Sinds Unilever vorige maand aankondigde eind volgend jaar drie van de zes
Nederlandse fabrieken te sluiten, voert het personeel actie. In vijf van de
zes Nederlandse fabrieken ligt het werk stil.

De bonden zijn niet overtuigd van de noodzaak van de
fabriekssluitingen. Ook zijn ze ontstemd omdat het maar niet lukt afspraken
te maken over een sociaal plan voor de 474 werknemers die worden ontslagen
en een cao voor de overige werknemers. Maandagmiddag wordt opnieuw gepraat.
Ondertussen duren de acties voort, al bijna drie weken nu.

"Dat is lang tegenwoordig," beaamt ook Sjaak van der Velden van het
Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis die promoveerde op een
proefschrift over stakingen in Nederland. Hij werkt tevens bij het
wetenschappelijk bureau van de SP.

"Zo’n lange staking komt tegenwoordig sporadisch voor. De meeste
acties duren een dag of een uur. De langste staking die ik ken, duurde
tweeënhalf jaar. Dat was in de jaren twintig bij Gebroeders Loos, een
meubelfabriek in Blokzijl." Het mocht niet baten. Alle stakers werden
ontslagen.

"Vervelend voor de mensen die nu staken, is dat lange stakingen vaak niet
zo succesvol zijn," zegt Van der Velden. Blijkbaar heeft de werkgever
er niet zoveel belang bij dat de werknemers snel weer aan het werk gaan. Wat
voor hen wel een goed teken is, is dat het erop lijkt dat ze steun krijgen
uit de haven. Als de havenarbeiders weigeren pindakaas uit Amerika in te
voeren, heeft Unilever wel een probleem. Het maakt het bedrijf namelijk niet
uit waar de pindakaas gemaakt wordt, als hij maar in de winkels komt te
liggen."

Unilever erkent dit ook gehoord te hebben, maar nog niks van een boycot te
merken.

Hoe dan ook, staken is voor niemand leuk. Voor de werkgever
niet, maar ook niet voor de werknemer, zegt Van der Velden. "Stakers
krijgen een tegemoetkoming uit de stakingskas van de vakbond. Dat is meestal
minder dan je loon, maar je hypotheek loopt gewoon door. Dat leidt vaak tot
spanningen thuis."

Toch is er heel wat gestaakt in de recente en minder recente geschiedenis. "De
mooiste en naar mijn weten de eerste staking is die van de bouwers van
piramides in 1250 voor Christus voor de verstrekking van bier," zegt
Van der Velden. Of ze dit ook gekregen hebben, weet hij helaas niet.

"Een heel bekende grote staking uit de Nederlandse geschiedenis is
de spoorwegstaking uit 1903. De overheid schrok hier zo van dat ze een wet
uitvaardigde die spoorwegpersoneel en ambtenaren verbood nog te staken. Die
wet is tot 1980 van kracht geweest. Dat hielp ja. Als ambtenaren wilden
staken, werd dit door de rechter verboden. Een andere heel bekende staking
is natuurlijk de februaristaking in 1941, tegen de jodenvervolging."

In 1970 is er een hele grote staking geweest in de Rotterdamse haven. Daar
deden wel dertienduizend mensen aan mee. Toen ook de scheepswerven zich
aansloten, liep hun aantal op zo'n dertigduizend. Door deze staking is een
enorme loongolf op gang gekomen. Werknemers kregen er elk vierhonderd gulden
bij, waarop de Stichting van de Arbeid alle werkgevers opriep dit te doen.

Uiteraard is er in het verleden ook vaker actiegevoerd rond
bedrijfsluitingen. Van der Velden: "In 1972 zou Enka in Breda gesloten
worden. Dat bedrijf werd bezet en het bleef open. In 2006 staakten
werknemers van Nedcar in Born. Ook zij hadden succes."

De SP is inmiddels een sms-actie gestart om de werknemers van Unilever te
steunen. Komende donderdag debatteert de Tweede Kamer over de situatie bij
Unilever.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl