Beleggers konden jarenlang profiteren van de hulp van centrale banken: die strooiden met goedkoop geld zodat rentes kunstmatig laag bleven en beleggen met geleend geld erg goedkoop was.
Maar nu de Amerikaanse centrale bank geleidelijk aan de rentetarieven verhoogt en de Europese Centrale bank vergelijkbare plannen heeft, neemt de nervositeit toe.
Op obligatiemarkten vertonen rentes een opwaartse beweging en dat leidt tot onrust onder aandelenbeleggers. Hogere rentekosten zorgen in principe ook voor hogere leenkosten voor beursgenoteerde bedrijven. En dat betekent dat de omzet hard moet groeien om te zorgen dat hogere rentes niet gaan bijten in de winst.
Woensdag dook het ‘rentespook’ duidelijk op, toen Amerikaanse aandelenbeurzen met flinke dalingen te kampen kregen. De belangrijkste graadmeters in New York kenden hun grootse verliesbeurt in maanden.
Opvallend was dat president Donald Trump zich uitliet over de beursval door kritieke t leveren op de renteverhogingen van de Federal Reserve. Die noemde Trump ‘waanzin’. Gebruikelijk is dat een president de onafhankelijkheid van de centrale bank respecteert door geen direct commentaar te geven op het rentebeleid. Maar Trump heeft daar duidelijk lak aan.
De Dow-Jonesindex sloot 3,2 procent lager op 25.598,74 punten. De S&P 500 verloor 3,3 procent tot 2785,68 punten. De laatste keerde dat deze breed samengestelde graadmeter zo'n stevig verlies noteerde was in februari.
Technologiebeurs Nasdaq daalde 4,1 procent tot 7422,05 punten.
Aandelen gingen over een breed front omlaag. Techbedrijven als Apple en Microsoft leverden tot ruim 5 procent in. Ook vliegtuigbouwer Boeing, creditcardbedrijf Visa en sportartikelengigant Nike moesten het flink ontgelden, met verliezen tot bijna 7 procent.
Aziatische beurzen kelderen ook
De Japanse effectenbeurs is donderdag fors lager geëindigd en gezakt tot het laagste niveau in een maand tijd. Ook elders in het Verre Oosten gingen de beurzen flink onderuit in navolging van de zware koersverliezen op Wall Street.
De Nikkei-index in Tokio raakte 3,9 procent kwijt en sloot op 22.590,86 punten. Yaskawa Electric verloor 6,5 procent. De Japanse maker van industriële apparatuur verlaagde zijn winstverwachting voor het jaar. Ook andere Japanse bedrijven die net als Yaskawa Electric veel omzet halen uit China, werden van de hand gedaan. Concurrent Mitsubishi Electric zakte ruim 5 procent en robotmaker Fanuc leverde 6,8 procent in.
De chipbedrijven moesten het eveneens ontgelden. Tokyo Electron, Advantest en Screen Holdings verloren tot 4,5 procent. Telecomconcern Softbank, dat wereldwijd veel belangen heeft in technologiebedrijven, raakte bijna 6 procent kwijt.
De beurs in Shanghai stond tussentijds 4,6 procent in het rood en in Hongkong zag de Hang Seng-index 3,7 procent aan waarde verdampen. De All Ordinaries in Sydney zakte 2,7 procent en in Seoul kelderde de Kospi 4 procent.
De euro was 1,1521 dollar waard, tegen 1,1539 dollar bij het sluiten van de Europese beurzen eerder op de dag. Een vat Amerikaanse olie werd 2,8 procent goedkoper op 72,85 dollar. De prijs van een vat Brentolie zakte 2,7 procent in prijs tot 82,71 dollar.
Italië zorgenkindje in Europa
Woensdag leden Europese aandelenbeurzen ook al stevige koersverliezen gesloten. Beleggers deden stukken volop in de uitverkoop. Naast de brede zorg over oplopende rentes en kampt Europa specifiek met de Italiaanse begrotingsplannen.
Volgens het EU-verdrag mag de staatsschuld in de eurolanden niet meer dan 60 procent van het bruto binnenlands product bedragen en het begrotingstekort niet boven de 3 procent van het nationaal inkomen.
Italië zit met een torenhoge staatsschuld van 132 procent van het nationaal inkomen en de populistische regering van Lega en de Vijfsterrenbeweging wil het begrotingstekort in 2019 laten oplopen tot 2,4 procent. Financiële markten zijn beducht dat de Italiaanse staatsschuld hierdoor verder oploopt met mogelijk een eurocrisis in het verschiet.
Wat ook niet gerust stelt is dat Lega-leider en minister van Binnenlandse Zaken Matteo Salvini heeft gesuggereerd dat Italië zijn inwoners zou moeten verleiden om staatsobligaties te kopen in ruim voor een belastingkorting. Salvini sprak over het voor overheden ongebruikelijke plan in een interview met de publieke omroep RAI.
Volgens Salvini helpt een belastingvoordeel voor Italianen die in ,,hun eigen land beleggen'' de rentes op staatsleningen te drukken. Het plan zou al zijn opgenomen in het regeerakkoord dat zijn uiterst rechtse Lega in mei met de eurosceptische Vijfsterrenbeweging sloot.
De koersen van Italiaanse staatsleningen zijn dit jaar flink gedaald op nieuws over de begrotingsplannen van het land, wat betekent dat de rentes oplopen. Beleggers vrezen, evenals de Europese Unie, dat Italië te weinig doet om zijn schuldenberg terug te dringen.
Donderdagochtend lag de marktrente voor Italiaans staatspapier met een tienjarige looptijd op 3,5 procent.
AEX verliest
De Amsterdamse AEX-index eindigde woensdag 1,7 procent lager op 528 punten. En donderdag bij de opening van de beurs ging er weer ruim een procent af, waardoor de AEX op 519 punten noteerde. Sinds 3 oktober heeft de Amsterdamse hoofdindex 6 procent verloren.
Chipmachinefabrikant ASML behoorde donderdag wederom tot de grotere dalers met een verlies van 3,7 procent. Staalconcern ArcelorMittal zakte ruim 2 procent en kabelbedrijf Altice leverde 2,7 procent in.
Cryptomunten blijven niet gespaard
De waarde van cryptomunten zoals de bitcoin stond donderdag onder druk. Met de daling volgden de crypto's aandelenmarkten.
Cryptomunten werden lang juist gezien als een zogenoemde safe haven, een relatief veilige belegging in tijden van onrust op de aandelenmarkten. Beleggers steken hun geld in dat soort gevallen ook onder meer in goud. ,,De dagen van crypto's als safe haven en als op zichzelf staande belegging lijken geteld", zegt een cryptohandelaar in Hongkong.
De bitcoin werd donderdagochtend in een half uur 250 dollar minder waard en werd volgens handelsplatform Coinmarketcap voor ongeveer 6300 dollar verhandeld. Andere cryptomunten gingen verhoudingsgewijs nog harder omlaag.
