Het historische INF-wapenverdrag uit 1987 zorgde jarenlang voor stabiliteit in Europa. Met het akkoord spraken de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten af om te stoppen met de productie van nucleaire middellangeafstandsraketten.

Maar vrijdag zegde de Amerikaanse president Donald Trump het ontwapeningsverdrag op. Vanaf zaterdag schroeven de Amerikanen hun activiteiten in het kader van dit verdrag terug. Over zes maanden zijn ze dan helemaal geen partij meer.

Dreigt er een nieuwe wapenwedloop, met Europa als middelpunt?

In het INF-verdrag stellen Moskou en Washington dat ze alle nucleaire raketten en kernkoppen die een reikwijdte van 500 tot 5500 kilometer hebben, ontmantelen en vernietigen. Het verdrag staat ook geen proeven met dergelijke wapens toe.

“Dit verdrag was een rem op het type wapens dat ze niet mochten bouwen”, zegt Clingendael-onderzoeker Sico van der Meer tegen de NOS. “Met het opzeggen van dit verdrag hebben beide landen de handen weer vrij. Nu is de wapenwedloop terug van weggeweest.”

De Amerikanen roepen al sinds 2014 dat Rusland zich stiekem niet aan het INF-verdrag houdt. De Russen zouden raketten ontwikkelen die minstens 500 kilometer ver kunnen.De Russische president Vladimir Poetin ontkent dat en stelt dat die projectielen niet zo'n reikwijdte hebben.

NAVO en Rutte steunen het Witte Huis

De NAVO heeft laten weten achter de stap van Washington te staan. Ook premier Rutte steunt de beslissing. Het is volgens hem een "volstrekt gerechtvaardigde stap", zei hij vrijdag op zijn wekelijkse persconferentie. De schuld ligt volgens hem "eenzijdig" bij de Russen, omdat zij het verdrag uit 1987 schenden.

Washington stelde het Kremlin twee maanden geleden een ultimatum om zich te houden aan het verdrag. "Rusland heeft na het ultimatum op geen enkele manier geloofwaardig laten zien dat zij terug willen keren naar het INF-verdrag of tenminste serieus de dialoog met de Amerikanen willen aangaan", zei Rutte.

"Zeer betreurenswaardig dat Rusland het INF-verdrag niet heeft willen redden. Nederland steunt het Amerikaanse besluit. Inzet van Nederland is en blijft erop gericht het INF-verdrag te laten werken. De bal ligt bij Rusland", laat minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) in een reactie weten.

Het INF-verdrag is nog niet dood

Er is nog een uitweg. Rusland heeft nu opnieuw zes maanden om aan het verdrag te voldoen. Als Rusland alle wapens of wapensystemen die het verdrag verbiedt, vernietigt, dan kan het INF-verdrag overeind blijven, aldus een communiqué van president Donald Trump.

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Mike Pompeo, heeft meteen gezegd dat zijn land bereid is met Rusland over ontwapening te spreken. Maar het Kremlin klaagde vrijdag al dat de Amerikanen niet luisteren. "De Amerikanen willen gewoon niet met ons over serieuze aangelegenheden praten en willen niet naar onze argumenten luisteren."

NAVO-topman Jens Stoltenberg zegt in gesprek te blijven met de Russen. "Dialoog is de enige manier om een oplossing te vinden. We willen geen nieuwe Koude Oorlog en geen wapenwedloop."

Update: Ook Rusland heeft zich inmiddels teruggetrokken uit het ontwapeningsverdrag. "Onze Amerikaanse partners hebben aangekondigd dat ze het verdrag opzeggen, wij zeggen het ook op", zei president Poetin tijdens een bijeenkomst met diplomaten. Hij gaf meteen het groene licht van de ontwikkeling van een nieuw type middellangeafstandsraket.