Rusland kondigde donderdag aan militair te kunnen reageren als de VS niet aan zijn veiligheidseisen voldoen en dringt aan op terugtrekking van alle Amerikaanse troepen uit Oost- en Centraal-Europa.

“Bij gebrek aan wil aan Amerikaanse zijde om te onderhandelen over stevige en juridische garanties voor onze veiligheid van de Verenigde Staten en hun bondgenoten, zal Rusland worden gedwongen te reageren, ook met militair-technische maatregelen”, zei het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken in reactie op Amerikaanse voorstellen. “We dringen aan op de terugtrekking van alle Amerikaanse strijdkrachten in Centraal-Europa, Oost-Europa en de Baltische staten”, aldus het ministerie.

De Russen reageren daarmee op de weigering van de VS om belangrijke eisen in te willigen die het land stelt, waaronder een verbod op toetreding van Oekraïne tot de NAVO en inperking van westerse invloed op Oost-Europa en voormalige Sovjetstaten.

In de verklaring wijst Rusland er wederom op geen plannen te hebben Oekraïne binnen te vallen, ondanks Amerikaanse beweringen dat een aanval ieder moment mogelijk is. “Er is geen ‘Russische invasie’ van Oekraïne, die de Verenigde Staten en hun bondgenoten sinds afgelopen herfst officieel hebben aangekondigd, en die is ook niet gepland”, zei het ministerie van Buitenlandse Zaken in een openbare verklaring.

Rusland: geen troepen naar grens gestuurd

Rusland ontkent dat het meer troepen naar de grens met Oekraïne heeft gestuurd, in een reactie op een Amerikaanse functionaris. Die zei dat Rusland recent langs de grens tot wel 7000 extra manschappen had verzameld, terwijl Rusland onterecht zou beweren dat er eenheden vertrekken.

De Russische uitspraken over terugtrekkingen staan lijnrecht tegenover de inlichtingen die de Verenigde Staten hebben, zei de functionaris van het Witte Huis volgens CNN. "Alle inlichtingen die wij hebben, laten zien dat ze valse claims maken over de-escalatie, terwijl ze in het geheim mobiliseren voor een oorlog."

Volgens Rusland klopt er niets van de Amerikaanse informatie. "De verklaring over die 7000 is net zo nep als die over een inval op 15 of 16 februari", aldus een woordvoerder van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken. De Amerikaanse inlichtingendiensten zeiden eerder dat Oekraïne op die dagen mogelijk zou worden binnengevallen door Rusland.

De Russische autoriteiten zeggen sinds dinsdag dat ze troepen weghalen bij de grens. Ze hebben beelden vrijgegeven waarop te zien zou zijn dat tanks en andere legervoertuigen weg worden gehaald. Dat leidde internationaal al tot kritische reacties, omdat er geen details zijn gedeeld en de informatie niet door een onafhankelijke partij is bevestigd.

Ook de NAVO en Duitsland zeiden woensdag nog niets te bespeuren van de terugtrekking. NAVO-chef Jens Stoltenberg stelde al dat "het er juist op lijkt dat Rusland doorgaat met de militaire opbouw".

De Russische troepenopbouw wordt al weken gevolgd door onder meer het Amerikaanse satellietbedrijf Maxar Technologies. Dat bedrijf meldt donderdag op basis van satellietbeelden dat Rusland inderdaad wat militaire uitrusting heeft weggehaald, maar ook dat er nieuw materiaal is aangekomen.

Geweervuur in Oost-Oekraïne

Rebellen in het oosten van van Oekraïne beschuldigen het regeringsleger ervan meerdere aanvallen te hebben uitgevoerd. Het vuur zou vier keer zijn geopend in 24 uur. Het Oekraïense leger ontkent en beweert dat juist de rebellen de regeringstroepen hebben beschoten. De situatie is extra zorgelijk vanwege de vrees voor een Russische invasie in Oekraïne.

De Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE), die de situatie in Oost-Oekraïne monitort, heeft volgens een bron bij de bestandslijn meerdere beschietingen geregistreerd. Het is niet duidelijk hoe ernstig de situatie is, maar deze lijkt vergelijkbaar met eerdere incidenten. Er zijn voor zover bekend geen slachtoffers gevallen.

Sinds het uitbreken van de burgeroorlog hebben dergelijke voorvallen zich vaker voorgedaan. Momenteel zijn er extra zorgen over de situatie in het oosten van Oekraïne, omdat wordt gevreesd dat Rusland binnenkort het buurland zal binnenvallen. De Amerikaanse inlichtingendiensten denken dat Rusland mogelijk een gebeurtenis in scène zal zetten als aanleiding voor een inval.

"De Oekraïense strijdkrachten hebben het staakt-het-vuren op grove wijze geschonden met zware wapens, die volgens de akkoorden van Minsk moeten worden ingetrokken", hebben de pro-Russische separatisten verklaard. Er zouden mortieren, granaatwerpers en een machinegeweer zijn gebruikt. Het regeringsleger beweert dat de rebellen granaten hebben afgevuurd, onder meer op een kleuterschool.

Het regeringsleger en de separatisten zijn sinds 2014 in Oost-Oekraïne verwikkeld in een burgeroorlog die 14.000 mensen het leven heeft gekost. Het vredesproces werd in 2014 en 2015 in gang gezet met akkoorden die werden gesloten in de Belarussische hoofdstad Minsk. Over de naleving van de akkoorden werd vorige week urenlang overleg gevoerd door Oekraïne, Rusland, Duitsland en Frankrijk. Dat leverde geen resultaat op. Deze zogeheten Normandië-overleggroep praat waarschijnlijk volgende maand verder.

Rusland wijst Amerikaanse vice-ambassadeur uit

Rusland heeft de tweede man van de Amerikaanse ambassade in Moskou uitgewezen. Het ministerie van Buitenlandse Zaken in Washington heeft dat bevestigd en ziet de niet-uitgelokte maatregel als een "escalerende stap". De Amerikaanse regering beraadt zich op een reactie. Russische media verwachten dat ook Washington een hoge diplomaat uitwijst.

De reden voor de uitwijzing van Bartle Gorman is vooralsnog onduidelijk. Hij heeft Rusland volgens een Amerikaanse bron vorige week al verlaten. De relatie tussen Rusland en de Verenigde Staten verkeert op een dieptepunt. De Amerikaanse regering waarschuwt vrijwel dagelijks voor een Russische inval in Oekraïne.

Beide grootmachten zijn al langere tijd in de clinch over personeel in hun respectievelijke ambassades. Moskou zei eind vorig jaar dat medewerkers die langer dan drie jaar op hun post zijn terug naar huis moeten gaan. Gorman was er korter dan die periode en had een geldig visum, aldus een woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken.

Het Witte Huis riep Rusland op een einde te maken aan de "ongegronde uitwijzingen" van diplomaten en medewerkers. "Nu meer dan ooit is het cruciaal dat onze landen het noodzakelijke personeel ter plekke hebben om het contact tussen onze regeringen te faciliteren."

Kamala Harris spreekt zaterdag Oekraïense president Zelenski

De Amerikaanse vicepresident Kamala Harris zal zaterdag de Oekraïense president Volodimir Zelenski ontmoeten. Dat gebeurt volgens een hoge functionaris van het Witte Huis tijdens de driedaagse veiligheidsconferentie van München die vrijdag begint en kort na haar toespraak tot de conferentie.

Volgens de functionaris zal dat "een echte kans zijn om onze toewijding aan de soevereiniteit en territoriale integriteit van Oekraïne te benadrukken". Eerder deze week nodigde Zelenski de Amerikaanse president Joe Biden uit om Oekraïne te bezoeken, dat zou volgens de Oekraïense regeringsleider "een krachtig signaal" zijn en bijdragen aan de-escalatie.

Ministers van de G7-landen bespreken tijdens de veiligheidsconferentie de crisis rond Oekraïne zaterdag ook. De G7-landen zijn Duitsland, Canada, Frankrijk, Groot-Brittannië, Italië, Japan en de VS. De EU schuift ook aan maar is officieel geen lid.

Uit Rusland komt waarschijnlijk niemand naar de veiligheidsconferentie van München als gevolg van de spanningen tussen het Westen en Rusland. Het is de 58e versie van deze internationale bijeenkomst van leiders uit de politiek, economie en strijdkrachten. Behalve Harris en Zelenski worden er nog bijna dertig regeringsleiders of staatshoofden verwacht, onder wie de Duitse bondskanselier Olaf Scholz. NAVO-chef Jens Stoltenberg, VN-chef António Guterres en de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, zijn ook aanwezig.

LEES OOK: Deze satellietfoto laat zien dat de Russische dreiging voor Oekraïne nog niet voorbij is