De Turkse lira krijgt klap op klap: een rampzalig toeristenseizoen door Covid-19, een oplaaiende ruzie met Europese regeringsleiders en een dreigende wapenrel met de Verenigde Staten.
De belangrijkste oorzaak van verzwakking van de lira is echter het beleid van de Turkse Centrale Bank.
Onder druk van president Erdogan blijft de rente in Turkije lager dan de inflatie, zodat de waarde van de lira wordt uitgehold, aldus valuta-expert Joost Derks van iBanFirst.
ANALYSE – De glijvlucht van de Turkse munt is dit jaar in een stroomversnelling terecht gekomen. Het scheelt niet veel, of de lira is minder dan een eurodubbeltje waard. Tien jaar geleden was dat nog ruim een halve euro.
De verzwakking van dit jaar begon toen het toerismeseizoen door Covid-19 in het water viel. Het toerisme is een belangrijke inkomstenbron voor Turkije. En de dollars en de euro’s die de reizigers met zich meebrengen, vormen een dankbare bron van vreemde valuta-reserves.
De valutaproblemen worden versterkt door het geruzie van president Recep Tayyip Erdoğan met Europese regeringsleiders. De Franse premier Macron heeft volgens hem psychische hulp nodig en de Franse overheid moet stoppen met de heksenjacht tegen moslims.
Andere landen mengen zich in het conflict, wat Geert Wilders zelfs een aanklacht opleverde voor belediging van de Turkse president. Dat is sinds 1926 strafbaar in Turkije.
Dreigende Amerikaanse boycot raakt Turkije
Een dreigende Amerikaanse boycot heeft echter veel meer impact op het waardeverloop van de lira dan het Europese geruzie.
Turkije staat namelijk op het punt om het eerder aangeschafte Russische luchtverdedigingssysteem S400 daadwerkelijk in gebruik te nemen. Dat ligt heel gevoelig voor de Verenigde Staten, aangezien Turkije lid is van de NAVO.
Het is niet de eerste keer dat het land de Verenigde Staten tegen zich in het harnas jaagt. Net iets meer dan twee jaar geleden laaide een ruzie over de gevangenschap van de Amerikaanse dominee Andrew Brunson heel hoog op.
Ook toen was de lira het kind van de rekening. De munt verloor binnen enkele weken een kwart van zijn waarde. Na de vrijlating van Brunson nam de spanning af en kon de lira zich herstellen.
Sinds de start van dit jaar is de lira alweer bijna 30 procent gedaald. Daarmee staat de Turkse munt een stuk lager dan twee jaar geleden. Als er een nieuwe crisis komt is de lira straks waarschijnlijk nog weer minder waard.
Diepe val Turkse lira: sleutel ligt bij centrale bank
Het monetaire beleid van de Turkse centrale bank is de belangrijkste reden waarom de munt bij elke crisis een nieuwe bodem bereikt.
Onder druk van president Erdoğan kiest de Turkse Centrale Bank ervoor om de rente zo laag mogelijk te houden. Dat is op papier gunstig voor de economische groei.
Maar het zou veel beter zijn als de focus wordt verlegd naar het intomen van de inflatie. Die ligt de afgelopen maanden bijna continu boven de 11 procent. Dat is meer dan de huidige rentestand van de centrale bank, die in september werd opgeschroefd tot 10,25 procent.
Wie zijn geld in lira aanhoudt, merkt al snel dat de koopkracht van zijn vermogen wordt uitgehold. Zolang daar geen verandering in komt, zijn Turkse steunaankopen om de lira overeind te houden niets meer dan dweilen met de kraan open.
Op 19 november neemt de Turkse Centrale Bank een rentebesluit. Economen houden rekening met een verhoging van de rente tot 12 procent. Dan krijgt de lira in ieder geval wat ademruimte.
Hiermee is echter geen sprake van een trendbreuk met de glijvlucht van de afgelopen jaren. Die komt pas op het moment dat Erdoğan de Centrale Bank een eigen koers laat varen, of als zijn termijn in 2023 afloopt.
Hoewel het meest waarschijnlijke scenario is dat een echte valutacrisis de komende weken wordt afgewend, ligt het voor de hand dat de Turkse munt vroeg of laat opnieuw onder druk komt te staan. Maar dat is niets nieuws voor een munt die in het afgelopen decennium al 80 procent van zijn waarde heeft verloren.
Joost Derks is valutaspecialist bij iBanFirst. Hij heeft ruim twintig jaar ervaring in de valutawereld.
