Hier en daar klinken geruststellende woorden over de kredietcrisis. ING-topman
Michel Tilmant zei eerder deze week te verwachten dat de ergste ellende voor
banken en verzekeraars binnen twee maanden achter de rug is.

Toch zijn beleggers allerminst gerust. De AEX-index verloor in twee
dagen alweer 7 procent van zijn waarde, nadat de Amsterdamse hoofdindex in
de vijf voorgaande handelsdagen 23 procent omhoog was geschoten.

Om toch een beetje greep te krijgen op de beursstemming kijken veel handelaren
nauwlettend naar indicatoren die iets zeggen over de onrust op de beurs. Een
populaire maatstaf is de zogeheten Volatility Index, kortweg VIX genoemd.
Die zegt iets over de verwachte bewegelijkheid van beurzen.

De AEX-index heeft een eigen VIX-meter en die steeg in oktober tot
recordhoogte, terwijl aandelenmarkten diep wegzakten. Dit negatieve verband
tussen de ‘angstbarometer’ en de beursontwikkeling, is de afgelopen twaalf
maanden zeer sterk. Klik hier voor de grafiek: Angstmeter
voor de beurs.

Vraag is wat dit precies zegt. De VIX wordt samengesteld op basis van
de optiehandel, en geeft aan wat de verwachte bewegelijkheid van een
aandelenindex is op basis van optiekoersen. Daarbij worden zowel call- als
putopties meegenomen, die respectievelijk op koersstijgingen en -dalingen
inspelen.

De VIX is kort gezegd niet meer dan de mening van de optiehandel over
toekomstige beursschommelingen. Dit wordt uitgedrukt in een percentage, dat
pakweg tussen de 10 en 80 varieert. Rekenkundig is dit zo samengesteld dat
het percentage de verwachte beursschommeling omhoog of omlaag op jaarbasis
weergeeft.

Een VIX van 50 voor de AEX-index, betekent dat de beurs de komende
twaalf maanden naar verwachting binnen een bandbreedte van plus en min 50
procent beweegt. Teruggerekend voor een maand komt dit neer op een verwachte
schommeling van zo'n 15 procent.

Hoewel de VIX in principe alleen iets zegt over de bewegelijkheid, zowel
omhoog als omlaag, is er in de praktijk vaak een sterk negatief verband met
de beursontwikkeling. Zo bereikte de angstmeter van de AEX afgelopen maand
recordstanden van meer dan 80. Die gingen gepaard met zware koersverliezen.

Sommige beursanalisten kennen aan de VIX een voorspellende waarde toe.
Stijgt de angstmeter, dan belooft dat weinig goeds voor de beurskoersen, is
de gedachte.

Hard bewijs dat de relatie tussen oorzaak en gevolg zo eenvoudig ligt,
ontbreekt echter. Niet in de laatste plaats vanwege een kip-en-ei probleem:
zinkt de beurs weg als de onrustbarometer stijgt, of worden optiehandelaren
onrustiger zodra de beurs inzakt?

Kijk je naar de ontwikkeling van de afgelopen dagen dan is de beweging van de
beurs en de VIX vrijwel parallel. Zo steeg de AEX-index tussen 28 oktober en
afgelopen dinsdag van 239 naar 290 punten, terwijl de angstmeter van de AEX
daalde van 70 naar 48.

Omgekeerd is de VIX woensdag en donderdag weer opgelopen naar 55,
terwijl de AEX-index is teruggezakt tot 270 punten. De angstmeter is hierbij
geen duidelijke voorloper.

Ja, de beurs bibbert, zegt de VIX. Voor de rest is het koffiedik kijken.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl