- Het kabinet Rutte IV wil in vier jaar tijd ruim 25 miljard euro extra uitgeven.
- Tijdens de kabinetsperiode zorgt dit voor extra economische groei en een lagere werkloosheid.
- Tegelijk voorziet het CPB voor de langere termijn een forse verslechtering van de staatsschuld en een lagere structurele werkgelegenheid.
- Lees ook: Sparen en beleggen in box 3 vanaf 2025 belast naar werkelijk rendement – Rutte IV laat hypotheekrenteaftrek intact
Het kabinet Rutte IV heeft grootste plannen voor extra uitgaven, onder meer voor het tegengaan van klimaatverandering, de aanpak van de stikstofcrisis, het bouwen van nieuwe betaalbare woningen, verbeteringen in de gezondheidszorg, en forse investeringen in onderwijs en veiligheid.
Maar hoe pakt dat financieel uit over de overheidsfinanciën? En wat doet dat met de economie?
Het Centraal Planbureau heeft dit doorgerekend en kwam dinsdag met een overzicht van de verwachte gevolgen van het regeerakkoord. Daarbij werken de rekenmeesters van het CPB steeds met een ‘basispad’, ofwel de verwachte ontwikkeling zonder de maatregelen van het regeerakkoord. En vervolgens worden de effecten van het regeerakkoord hiertegen afgezet.
We laten hieronder de belangrijkste zaken zien in 7 grafieken. De cijfers hebben telkens betrekking op het verschil tussen de situatie eind 2021 en eind 2025. Met andere woorden: het gaat over de ontwikkeling in de 4-jarige kabinetsperiode van Rutte IV.
1) Rutte IV geeft ruim €25 miljard meer uit
In de onderstaande grafiek is te zien dat in de periode vanaf 2022 tot en met 2025 volgens het basispad (lichtblauwe balk) de overheidsuitgaven een daling zouden vertonen van meer dan 5 miljard euro. Rutte IV wil echter bijna 20 miljard euro extra uitgeven (rode balk). Per saldo is het verschil met het basispad dan ruim 25 miljard euro.
Wat betreft lastenverzwaringen is er juist nauwelijks verschil tussen de plannen van het nieuwe kabinet en het basispad: in beide gevallen een plus van bijna 10 miljard euro.
2) Vooral meer geld voor klimaat, onderwijs en defensie
In het onderstaand plaatje is te zien dat de hogere uitgaven, vergeleken met het basispad (blauwe balken), vooral terechtkomen bij klimaat en milieu, onderwijs, defensie en de sociale zekerheid.
3) Lastenverzwaringen: bedrijfsleven betaalt
Wat betreft de geplande lastenverzwaringen komt de rekening vooral terecht bij het bedrijfsleven, blijkt uit onderstaand plaatje.
4) Overheidstekort neemt flink toe, overheidsschuld stijgt op lange termijn
Het gevolg van de grote investeringen van het kabinet Rutte IV is dat het begrotingstekort fors toeneemt: in 2025 komt dit volgens het CPB uit op 2,7 procent van het nationaal inkomen, tegen een prognose van een tekort van 0,7 procent in het basispad.
De overheidsschuld neemt op de korte termijn echter maar licht toe als percentage van het nationaal inkomen en zou eind 2025 uitkomen op 56 procent van het nationaal inkomen. In absolute zin stijgt de staatsschuld wel, maar omdat de economie relatief hard groeit blijft de stijging van de staatsschuld afgezet tegen de omvang van de economie beperkt.
Echter, het CBP heeft ook een doorrekening gemaakt van de langetermijneffecten van het beleid op de staatsschuld. En dan is juist een forse stijging te zien naar 92 procent van het nationaal inkomen!
5)Economie groeit harder, werkloosheid omlaag
De plannen van Rutte IV zorgen er wel voor dat de economie gemiddeld harder groeit: met 2,4 procent per jaar, tegen een prognose van 2 procent per jaar in het basispad.
De werkloosheid valt ook lager uit en komt uit op 3,3 procent in 2025, tegen 4,1 procent in het basispad.
6)Koopkracht neemt niet toe
Wat betreft de koopkracht schieten burgers niets op met het beleid van Rutte IV, maar dat is een verbetering ten opzichte van het basispad, waar een daling van de koopkracht in de komende vier jaar met 0,4 procent wordt voorzien. In die zin is 'geen koopkrachtgroei' een verbetering.
Dit alles heeft uiteraard te maken met de sterk gestegen inflatie, waarvan de effecten de komende jaren doorsijpelen in de koopkracht van de inkomens van Nederlanders.
7)Ongelijkheid daalt, structurele werkgelegenheid ook
Opvallend is dat het CPB voor de lange termijn een lichte daling ziet van de structurele werkgelegenheid als gevolg van het beleid van Rutte IV. De investeringen hebben vooral op de korte termijn effect op de werkloosheid, zoals te zien is bij punt 5.
Aan de andere kant neemt de inkomensongelijkheid ook af door de plannen van Rutte IV, zo voorziet het CPB.
