Iedere dag neemt de schuld van de Nederlandse overheid gemiddeld met meer dan
47 miljoen euro toe. Ieder uur komt er bijna twee miljoen bij. Iedere
seconde loopt de staatsschuld met ruim 550 euro op.

National Debt Clock
De Amerikanen zijn vertrouwd met dit soort sommetjes. Al sinds 1989 hangt er
in New York een meter die tot op de dollar nauwkeurig de Amerikaanse
staatsschuld weergeeft. Eerst hing de National Debt Clock op 42nd Street bij
Time Square, tegenwoordig hangt hij aan een gebouw op Sixth Avenue.

De bedenker was vastgoedhandelaar Seymour Durst, die met zijn klok de aandacht
wilden vestigen op de snel uit de hand lopende Amerikaanse schuld. President
Ronald Reagan had in de jaren tachtig een populistische cocktail van meer
uitgaven en lagere belasting bedacht en als gevolg daarvan was de nationale
schuld geëxplodeerd. Durst maakte zich daar zorgen om.

Terecht, want iedere dollar of euro extra schuld vermindert de slagkracht van
overheid en economie. Door de rentelasten blijft er minder geld over voor
zaken als onderwijs en infrastructuur. En uiteindelijk moet er worden
afgelost, en moet de overheid via bezuinigingen en lastenverzwaring op een
begrotingsoverschot uitkomen.

Z24 Staatsschuldmeter
Nederlanders zouden zich daar misschien nog wel meer zorgen over moeten maken
dan de Amerikanen. Onze bevolking zal de komende decennia sneller en meer
vergrijzen dan die van de VS. De noodzaak voor een lage schuld en een
evenwichtige begroting is hier dan ook groter.

Hoogste tijd dat Nederland zijn eigen klok krijgt. De Z24 Staatsschuldmeter is
te zien op ons redactiegebouw, en staat op deze website (rechtsboven).
Iedere seconde tikt er onverbiddelijk iets meer dan 550 euro bij. Hoeveel
deze schuld per Nederlander bedraagt, kun je ook op de meter zien.

Bos zelfverzekerd
Als het aan Wouter Bos had gelegen, had de Staatsschuldmeter omlaag in plaats
van omhoog geteld. Bij zijn aantreden presenteerde de minister van Financiën
nog glorieuze begrotingen met keurige overschotten. De staatschuld zou
afnemen tijdens zijn kabinetsperiode.

Op Prinsjesdag 2007 sprak Bos het parlement zelfverzekerd toe: "Vandaag
bied ik u een Miljoenennota aan waarin vier jaar achtereen, elk jaar weer
een overschot op de begroting wordt gepresenteerd. Voor het eerst sinds 1954."

Het liep anders. De kredietcrisis kwam er tussen. Bos moest geld uit trekken
om banken redden en bedrijven steunen, terwijl de belastinginkomsten snel
daalden.

Grootste schuld ooit
Komende dinsdag presenteert Bos de begroting voor 2010. Daarin staat naar
verwachting een begrotingstekort van zo’n 38 miljard euro. Dat is het
grootste tekort sinds 1814, het vroegste jaar waarvoor gegevens bekend zijn.
In 1814 kwam de overheid 6,4 miljoen gulden tekort – omgerekend 2,9 miljoen
euro.

De staatsschuld bedroeg dat jaar 350 miljoen. In 2010, zo verwacht het CPB is
dat 381 miljard, ruim duizend maal zoveel. Nog nooit stond Nederland zoveel
in de min. (Zie: In
Beeld: Twee eeuwen schuld)

Natuurlijk, een gulden was in 1814 veel meer waard en de Nederlandse economie
was vele malen kleiner. Als percentage van het bruto binnenlands product is
de huidige schuld kleiner dan in 1814.

Jaren van bezuinigen
Maar de miljarden drukken toch zwaar op de begroting van Bos en die van zijn
opvolgers. Nederland heeft in twee crisisjaren met grote tekorten, de
mogelijkheden van de politiek voor decennia beperkt.

We krijgen vele jaren met harde bezuinigingen, en voor lastenverlichting is
geen cent meer. Net zo lang totdat de Staatsschuldmeter tot stilstand komt,
en daarna af gaat tellen.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl