Sinds 1 januari is het ouderschapsverlof verdubbeld, van 13 naar 26 werkweken.
Ook heeft iedereen recht op de zogeheten ouderschapsverlofkorting, een
korting op de inkomstenbelasting. Tot die tijd was dit fiscale douceurtje
alleen voorbehouden aan ouders die deelnamen aan een levensloopregeling.

Minder populair
Met deze maatregelen hoopt het kabinet de verlofregeling aantrekkelijker te
maken. Dat lijkt geen overbodige luxe, want in 2008 nam de opname van
ouderschapsverlof plotseling sterk af. Van de 250.000 werknemers die recht
hadden op de regeling, maakten er slechts 67.000 gebruik van. In de
voorgaande drie jaren waren dit er nog meer dan 75.000.

Over de reden van de daling lopen de meningen uiteen. Vakbond FNV vermoedt dat
werknemers de versoepelde regelgeving wilden afwachten: de uitbreiding van
de verlofduur geldt namelijk alleen voor werknemers die in 2008 nog geen
verlof hadden opgenomen. Het CBS daarentegen wijt het aan krapte op de
arbeidsmarkt en huiver voor inkomensverlies.

Suzanne van Gils, woordvoerder namens minister Donner van Sociale Zaken, noemt
het toegenomen gebruik van kinderopvang als mogelijke oorzaak. Ook wijst zij
erop dat de daling vooral te zien was bij de (semi-)overheid. Daar is
ouderschapsverlof opnemen in 2008 financieel minder aantrekkelijk geworden,
omdat de verlofkorting sinds dat jaar verrekend moest worden met
loondoorbetaling.

Inkomensderving
Of dankzij de versoepelde verlofregels dit jaar meer ouders verlof opnemen is
maar zeer de vraag. De economische crisis dreigt roet in het eten te gooien.
Een oplopende werkloosheid kan een daling in de opname van ouderschapsverlof
veroorzaken. Daarnaast zijn ouders nu mogelijk nóg huiveriger voor
inkomensverlies. “Onzekerheid over de toekomst van werk en inkomen maakt
mensen afwachtender. Opname van ouderschapsverlof gaat altijd gepaard met
inkomensderving, dus ik kan mij goed voorstellen dat ouders in deze tijden
even afwachten”, zegt FNV-woordvoerder Linda Rigers desgevraagd.

Doorbetalen
Hoeveel inkomen loop je eigenlijk mis als je verlof opneemt? Veel, zo blijkt.
Loon doorbetalen als jij thuis blijft om voor de kinderen te zorgen is in
Nederland geen gewoonte. Volgens Van Gils is dit vrijwel uitsluitend
geregeld in cao’s voor de overheid, de zorg en het onderwijs. Soms heb je er
alleen recht op onder bepaalde voorwaarden; bijvoorbeeld als je kind jonger
is dan vier jaar.

Bij bedrijven is maar bitter weinig animo voor loondoorbetaling: uit de
cao-databank van het FNV blijkt dat slechts 10 procent van de ondernemingen
gedeeltelijk blijft uitkeren. De meesten van hen betalen de helft van de
opgenomen uren door. Vooral vaders, die veelal meerverdiener zijn in het
gezin, vallen in inkomen dus hard achteruit als zij verlof opnemen.

Minder belasting
Hier staat wel tegenover dat je gebruik kunt maken van
ouderschapsverlofkorting en dus minder belasting en premies hoeft te
betalen. Deze korting bedraagt 3,99 euro per verlofuur. Dat komt neer op
ongeveer 650 euro per maand bij voltijds verlof, ofwel de helft van het
minimumloon.

Hier schuilt wel een addertje onder het gras: je komt er alleen voor in
aanmerking als je belastbaar loon daalt. Wie net een salarisverhoging heeft
gekregen of veel heeft overgewerkt vergeleken met het voorgaande jaar gaat
kan voor een onaangename verrassing komen te staan, waarschuwt
FNV-woordvoerder Rigers.

Een terugval in inkomsten kan overigens ook gevolgen hebben voor de (hoogte
van) diverse toeslagen van de Belastingdienst, zoals de zorg- en
kinderopvangtoeslag. Ook dat zul je vooraf moeten nakijken.

Spreiding van het verlof
Een ander aandachtspunt is de manier waarop je het verlof van 26 werkweken
opneemt. De standaard is dat je een jaar lang de helft van je normale
werkweek verlof opneemt. Bij een fulltime aanstelling ben je dan gedurende
52 weken 20 uur vrij. Werkgevers zijn verplicht hiermee in te stemmen.

Je kunt ook aansturen op een andere verdeling, maar je baas mag dit weigeren
als hij kan aantonen dat jouw verlof het bedrijf in ernstige problemen
brengt. Er zijn grofweg drie manieren om je verlof te spreiden: uitsmeren
over een langere periode dan 12 maanden, tijdelijk meer uren per week verlof
opnemen (bijvoorbeeld voltijds verlof) of je verlof opsplitsen in maximaal
zes delen.

Verlof in delen
Die laatste optie is wellicht wat ingewikkelder, maar kan wel voordeliger
uitpakken. Als je hebt besloten je verlof in één keer op te nemen en je
wisselt per baan, vervallen de resterende verlofuren. Kies je voor verlof in
delen, dan blijft je tegoed staan en kun je het restant bij je nieuwe baas
opnemen.

Er kleeft ook een nadeel aan voltijds verlof: als je ziek wordt tijdens die
periode krijg je geen loon doorbetaald. Werkgevers hoeven alleen 70 procent
van je salaris uit te keren over de uren waarin je normaal gesproken werkt.

Carrière maken
Tot slot je carrièremogelijkheden. Die komen in het geding bij een fulltime
aanstelling. In de praktijk is carrière maken in deeltijd erg moeilijk,
stelt Rigers. Ouderschapsverlof opnemen kan je carrière dus schaden. Werk je
al part time, dan hindert ouderschapsverlof je loopbaan doorgaans minder.

Al met al zul je heel veel uit moeten zoeken om te bepalen of
ouderschapsverlof voor jou voordelig is. Je moet checken of je tijdens je
afwezigheid loon krijgt doorbetaald, wat de fiscale consequenties zijn en of
je carrière in die periode niet stil komt te staan. Verlof opnemen is nu
voor veel ouders een sigaar uit eigen doos.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl