![Na een opleving in de zomermaanden, zijn Nederlandse consumenten weer somberder geworden. Het consumentenvertrouwen neemt af en de bestedingen van huishoudens lopen licht terug. Sinds de kredietcrisis van 2008 maakt Nederland eigenlijk één lange periode van economische malaise mee. Perioden van krimp worden afgewisseld met marginale groei. Een belangrijke onderliggende reden is dat Nederlanders moeten afkicken van hun schuldverslaving, waarbij vooral de combinatie van hoge hypothekenschulden en dalende huizenprijzen de afgelopen jaren fnuikend werkte. Zeker omdat ook de werkloosheid de afgelopen jaren fors is opgelopen. Op een aantal punten leek afgelopen zomer een kentering zichtbaar. Het vertrouwen van consumenten verbeterde en huishouden gaven in juli en augustus meer geld uit dan in dezelfde maanden een jaar eerder. Goed nieuws voor de Nederlandse economie. Want juist het feit dat huishoudens tot nu toe de hand op de knip hielden, was één van de redenen dat de economie maar mondjesmaat herstelde. Stemming verslechterd sinds zomer Maar die opleving lijkt van korte duur. In november is de stemming onder consumenten gedaald, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) donderdag. De vertrouwensindicator van het CBS zakte met 5 punten en kwam uit op min 8. Het cijfer geeft de verhouding aan tussen het aantal positieve en negatieve antwoorden dat ondervraagden geven bij de enquête van het CBS. Er zijn dus 8 procent meer pessimisten dan optimisten. Sinds juli vorig jaar was het vertrouwen van consumenten juist sterk verbeterd; de indicator klom in twaalf maanden tijd op tot min 2 deze zomer. Daarna verslechterde de stemming, onder meer door de gespannen situatie in Oekraïne. Het consumentenvertrouwen ligt in november op het gemiddelde over de afgelopen twintig jaar. [google-drive number='1'] Vooral over de economische omstandigheden zijn ze een stuk somberder geworden. De deelindicator over de economie verslechterde 12 punten en komt uit op min 4. "Consumenten vinden de tijd ongeveer even ongunstig voor het doen van grote aankopen, zoals wasmachines en televisies, als een maand eerder. Ook waren ze nagenoeg even negatief over hun financiën in de komende en afgelopen twaalf maanden", aldus het CBS. Bestedingen nemen iets af Niet alleen het vertrouwen, ook de consumptie van huishoudens is in september licht teruggelopen, na vier maanden met lichte groei. De bestedingen lagen 0,6 procent lager dan in september vorig jaar, aldus het CBS. [google-drive number='2'] Vooral aan duurzame en overige goederen, waaronder gas en brandstoffen, gaven consumenten minder uit, aldus het statistiekbureau. Ze besteedden onder meer minder aan kleding en schoenen. Vorige week meldde het CBS al dat kledingwinkels in september fors minder verkochten. Aan woninginrichting en elektronica werd wel meer gespendeerd. Ook de uitgaven aan voedings- en genotmiddelen en diensten kwamen in september iets hoger uit. De terugloop van de bestedingen in september volgt op goede cijfers over de maand augustus. Toen rapporteerde het CBS nog de grootste consumptiegroei in bijna vier jaar, namelijk 1,4 procent. In mei, juni en juli lagen de bestedingen van consumenten op of net iets boven het niveau van een jaar eerder. Economische groei vertraagt De verslechterde stemming onder consumenten is weerspiegeld in de groei van de Nederlandse economie. Die wist in het derde kwartaal nog wel de plus vast te houden, maar vergeleken met de maanden april, mei en juni vlakte de groei wel wat af. De economische groei bedroeg in het derde kwartaal 0,2 procent, vergeleken met het tweede kwartaal van dit jaar. Dat is wat zwakker dan de groei van 0,6 procent die te zien viel in het tweede kwartaal, ten opzichte van de eerste drie maanden van het jaar. Wel is sprake van twee kwartalen op rij waarin de Nederlandse economie is gegroeid, na de krimp van 0,3 procent het eerste kwartaal. 2015 wordt echt beter De Europese Commissie voorspelde eerder deze maand dat de Nederlandse economie dit jaar iets minder sterk zal groeien dan verwacht. Voor 2014 komt de economische groei naar verwachting uit op 0,9 procent; eerder was een groeicijfer van 1,2 procent voorspeld. "Na enkele beloftevolle tekenen in de tweede helft van 2013, wankelt het economisch herstel in Nederland in 2014 en de vooruitzichten zijn fragiel", staat te lezen in de herfstprognose van de Commissie. Maar volgend jaar trekt de economie wel meer aan. Brussel voorspelt een groei van 1,4 procent mede dankzij een stijging van de uitgaven van huishoudens. Het CPB is iets voorzichtiger met een geraamde groei van 1,25 procent over 2015. De Europese Commissie denkt verder niet dat Nederland met deflatie te maken krijgt, ofwel een structurele daling van lonen en prijzen. Dit jaar bodemt de inflatie uit op 0,4 procent, om daarna aan te trekken tot een gemiddelde van 0,8 procent in 2015. Wereldwijde ontwikkelingen zoals de crises in Irak en Oekraïne kunnen wel een gevaar vormen voor en overslaan op de zeer open economie van Nederland, waarschuwt Brussel. Bron: Z24/ANP](https://cdn.businessinsider.nl/wp-content/uploads/2013/10/consument.jpg)
Huishoudens houden nog steeds de hand op de knip. In augustus daalden de bestedingen met 2 procent vergeleken met dezelfde maand een jaar eerder.
Dit maakte het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) woensdag bekend.
De krimp is net zo groot als in juli. Consumenten besteden al ruim 2 jaar onafgebroken minder.
Aan duurzame goederen gaven huishoudens 6,1 procent minder uit. De afname was iets minder groot dan in juli (7 procent). Dat komt vooral doordat de bestedingen aan woninginrichting en huishoudelijke apparaten in augustus minder krompen dan in juli.
Aan voedings- en genotmiddelen gaven consumenten in augustus 2,1 procent minder uit dan een jaar eerder. De teruggang van dit soort bestedingen is iets groter dan in juli (1,4 procent). Aan diensten hebben huishoudens 0,5 procent minder uitgegeven.
Vertrouwenscrisis
Hoe de geldbewuste consument weer aan het winkelen te krijgen is één van de grote puzzels voor het kabinet. Premier Mark Rutte en consorten hebben grote moeite om de economie weer vlot te trekken, mede doordat Nederlandse consumenten al tijden somber zijn en de hand op de knip houden.
Eén van de redenen daarvoor is de teruggang op de huizenmarkt die vanaf 2008 is ingezet. Veel huiseigenaren hadden niet gerekend op dalende prijzen en vooral veel jonge kopers zagen de prijs van hun pand onder de waarde van de hypotheek dalen.
Rutte: niet zo somberen
Rutte deed in april de oproep aan Nederlanders om niet zo te somberen en vooral wél die nieuwe auto te kopen. Ook PvdA-leider Diederik Samsom en minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem zochten naar manieren om mensen te verleiden meer geld uit te geven.
Tot nu toe blijkt dat lastig. Het vertrouwen van consumenten is laag. En dat blijft vermoedelijk nog wel even zo, al voorspelt het Centraal Planbureau voor volgend jaar een stijging van de koopkracht met 0,25 procent.
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl