Dankzij nieuwe techniek kunnen bedrijven de resultaten van werknemers makkelijker onderling vergelijken. Maar wie zo’n ‘ranking the stars’ wil invoeren, moet daar goed over nadenken.

Verkopers zijn het gewend: hun individuele resultaten gaan langs een meetlat, met al of niet een bonus als gevolg. In talloze bedrijven worden de verkopers ook nog eens individueel vergeleken; iedereen weet wie de verkoper van de maand is.

Dankzij big data is dat nu ook voor andere groepen werknemers makkelijker. Denk aan vrachtwagenchauffeurs. Met een datarecorder kun je makkelijk meten hoe lang een chauffeur rijdt of stilstaat en hoe zuinig hij of zij rijdt.

Het lijkt aantrekkelijk om daar iets mee te doen: als je chauffeurs met elkaar vergelijkt, kun je hen aansporen om zuiniger te rijden of minder lang koffie te drinken na het laden en lossen.

Vergelijken prestaties werknemers

Maar een recente Amerikaanse studie van twee New Yorkse universiteiten concludeert dat je goed moet nadenken over het vergelijken van werknemers, signaleert de zakensite Quartz.

Wat blijkt: als je een chauffeur zijn individuele resultaten geeft, stimuleert dat 'beter' gedrag. Als je de chauffeur ook zijn relatieve performance laat zien - hoe hij het doet tussen zijn collega's - kan ook het omgekeerde effect ontstaan: hoger brandstofverbruik en langer gelummel. Hoe komt dat?

Als een bedrijf een meer individuele cultuur heeft, kan het onderling vergelijken positief werken. Maar in een bedrijf dat juist de nadruk heeft gelegd op collectiviteit - we doen het met z'n allen - willen medewerkers juist geen highflyer zijn. Dat is haast politiek incorrect en lullig voor collega's die het minder goed doen; de zeer goed presterenden passen hun gedrag daarop aan als hun performance openbaar wordt.

Amerikaanse vrachtwagenchauffeurs gingen minder zuinig rijden en bleven langer stilstaan na invoering van zichtbare vergelijking van hun individuele resultaten.

De studie vond plaats bij een Amerikaans transportbedrijf dat juist bezig was de principes van Toyota in te voeren. De Japanse automaker legt onder andere de nadruk op kleine stapjes van continue verbetering en bevordering van collectieve waarden als onderling respect en saamhorigheid.

In zo'n cultuur wil je dus geen zichtbare topper zijn. Klinkt overigens erg Nederlands.

Oops! We could not locate your form.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl