- Nouf Sufyani is de eerste vrouwelijk DJ van Saudi-Arabië. Ze geeft shows in het hele Midden-Oosten en heeft haar eigen tv-show.
- De 27-jarige beroemdheid, beter bekend als Cosmicat, verwerft haar faam op een moment van verandering in Saudi-Arabië.
- De houding ten opzichten van vrouwen en house muziek lijkt te versoepelen.
- Toch blijft het land onder kroonprins Mohammed bin Salman critici de mondsnoeren en de mensenrechten schenden.
- Tegelijkertijd lijkt er een culturele verschuiving te zijn ten opzichte van vrouwen die carrière willen maken.
In 2014 bezocht de 22-jarige Saudische student tandheelkunde, Nouf Sufyani, een conferentie in Dubai waar ze een nummer hoorde dat haar kippenvel bezorgde. “Het voelde alsof de muziek me in het gezicht sloeg. Uit het niets was daar mooiste house muziek die ik ooit hoorde. Sindsdien doe ik niets anders meer dan zoeken naar house die dat specifieke gevoel kan creëren”, vertelt ze.
Vijf jaar later staat Sufyani zelf achter de draaitafels. Het is 19 december 2019 en zo’n 130.000 Saudi-Arabiërs komen samen in het King Fahd Stadium in Riyadh voor het eerste, serieuze muziekfestival van het land, MDL Beast. Daar treed Sufyani voor de eerste keer op als Cosmicat, en wordt ze officieel de eerste vrouwelijk DJ van Saudi-Arabië.
Cosmicats ster rijst in een tijd dat er meer mogelijkheden lijken te ontstaan voor jonge Saudische vrouwen. Ze krijgen meer kansen om zelfstandig een carrièrepad uit te stippelen. Vrouwen in Saudi-Arabië nemen historisch gezien een tweede plaats in in de maatschappij. Zij hebben juridisch gezien dezelfde rechten als kinderen.
In de laatste twee jaar lijkt er langzaam een verschuiving in die verhoudingen te komen. Kroonprins Mohammed bin Salman introduceerde hervormingen die vrouwen de mogelijkheid geven om te reizen zonder toestemming van hun man, sport stadia te mogen bezoeken, auto te mogen rijden en zich aan te kunnen melden voor militaire dienst.
Jonge Saudische vrouwen zouden massaal richting de hoofdstad van het land, Riyadh, trekken om eindelijk hun dromen te kunnen verwezenlijken. Er zouden zelfs meer vrouwen begonnen zijn met roken, specifiek in het openbaar, om te bewijzen dat vrouwen minder gecontroleerd worden.
In februari 2019 heeft Saudi-Arabië zelfs een vrouw aangesteld, Reema bint Bandar, als de eerste vrouwelijke Saudische ambassadeur in de Verenigde Staten, een van de belangrijkste bondgenoten van het Arabische koninkrijk.
Cosmicat is pas 27 en dus een van de miljoenen jonge vrouwen in een land waar zo'n 60% van de bevolking onder de 30 is. Haar snelle succes is een goed voorbeeld van het toenemende aantal kansen dat vrouwen in Saudi-Arabië krijgen en hoe de muziekindustrie van het land zijn grenzen verlegd.
"Hiervoor waren er helemaal geen kansen in de muziekindustrie. Dat werd niet gezien als een serieuze business. Er was ook helemaal geen platform voor, maar nu is dat 180 graden gedraaid. Al mijn dromen kunnen ineens werkelijkheid worden!", vertelt de muzikante in haar studio.
Kroonprins Mohammed is bezig met een flinke modernizering van het land en dat betekent dat sectoren en banen, waar eerder op werd neergekeken door religieuze conservatievelingen, nu in een heel ander licht zijn komen te staan.
'We houden het niet bij'
In januari 2019 werd de eerste muziekopleiding van Saudi-Arabië geopend in Riyadh. Snel daarna besloot de openbare Universiteit Taif ook extra-curriculaire muzieklessen aan te bieden. Inmiddels heeft een flink aantal instellingen muzieklessen toegevoegd aan het aanbod aan lessen.
"We wilden allemaal zo van onze kunst echt werk maken, maar in onze maatschappij was het hebben van een 'stabielere' baan een must. Dan blijft zoiets toch maar een hobby", vertelt Cosmicat. "Een carrière als artiest of kunstenaar werd gewoon niet serieus genomen, maar nu dienen zich nieuwe mogelijkheden aan. Het voelt een beetje plotseling, maar we denken gewoon 'yeah, let's do this!'."
"De situatie verandert nu ineens zo snel, dat mijn generatie het niet eens kan bijbenen", vertelt ze. "Dus het is echt een droom die uitkomt." Jeddah, waar Cosmicat woont, is het centrum van de Saudische house en techno scene. "De DJs uit Berlijn zeiden tegen ons dat de vrijheid hier in Jeddah voelt als Berlijn na de val van de muur", zei de Saudische DJ Desertfish in 2018 in een interview met Mille World, een online magazine over Arabische cultuur.
De veranderingen waren goed zichtbaar op het Saudische dancefestival MDL Beast, waar Cosmicat optrad en jonge, ongesluierde vrouwen dansend werden gefilmd op de muziek van bekende DJ's zoals David Guetta, Steve Aoki, Martin Garrix en Tiësto. Drie jaar geleden zou dit nog onmogelijk zijn geweest.
Maar dat betekent niet dat Saudi-Arabië plotseling een veilige haven is voor feministische ideeën en muzikale expressie. De spanning tussen de islamitische waarden van het koninkrijk en het moderne leven dat de jongeren nastreven, was voelbaar op het festival. Bepaalde kleding of op een bepaalde manier dansen was nog altijd strafbaar.
De politie van Riyadh arresteerde 120 mannen en vrouwen die tijdens het festival 'de publieke moraal schonden', bijvoorbeeld door te blote kleding te dragen. In de dagen na het festival kwam via social media het nieuws naar buiten dat er vrouwen in het publiek zouden zijn aangerand.
'Ik ben geen politicus of activist, ik ben een muzikante'
Hoewel het festival een teken is dat er veranderingen gaande zijn in Saudi-Arabië, zeggen critici dat MDL Beast te weinig doet tegen de bredere problemen in de samenleving.
Daarbij wijzen ze op de vanuit de overheid gepleegde moorden en het opsluiten van critici, de doodstraf voor homoseksualiteit en de lange bloedige oorlog met Jemen.
Beroemdheden die op MDL Beast waren werden beschuldigd van het steunen van de regering om de aandacht af te leiden van de mensenrechtenschendingen.
"Het lijdt geen twijfel dat er op persoonlijk niveau meer vrijheid is", zei Walid al-Hathloul, de broer van de in de gevangenis verblijvende vrouwenrechtenactiviste Loujain al-Hathloul eerder deze maand tegen AFP. "Maar de hervormingen ten gunste van vrouwen zijn vooral een pr-campagne om het mensenrechtenimago op te poetsen."
Cosmicat zegt tegen Insider dat zij zich alleen op haar werk concentreert. "Ik weet niks van politiek. Ik ben geen politicus. Ik ben een muzikant en ga echt helemaal op in de muziek."
Van tandarts tot de dansvloer
Het pad naar het sterrendom was niet makkelijk voor Cosmicat. Twee jaar geleden was ze nog een tandarts die zes dagen per week werkte in een kliniek in Jeddah en in haar beperkte vrije tijd wat optredens deed en zichzelf promootte op sociale media.
"Muziek was al mijn hele leven belangrijk, maar ik ben er pas twee jaar professioneel mee aan de gang", vertelt ze tegen Insider. "Maar het laatste jaar is alles echt in een stroomversnelling geraakt."
Haar grote doorbraak kwam vorig jaar toen het grootste tv-station van het Midden-Oosten, MBC, haar had gespot op sociale media een haar een baan aanbood als muziekpresentator.
"Ik was gewoon mijn ding aan het doen, deed wat optredens, tekende en postte alles op mijn accounts", zegt ze. "MBC was op zoek naar een jonge nieuwe presentator en stuitte daarbij op mijn pagina en nam contact op."
Ze nam het aanbod direct aan. "Ik werkte nog steeds zes dagen in de week als tandarts en probeerde daarnaast ook aan mijn muziekcarrière te timmeren", vertelt ze. "Ik was uitgeput, dus besloot te stoppen met de kliniek en me volledig te concentreren op de muziek."
Het stoppen als tandarts heeft haar geen windeieren gelegd. Cosmicat begon in juli 2019 met haar wekelijkse show vanuit een studio in Libanon. Ze vliegt elke week drie uur heen en drie uur terug vanuit haar woonplaats Jeddah. In december prees MDL Beast haar aan als de "eerste vrouwelijke DJ van Saudi-Arabië".
De Saudische muziekindustrie heeft zich altijd gericht op mannelijke zangers, maar de laatste jaren is dance ineens niet meer taboe. Dat werd lang gezien als niet-islamitisch en nu moet de nieuwe generatie leren hoe het is om plotseling in de spotlights te staan.
"Niet veel mensen uit de muziekindustrie van Saudi-Arabië willen in de schijnwerpers staan", zegt Cosmicat daarover. "Sommige mensen willen gewoon hun muziek maken en verder helemaal geen aandacht krijgen of zichzelf op andere manieren uiten."
Cosmicat is nu haar eerste eigen track aan het produceren. "Ik zing zelf een beetje, maar ben absoluut geen Mariah Carey. Maar we komen er wel", zegt ze tegen Insider.
Is er een echt uniek kenmerk van de Saudische dansmuziek? "Ik heb het idee dat Saudi's gek zijn op groove, percussie en het geluid van drums. Ze houden van alles wat hen aan het bewegen krijgt, maar misschien in een iets lager tempo", stelt Cosmicat.
