Banken wachten in spanning af welke eisen internationale toezichthouders
zullen opleggen om sterkere financiële buffers te scheppen. Die regels
worden vastgelegd in het zogenoemde Basel III-akkoord, maar zullen slechts
een beperkte invloed hebben op de economische groei, aldus de Bank for
International Settlememts (BIS) in een rapport dat op 18 augustus verscheen.

Dat de BIS zo positief is over de macro-economische gevolgen van het invoeren
van hogere kapitaaleisen is echter niet zo vreemd. Het Basels comité dat
bezig is met de nieuwe regels is namelijk onderdeel van de BIS.

Maar een klein beetje minder groei
Volgens de BIS veroorzaakt elke verhoging van de kapitaalratio’s met 1
procentpunt, tot 0,04 procentpunt minder economische groei. Dit komt omdat
banken, wanneer ze meer geld moeten aanhouden, minder geld zullen uitlenen
wat de economische groei zal afremmen.

Door grotere buffers minder kans op crisis
Maar, een belangrijk voordeel van het verhogen van de kapitaalbuffers is dat
het aanhouden van meer geld de kans op een bankencrisis zou verkleinen.
Bovendien zouden verhoogde kapitaaleisen ook nog eens de ernst van
bankencrises verminderen.

Volgens het
rapport doet zich, in een willekeurig land, ongeveer iedere 20 tot 25
jaar een bankencrisis voor. De kans dat zich in een gegeven jaar een
bankencrisis voordoet is dus 4 tot 5 procent. Gemiddeld. In het rapport
staat dat we in de periode na de tweede wereldoorlog tot begin jaren tachtig
van de vorige eeuw geen bankencrises hebben gekend. Juist in die periode was
het bankwezen sterk gereguleerd. Daarna namen de crises in aantal en ernst
toe, zo stelt de BIS.

Buffer als kreukelzone
Hoogleraar Banking en Finance aan de Universiteit Tilburg denkt ook dat het
verhogen van de kapitaalbuffers van banken de kans op een bankencrisis
verkleint. "Hoe hoger de kapitaalbuffer van een bank, hoe beter die
bank in staat is om financiele klappen op te vangen," aldus Benink.
Wanneer de banken dus meer eigen kapitaal aan moeten houden zullen ze in de
toekomst beter bestand zijn tegen allerlei schokken van buitenaf en komen ze
niet meer zo snel in de problemen als tijdens de kredietcrisis het geval
was.

Geleidelijk verhogen
Benink zegt echter wel dat het belangrijk is om de buffers geleidelijk op te
bouwen.

Een belangrijk kritiekpunt op het verhogen van de kapitaaleisen voor banken
was namelijk dat die banken hierdoor minder geld zouden uitlenen. Ze hebben
het geld dan immers nodig om hun eigen buffers te versterken. Aan deze
kritiek komt het Basel comité tegemoet door de implementatie van de nieuwe
regels aanzienlijk te verschuiven van 2012 naar 2018.

Kosten van kapitaal omhoog
Een gevolg van de strengere kapitaaleisen is dat de kosten van kapitaal voor
een bank omhoog gaan. Dit komt omdat vreemd (geleend) vermogen duurder is
dan eigen (risicodragend) vermogen. Wanneer een bank meer van het duurdere
eigen vermogen moet aanhouden, betekent dit dat de gemiddelde kosten van
kapitaal dus stijgen.

Klant draait op voor de kosten
De BIS gaat ervan uit dat de banken deze stijgende kosten van kapitaal zullen
doorberekenen aan hun klanten. Het ligt dus in de lijn der verwachting dat
lenen bij een bank duurder wordt. En dat is misschien niet eens zo'n slechte
zaak. Een van de oorzaken van de kredietcrisis was toch immers dat banken te
makkelijk en te goedkoop geld uitleenden?

Disintermediatie
Benink wijst erop dat het mogelijk duurder worden van lenen bij een bank wel
eens tot disintermediatie (het verdwijnen van tussenpersonen) kan leiden bij
het tot stand komen van leningen voor bedrijven.

In feite is een bank vaak niet meer dan een tussenpersoon die leningen
verschaft met het geld dat de bank heeft opgehaald van mensen die hun geld
bij de bank tegen een vergoeding in bewaring geven. Nu wenden bedrijven in
Europa zich voor een lening in de regel tot een bank.

Wanneer lenen bij de bank minder aantrekkelijk wordt, zouden bedrijven wel
eens eerder geneigd kunnen zijn om geld te lenen bij beleggers door het
uitgeven van obligaties bijvoorbeeld.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl