In de slotverklaring van de NAVO-top in Den Haag noemen de lidstaten Rusland expliciet een bedreiging voor de “Euro-Atlantische veiligheid” voor de lange termijn. In de aanloop naar de topontmoeting is hier op de achtergrond lang over gesteggeld. Rusland was vooral een bedreiging voor Europa, vonden de Verenigde Staten.

De mededeling staat bijna bovenin de verklaring, als tweede punt, en in dezelfde zin waarin de flinke verhoging van de defensie-uitgaven wordt aangekondigd. Daarin wordt ook gesproken van een “aanhoudende dreiging van terrorisme”.

Veel Europese landen stonden erop om dergelijke bewoordingen in de slotverklaring op te nemen, wisten hoge diplomaten. De VS waren lang terughoudend omdat president Donald Trump hoopte op een nieuw begin met Rusland. Weken voor de top merkten hoge diplomaten op dat deze positie leek te veranderen. Ze legden ook een verband met het groeiende ongeduld van Trump met Moskou.

De voor Trump belangrijke eis om de norm voor defensie-uitgaven te verhogen naar 5 procent van de economie, werd door Europese landen gekoppeld aan de wens van een scherpe verklaring over Rusland. Tegenover de Verenigde Staten zeiden ze dat Europese regeringen alleen zo aan hun burgers konden uitleggen waarom de hogere uitgaven nodig waren. Die redenering nam de Amerikaanse ambassadeur bij de NAVO meer en meer over.

Artikel 5 niet in geding

Rusland geldt niet in ieder NAVO-land als het grootste gevaar. Zo noemt Turkije steevast terrorisme, en de Verenigde Staten kijken vooral naar de opkomende rivaal China. Die worden daarom vaak samen genoemd, in een zorgvuldig evenwicht.

Ook herbevestigen de NAVO-lidstaten artikel 5 in hun slotverklaring. Daarin staat dat een aanval op één een aanval op allen is. Er ontstond twijfel of de Amerikanen zich daaraan zouden houden, nadat president Donald Trump had gezegd dat het artikel "multi-interpretabel" zou zijn.

In de slotverklaring staat als eerste punt dat alle bondgenoten zich zullen houden aan het artikel. Mocht een lidstaat worden aangevallen, dan zijn dus alle lidstaten verplicht om al dan niet militaire bijstand te verlenen.

Top 'fantastisch, succes en prestatie'

De NAVO-top was een "groot succes", vindt de Amerikaanse president Donald Trump. Na de plenaire vergadering van NAVO-leiders noemde hij de top "fantastisch".

"Er waren geweldige mensen hier", aldus de president tijdens een ontmoeting met de Nederlandse demissionaire premier Dick Schoof. "Iedereen was er, al de premiers en presidenten en koningen en koninginnen." De Nederlandse organisatie heeft volgens hem fantastisch werk geleverd.

Trump zei dat hij met het koninklijk echtpaar heeft ontbeten en omschreef hen als "prachtige mensen". "We hebben een geweldige tijd gehad", vervolgde Trump. "We vonden dat Nederland fantastisch was en ik denk dat jullie het fantastisch hebben gedaan."

Later woensdag geeft Trump naar verwachting nog een persconferentie waar hij meer zal zeggen over de inhoud van de NAVO-top en de bijbehorende slotverklaring.

Demissionair premier Dick Schoof noemde de top een "grote prestatie"De 32 landen van het bondgenootschap werden het eens om de defensie-uitgaven te verhogen tot 5 procent van de economie.

Hij noemde het ook een "grote stap naar voren" dat er nauwer zal worden samengewerkt met de defensie-industrie. "We hebben een paar grote besluiten genomen vandaag", zei hij tijdens een bilateraal overleg met de Amerikaanse president Donald Trump.

Mark Rutte heeft vertrouwen in defensieuitgaven

NAVO-baas Mark Rutte heeft er vertrouwen in dat ook de Verenigde Staten de NAVO-norm van 5 procent van de totale economie gaan halen. Voorafgaand aan de top zeiden de Amerikanen dat ze zich niet geroepen voelen om de 5 procent te halen, maar Rutte denkt dat ze de norm hoe dan ook al bijna bereiken.

De norm is opgebouwd uit 3,5 procent voor directe defensie-investeringen, en 1,5 procent voor aanverwante zaken zoals infrastructuur of cyberveiligheid. Dat laatste doel halen de Verenigde Staten nu al, zegt Rutte. Ook de 3,5 procent voor defensie-uitgaven ligt volgens de secretaris-generaal al binnen handbereik. Het is nu 3,4 procent.

Rutte vindt het eerlijk dat vooral Europa en Canada meer gaan investeren, aangezien zij al jaren minder betalen dan de VS. De extra bijdrage is bovendien nodig, omdat Rusland een "langdurige dreiging" voor alle NAVO-landen vormt. Rutte maakt zich verder zorgen om de "indrukwekkende" militaire opbouw van China. Hij laat doorschemeren dat de VS zich meer op de Indo-Pacific zullen richten.

LEES OOK: Trump zou even lang zijn als Mark Rutte (1,90), maar oogt korter dan Willem-Alexander (1,83): ‘Leeftijdskrimp is real’