De kans is groot dat we veel sneller te maken krijgen met de gevolgen van klimaatverandering, en dat die gevolgen ook nog eens veel erger zijn dan we tot nu toe dachten.
Dat werd maandag duidelijk dankzij een nieuw rapport van het intergouvernementele klimaatpanel IPCC.
En misschien nog wel angstaanjagender: we hebben nog maar nauwelijks tijd om daar iets aan te doen.
Het doel van het akkoord van Parijs is om de opwarming van de aarde te beperken tot 2 graden ten opzichte van de pre-industriële tijdperk. 195 landen hebben dat ondertekend. En om dat doel te halen, zijn ze het erover eens dat ze de uitstoot van CO2 zo ver mogelijk moeten terugdringen.
Maar in het akkoord werd nog een ambitieuzer streven vastgelegd: als het even kan, moet de opwarming van de aarde beneden de 1,5 graad blijven.
Toen de landen drie jaar geleden hun handtekening onder het akkoord zetten, wisten ze dat een opwarming van 2 graden grotere consequenties heeft dan een opwarming van 1,5 graad. Maar ze wisten nog niet precies hoe groot die consequenties zouden zijn.
Staat ons een hittetijd te wachten?
Inmiddels is daar uitgebreid onderzoek naar gedaan. Je zou misschien denken dat een halve graad niet veel verschil kan maken, maar niets is minder waar. Uit recent onderzoek blijkt namelijk dat de aarde op dit moment ontzettend dicht in de buurt van een kantelpunt is.
Zodra we als mensheid de aarde over dat kantelpunt heen duwen, is klimaatverandering niet meer te stoppen en moeten we ons opmaken voor een "hittetijd". De temperaturen op aarde zullen dan door een soort geologisch domino-effect nog verder stijgen dan wetenschappers nu voorspellen.
In 2040 zou de aarde dan met 1,5 graad zijn opgewarmd, en in het jaar 2100 met 3 graden.
Het goede nieuws: het is nog mogelijk om dat scenario te voorkomen. Om dat te doen, moeten we volgens het IPCC de CO2-uitstoot in 2030 met 45 procent hebben verminderd ten opzichte van het niveau in 2010. In 2050 moet de wereld CO2-neutraal zijn.
Willen we dat halen, dan zouden alle landen zich zo snel mogelijk ontzettend hard moeten inzetten om de CO2-uitstoot terug te dringen, zodat de opwarming van de aarde beperkt blijft. Maar wat zijn nu concreet de gevolgen van een opwarming van 1,5 graad en 2 graden?
Het verschil tussen 1,5 en 2 graden
De aarde is sinds het pre-industriële tijdperk al met ongeveer 1 graad opgewarmd. Je zou denken dat een halve graad extra niet veel uitmaakt, maar het is belangrijk om te weten dat het om een gemiddelde stijging op aarde gaat. Op sommige plekken zal de temperatuur dus veel verder stijgen.
In het Noordpoolgebied verwachten wetenschappers bijvoorbeeld een stijging van enkele graden. Daardoor smelt het ijs snel en stijgt de zeespiegel ook weer.
Op andere plekken zullen vaker langdurige droogtes voorkomen en stormen en orkanen zullen heftiger worden. Die veranderingen zullen grote migratiestromen op gang brengen. Ook zullen er diersoorten uitsterven en zullen de meeste koraalriffen afsterven, met alle gevolgen voor de oceanen van dien. De gevolgen van een opwarming van 1,5 graad zijn dus al catastrofaal te noemen.
Volgens het nieuwe onderzoek krijgen we al over 20 jaar met die effecten te maken, tenzij we nu drastisch ingrijpen.
Dat maakt het extra deprimerend dat de Amerikaanse president Donald Trump zijn land heeft teruggetrokken uit het akkoord van Parijs. Ook wil hij de maatregelen om de CO2-uitstoot te verminderen, weer terugdraaien. Dat zal er zeker voor zorgen dat klimaatverandering nog een extra duwtje in de rug krijgt.
Mocht de aarde daardoor met 2 graden of meer opwarmen, dan zal er in Antarctica veel vaker ijs in de oceaan storten. De zeespiegel zal voor het einde van deze eeuw met 10 centimeter méér stijgen dan bij een opwarming van 1,5 graad. De koraalriffen zullen zeker afsterven. Het Noordpoolgebied, dat bij een temperatuurstijging van 1,5 graad een keer per eeuw ijsvrij is, zal bij een opwarming van 2 graden een keer per decennium ijsvrij zijn.
"Ieder beetje extra opwarming brengt drastische, onomkeerbare gevolgen met zich mee", zegt Hans-Otto Pörtner van het IPCC in een persbericht. "Sommige ecosystemen zullen helemaal verloren gaan."
Daardoor zullen sommige delen van de wereld bijna onbewoonbaar worden voor mensen. Miljoenen mensen in laaggelegen kustregio's – zoals Nederland – zullen het moeilijk krijgen. De economische gevolgen van de zeespiegelstijging zullen gigantisch zijn en veel mensen zullen hun geboortegrond moeten verlaten.
Bij een stijging van 2 graden zullen veel gebieden in de tropen "snel ontruimd moeten worden", blijkt uit het rapport.
Onderzoekers hebben ook een schatting gemaakt van de economische schade van klimaatverandering. Bij een opwarming van 1,5 graad kwamen ze uit op een bedrag van 54 biljoen dollar. Als de temperatuur met 2 graden stijgt, kost dat 69 biljoen dollar.
Tegen National Geographic zegt klimatoloog Michael Mann dat we alles op alles moeten zetten om de opwarming van de aarde te beperken. "Hoe verder de temperatuur stijgt, hoe drastischer de effecten zullen zijn. Een stijging van 1,5 graad is veiliger dan een stijging van 2 graden, 2 graden is veiliger dan 2,5 graad, enzovoorts."
Theoretisch zouden technieken om CO2 af te vangen en op te slaan ons kunnen helpen bij het beperken van klimaatverandering, maar op dit moment zijn ze nog relatief duur en inefficiënt.
En hoewel wetenschappers al jaren waarschuwen voor de gevaren van klimaatverandering, stijgt de wereldwijde CO2-uitstoot naar verwachting weer in 2018. De nood om in te grijpen is dus hoger dan ooit.
