Het gemiddelde opleidingsniveau in de Verenigde Staten is opvallend laag, gelet op de enorme welvaart.

Amerikanen blinken niet uit in lezen en rekenen. Gemiddeld genomen dan. Uit een nieuwe studie van de landenclub Oeso naar het opleidingsniveau van volwassenen in industriële landen blijkt bijvoorbeeld dat het gemiddelde niveau van geletterdheid relatief laag is in de VS.

Op een lijstje met drieëntwintig ontwikkelde landen staat de VS op plaats zestien. Nederland staat in de top drie en moet alleen Japan en Finland boven zich dulden.

Bij de vaardigheid van jonge volwassenen, tussen de 16 en 24, om problemen op te lossen in een “technologierijke omgeving” is het niet veel anders. De VS komt hier op de laatste plaats in de Oeso-studie. De top wordt gevormd door Zuid-Korea, Finland, Zweden, Nederland en Vlaanderen.

Of neem de rekenkundige vaardigheden van volwassenen, vanaf 16 jaar. Daar staan de Amerikanen in de groep van 23 industriële landen bij de top drie van laagst geklasseerden. Nederland is op dit lijstje nummer vier, met Zweden, Finland en Japan boven zich.

Economen gaan ervan uit dat naast de hoeveelheid gewerkte uren, ook het opleidingsniveau van invloed is op de prestaties van een land. Nederland heeft wat dit betreft nog wel wat te winnen, zeker als het gaat om technische opleidingen. Zie deze analyse van Z24's Mathijs Bouman. Maar voor de VS geldt dat nog veel sterker, suggereert de studie van de Oeso.

Opleiding en economisch succes

Toch is de relatie tussen opleiding en economische prestaties van een land niet eenduidig. Het blijft bijvoorbeeld opvallend dat de VS met een gemiddeld vrij pover opgeleide beroepsbevolking economisch zo succesvol zijn. De cijfers spreken wat dit betreft boekdelen.

Zakenbank Credit Suisse signaleerde woensdag dat liefst 42 procent van de dollarmiljonairs van de wereld in de Verenigde Staten woont. Met een geschat inkomen per hoofd van de bevolking van 50.324 dollar in 2013, is de VS nog altijd één van de rijkste landen ter wereld.

Nederland zit bijvoorbeeld iets lager met een inkomen per hoofd van de bevolking van 48.278 dollar. Japan komt op 47.399 dollar. En dat terwijl Japan bij de gemiddelde taal- en rekenvaardigheid het beste scoort in de wereld.

VS talentenmagneet

Waar ligt dat aan? Oeso-onderzoeker Andreas Schleicher lichtte tegenover The New York Times toe dat het uitmaakt hoe een land z'n beroepsbevolking inzet: "Het 'menselijke kapitaal' van Japan is geweldig, maar het land maakt daar relatief slecht gebruik van. In de VS is het omgekeerd. Het opleidingsniveau is van middelmatige kwaliteit, maar werknemers worden optimaal benut om economische waarde te creëren."

Eén van de redenen dat de VS het zo goed doen, is het vermogen van het land om getalenteerde buitenlanders binnen te halen. Die kunnen in Amerika meer verdienen dan in het eigen land. Met andere woorden: talent wordt stevig beloond in de VS.

Tegelijk is het zo dat de neiging in het bedrijfsleven en op universiteiten om talent hoog te belonen er niet toe leidt dat het Amerikaanse onderwijssysteem - afgezien van een dunne bovenlaag  - grootschalig sterk geschoolde jongeren aflevert. Deze discrepantie is volgens de Oeso op termijn een risico voor de Amerikaanse economie.

Mocht de stroom aan geïmporteerd innovatief talent op enig moment gaan haperen, dan wordt het voor de VS een hele klus om vanuit het eigen onderwijssysteem meer goed geschoolde werknemers af te leveren.