- Wetenschappers hebben de eerste foto kunnen maken van Sagittarius A*, het zwarte gat in het hart van onze Melkweg.
- Daartoe zijn door het internationale samenwerkingsverband Event Horizon Telescope telescopen van over de hele wereld met elkaar verbonden.
- “Zwarte gaten lijken op donuts”, zei onderzoeker Feryal Özel over de foto. “Een heldere ring rond een zwarte schaduw.”
- Bekijk ook: Deze animatie laat zien hoe groot superzware zwarte gaten kunnen worden
Een groep wetenschappers heeft donderdagmiddag de eerste foto van het zwarte gat in het hart van onze Melkweg onthuld. “Een historische doorbraak”, zo zegt onderdirecteur Karen Marongelle van de National Science Foundation. “Het is een inspirerende wetenschappelijk ontdekking, waardoor we meer te weten komen over de grootste mysteries van ons universum.”
Hetzelfde samenwerkingsverband van wetenschappers wist in 2019 al de eerste foto van een zwart gat ooit te maken, maar dat zwarte gat bevindt zich in een ander sterrenstelsel.
Het zwarte gat in de Melkweg dat nu is vastgelegd heet Sagittarius A* en heeft een massa van maar liefst 4 miljoen zonnen. Om Sagittarius A* vast te kunnen leggen heeft de National Science Foundation, een samenwerkingsverband van meer dan 300 onderzoekers aan 80 verschillende instituten opgezet onder de naam Event Horizon Telescope (EHT).
“Zwarte gaten lijken op donuts”, zei Feryal Özel van de Universiteit van Arizona donderdagmiddag op een persconferentie. “Een heldere ring rond een zwarte schaduw.” Volgens de onderzoekers komt de omvang van de ring overeen met de voorspellingen die voortvloeien uit de relativiteitstheorie van Albert Einstein.
Alleen straling rond zwart gat kan worden vastgelegd
Tot nu toe kon Sagittarius A* nooit goed worden vastgelegd. Het beste beeld was van de NASA-telescoop Chandra, die zich in een baan om de aarde bevindt en alleen de heldere röntgenstralen rond het zwarte gat wist vast te leggen. Sagittarius A* bevindt zich op 27.000 lichtjaar van de aarde.
Voor een individuele telescoop is een heldere close-up foto van een zwart gat onmogelijk. Om Sagittarius A* te kunnen vastleggen zijn telescopen van over de hele wereld met elkaar verbonden, legde Vincent Fish van MIT Haystack Observatory uit. "De techniek die we hebben ontwikkeld stelt ons in staat telescopen aan elkaar te linken die ver van elkaar staan. Het komt erop neer dat we zo een virtuele telescoop hebben kunnen creëren met de omvang van de aarde."
De zwaartekracht van een zwart gat is zo sterk dat licht er niet aan kan ontsnappen. Daardoor is Sagittarius A* zelf niet te zien, maar alleen de straling eromheen.
Astrofysicus Shep Doeleman van Harvard University is oprichter van het EHT-samenwerkingsverband en zei in 2019 tegen Insider al dat de groep zich zou gaan richten op Sagittarius A*.
Wetenschappers doelen op video van zwart gat
In een apart project, genaamd Next Generation Event Horizon Telescope, zouden de wetenschappers ook gaan proberen de eerste video van een zwart gat te maken.
Daartoe zou de groep nog meer telescopen aan het netwerk moeten toevoegen en nieuwe computertechnologie nodig hebben die tien keer zoveel data van die telescopen zou kunnen verwerken, zei Doeleman in 2019. Hij schatte in dat het zo'n vijf jaar zou duren totdat er een video gemaakt zou kunnen worden van Sagittarius A* en het eerder op foto vastgelegde zwarte gat M87.
Uiteindelijk zouden filmpjes moeten onthullen wat foto's niet kunnen: hoe zwarte gaten materie opslokken. "We kunnen het zwarte gat zich dan zien ontwikkelen", zei Doeleman in 2019. "De filmpjes zullen misschien schokkerig zijn en een lage resolutie hebben, maar dat zouden de eerste belangrijke stappen zijn."
