of vriend wendt. Maar besef dat het niets met jou als persoon te maken heeft, maar met de cultuur waarbij mannen het voor het zeggen hebben."
2. Kies het juiste moment
Bij afdingen draait het om vraag en aanbod. Hoe minder andere toeristen er zijn, hoe beter jouw onderhandelingspositie wordt.
Je kans op succes is dan ook het grootst buiten het hoogseizoen, merkt Van Workum, die de hele wereld over reist, vooral in haar eentje. "Als ik in het laagseizoen een hotel wil boeken, lukt het mij vaak om iets van de prijs af te krijgen. In het hoogseizoen is dat een stuk moeilijker, want dan geldt: voor jou tien anderen."
Ook het tijdstip kan van invloed zijn op de hoogte van je korting. Aan het eind van de dag komen verkopers je vaak wat meer tegemoet, omdat ze dan hun dagopbrengst willen goedmaken.
3. Kies de juiste plaats
Afdingen op een heel drukke locatie levert vaak weinig op, omdat de winkelier dan klanten genoeg heeft. Probeer daarom ook eens te shoppen iets buiten het toeristische centrum.
Zijn er meer handelaren die exact dezelfde spullen verkopen, dan is je onderhandelingspositie eveneens een stuk sterker.
4. Bereid je goed voor
Voordat je de onderhandelingen ingaat, is het slim om alvast prijzen te vergelijken. Vraag bij concurrenten wat vergelijkbare excursies of souvenirs kosten, zodat je weet wat je onderhandelingsruimte is.
Houd ook een maximumprijs in gedachten en bedenk alvast enkele argumenten waarom een korting op z'n plaats zou zijn.
5. Kleed je als een backpacker en neem twee portemonnees mee
Kleed je niet te luxe, want dan geef je de indruk dat er bij jou veel te halen valt. Een backpackoutfit versterkt je onderhandelingspositie.
Verder is het slim om je geld te verdelen over twee portemonnees. "Je kunt dan één portemonnee omdraaien en met een onschuldig gezicht zeggen dat je echt niet meer hebt dan 10 of 20 euro. Dat haalt handelaren vaak over de streep", zegt Karen van Winden, die deze truc vaak toepast op vakantie.
6. Speel het onderhandelingsspel slim
Afdingen is een spel en daarvoor gelden spelregels. Regel 1 in het afdingspel is: laat de verkoper naar jou toekomen en als eerste een prijs noemen. Dan sta je alvast met 1-0 voor.
Doe vervolgens een laag tegenbod. In landen waar afdingen gebruikelijk is, zal de verkoper nooit direct akkoord gaan met het eerste bod. De kans is groot dat hij een wegwerpgebaar maakt, maar bedenk dat dit onderdeel is van het spel en vat het niet persoonlijk op. Meestal zal hij hierna toch zakken met de prijs.
Verlopen de onderhandelingen stroef, dan kan het helpen om langzaam weg te lopen. "In de meeste gevallen komt de verkoper achter je aan met een nieuw aanbod of stapt een andere markthandelaar op je af", zegt Van Workum.
Voor handelaren is ook een spel, zegt Hatice Tokgöz, die veel in Turkije reist. "In Istanbul was ik een handbeschilderd potje aan het bekijken. Mijn vriendin had al iets gekocht zonder te onderhandelen. Ik had eigenlijk geen interesse en legde het braaf terug. Maar ik merkte dat de verkoper zin had om te onderhandelen. We zijn daar toen toch mee begonnen, voor de lol. Uiteindelijk heb ik het potje gekocht voor 60 procent minder dan de vraagprijs."
Ze adviseert wel om op te letten of de verkoper zin heeft in het spel. "Chagrijnige verkopers laat ik links liggen. Zij hebben vaak die dag slecht verkocht en reageren boos als je wil onderhandelen."
7. Zet een pokerface op
Probeer niet te laten merken hoe graag je die ketting wil hebben, want dan zet de handelaar meteen hoog in, omdat hij weet dat je toch akkoord zal gaan. Met een weifelende houding bereik je meer.
Een pokerface opzetten is soms lastig als je in gezelschap bent van een reisgenoot die erg enthousiast overkomt, weet Van Workum. "Vooral kinderen gooien vaak roet in het eten. Terwijl jij een coole houding probeert aan te nemen, kijken zij hebberig toe." Ze adviseert daarom om reisgenoten even weg te sturen als je de onderhandelingen ingaat.
8. Blijf vriendelijk en maak grapjes
Blijf altijd vriendelijk en spreek wat woorden in de taal van je vakantieland. De kans is dan groter dat je de gunfactor krijgt. "Ik probeer altijd het ijs te breken", zegt Van Workum. "Ik maak grapjes en lach veel. Of ik stel een persoonlijke vraag, zoals: 'Hoelang sta je al op deze markt?' Dat werkt heel goed."
Omgekeerd moet je je realiseren dat de tegenpartij eveneens zijn al charmes in de strijd gooit om jou over de streep te trekken. Ook de eerstvolgende toerist na jou krijgt een 'special price, only for you!'
9. Wees creatief
Lukt het niet om wat van de prijs af te krijgen, kijk dan of er nog andere spullen zijn die je graag wil hebben. Misschien kun je een combinatiekorting krijgen als je naast de ketting ook oorbellen aanschaft. Of wellicht kun je een kleinigheidje cadeau krijgen.
Misschien heb je zelf nog wat spulletjes die je kunt ruilen. "Ik had een keer in Nairobi een eenvoudig rekenmachientje dat op zonnecellen werkte geruild tegen een houten beeld. De verkoper was lyrisch over de zonnecel", geeft Marianne Notschaele-den Boer als tip.
10. Ding niet bij alles af
Over elke aankoop onderhandelen, tot het ijsje aan toe, is erg vermoeiend en levert per saldo ook nauwelijks iets op. Beperk het afdingen daarom tot de wat grotere uitgaven.
Bedenk ook wat je moreel verantwoord vindt. "Afdingen in de buurt van toeristische attracties is logisch en aan te raden. Maar vraag je ook af waarom je het eigenlijk doet", adviseert Elise Kant. "Als je onderweg bij een lokale boer tot het uiterste gaat onderhandelen over wat fruit en 50 cent goedkoper uit bent, maar 's avonds voor 150 euro per nacht in een resort ligt zonder af te dingen, moet je je afvragen of dat wel fair is."
Ook Van Workum speelt het spel niet altijd. "Ik doe het een beetje op gevoel. Op sommige locaties word je gezien als een rijke toerist en een beetje bespeeld. Dan hoort afdingen erbij. Maar met een ritje met de tuktuk probeer ik niet de laatste euro eruit te persen. Ik realiseer mij dat de chauffeur waarschijnlijk een groot gezin moet onderhouden en dat wij leven in een rijkdom en luxe die hij nooit zal hebben."
Soms is het de gunfactor die ertoe leidt dat Van Workum zonder morren de vraagprijs neertelt. "Er zijn behalve gewiekste handelaren ook vriendelijke verkopers, die behulpzaam zijn en kwaliteit leveren. Bij zo’n kleine, lokale ondernemer heb ik het gevoel dat mijn geld goed terechtkomt."
