Kredietbureau Standard & Poor’s verlaagde vrijdag de rating voor de
staatsleningen van Portugal van A- naar BBB en dat is nog maar één stapje
verwijderd van de status van junkbond. Met dank aan de politiek. Als
dat volgende stapje er ook nog komt (en die kans is reëel), dan heeft de
markt een probleem.

Niet alleen wordt Portugal onmogelijk te financieren, maar veel
obligatiehouders, zoals pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen, mogen
statutair geen junkbonds in portefeuille hebben en zullen gedwongen
worden zich van hun Portugese schuldpapier te ontdoen. Ergo, de prijzen
dalen sterk en de rendementen slaan op tilt. Einde van het Portugese
avontuur.

Tenzij Portugal zeer binnenkort in Brussel aanklopt voor een extra 100 miljard
euro. Dan zingen ze het nog een jaartje uit.

Eurozone: nadeel van de twijfel
Zoiets zal zijn weerslag niet missen op de Europese markten. U weet hoe dat
gaat, plotseling staan Spanje en Italië ook weer ter discussie. Regeringen
spelen dan paniekvoetbal om bezuinigingen door te voeren in een periode dat
elke euro welkom is als investering.

Ondertussen belooft de Europese Centrale Bank (ECB) nog steeds een verkrappend
monetair scenario en weigert ze een vergelijking te maken met Japan in de
jaren negentig. We zeggen niet meteen dat de ECB helemaal ongelijk heeft,
maar er is wel het nadeel van de twijfel. Al met al geen goed vooruitzicht.

VS: oppassen met staatspapier
Dus kijken we liever om ons heen en zien dat in de Verenigde Staten de groei
van het bruto binnenlands product (bbp) in het vierde kwartaal van 2010
boven de 3 procent is gekomen. Daarmee komt de groei over heel 2010 uit op
2,9 procent, tegen nog 2,6 procent krimp in 2009. Mooi resultaat, zij het
wel dankzij quantitative easing 2 (goedkoop geldpolitek van de
centrale bank red.). Maar ook daar is er wel een nadeel van de twijfel.

Iemand die het weten kan, of beter: het zou moeten weten, namelijk Warren
Buffett, zegt dat je beter niet in langlopende treasuries
(Amerikaanse staatsleningen, red) kan investeren, vanwege het
inflatiegevaar. Hij ziet weinig in de ruim geld politiek van
centrale-bankpresident Ben Bernanke.

Beurs komt bij
Desondanks loopt Wall Street aardig in de pas met het economische herstel. Nu
de scherpste angels uit Libië en Japan getrokken zijn, komt de beurs weer
bij. Opmerkelijk is de scherpe daling van de volatiliteit - zie deze
grafiek (1), alsof er niets aan de hand is. Begrijpt u het nog?

Het is wel zo dat het bedrijfsnieuws uit de Verenigde Staten hoopgevend is,
met name uit de financiële sector. Deze sector is voor een belangrijk deel
verantwoordelijk voor de fraaie stijging in het vierde kwartaal 2010 van de
bedrijfswinsten als percentage van het bbp. Voor belasting was dit cijfer
9,7 procent op jaarbasis en een fraaie 11,3 procent na belastingen.

In 2011 staat de groei van het bbp echter onder druk vanwege de hogere
olieprijs, maar als dat effect wat meevalt, en als daardoor niet-financiële
bedrijven wat bijtrekken, mogen we de cijfers over 2011 optimistisch
tegemoet zien.

Het economische nadeel van de inmiddels fors gestegen grondstofprijzen valt
feitelijk nog wel mee. Deze
grafiek (2) laat zien dat oorzaak en gevolg nog wel eens verward worden.
De hogere grondstofprijzen (exclusief olie) zijn het gevolg van een
wereldwijd toegenomen industriële activiteit.

Meevaller bedrijfswinsten
Ondanks het feit dat Libië zich ingraaft en dat de gevolgen van de ramp in
Japan nog steeds moeilijk inschatbaar zijn, beleefde de Amerikaanse S&P-500
index afgelopen week de sterkste rally van de laatste twee maanden. De enige
reden hiervoor is ons inziens de groei van de bedrijfswinsten. In haar
kielzog volgt meestal een toename van de economische activiteit - zie deze
grafiek (3).

Ook dit moet je echter genuanceerd bekijken. De gangbare versie van de
bedrijfswinsten is inclusief de boekwinsten op voorraden. In de huidige
situatie is het nuttig dat laatste eruit te halen omdat je dan een beter
beeld krijgt van de winstgevendheid van bedrijven.

Als je dat loslaat op de aandelen van de S&P-500, zie je toch een
behoorlijke verbetering. En dat is dan de echte winst.

Rob Putter is zelfstandig vermogensadviseur voor financieel adviesbureau Uniquest.
De informatie in deze column bevat geen individueel beleggingsadvies of
aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl