De herstart van de formatie tussen VVD, CDA, D66 en GroenLinks is mislukt. Informateur Herman Tjeenk Willink heeft laten weten dat hij geen mogelijkheden ziet voor een kabinet van de vier partijen.

“We zijn ver gekomen op basis van de inzet van iedereen”, zei Tjeenk Willink maandagavond op een persconferentie. Maar GroenLinks kon uiteindelijk niet instemmen met een eindvoorstel dat op tafel lag over afspraken tussen de EU en Noord-Afrikaanse landen over migratie, vergelijkbaar met de Turkije-deal.

Na het klappen van de formatiepoging onder leiding van informateur Edith Schippers op 15 mei op immigratie zijn eerst andere mogelijkheden afgetast, maar uiteindelijk zijn de vier partijen onder leiding van de ervaren rot Herman Tjeenk Willink toch weer begonnen met informele besprekingen.

Tjeenk Willink zei eerst nog wel te hebben onderzocht of een coalitie van vijf partijen mogelijk was (VVD, CDA, D66, GL en CU) mogelijk was. Maar zowel de fractievoorzitter van GroenLinks als die van de ChristenUnie zagen dat volgens hem niet zitten. De partijen waren getalsmatig niet nodig en zagen daarom onvoldoende perspectief hun idealen te verwezenlijken in een dergelijk kabinet.

De ChristenUnie gaf vervolgens aan het “niet zinvol” te vinden besprekingen te beginnen met VVD, CDA en D66 om aan te haken als vierde partij. GroenLinks bleek uiteindelijk wel bereid tot verkennend overleg, zei Tjeenk Willink.

Maandag onderhandelden de partijen na eerdere verkennende gesprekken vorige week urenlang in het Catshuis, de ambtswoning van premier Rutte. En daaruit bleek definitief dat een samenwerking in een kabinet “niet mogelijk is.”

Tjeenk Willink blijft nog wel aan als informateur zei hij op een persconferentie, omdat zijn opdracht er nog niet opzit. Hij hoopt nog steeds op een meerderheidskabinet:

“Ik heb nu nog maar één variant inhoudelijk onderzocht […] Ik vind het eigenlijk een schande om dan te zeggen, dan maar een minderheidskabinet. Dan bent u bij mij aan het verkeerde adres.”

Klaver “baalt ontzettend”

GroenLinks verloor tijdens de onderhandelingen over een nieuw kabinet het vertrouwen dat oorlogsvluchtelingen “de bescherming zouden krijgen waar ze recht op hebben”. Daardoor is het niet gelukt het overleg met VVD, CDA en D66 uit het slop te trekken, schrijft GroenLinks-leider Jesse Klaver aan zijn achterban.

Klaver “baalt ontzettend” van het stuklopen van de onderhandelingen, liet hij maandagavond weten. “We willen graag regeren, maar niet tegen elke prijs”.

Afspraken over de opvang van vluchtelingen in Noord-Afrika, volgens de blauwdruk van de Turkijedeal, moeten voor GroenLinks niet alleen juridisch sluitend zijn. “We willen ook waterdichte garanties dat de landen waarmee we de akkoorden sluiten het recht op bescherming en opvang daadwerkelijk zullen geven.” Die garanties zijn er volgens Klaver niet gekomen.

De GroenLinks-voorman wijst erop dat er niet alleen in het vluchtelingenbeleid, maar ook op andere terreinen nog grote meningsverschillen waren.

Pechtold: ‘politieke onwil’

D66-leider Alexander Pechtold is “uiterst teleurgesteld” dat het onmogelijk is gebleken een kabinet te vormen van VVD, CDA, D66 en GroenLinks. Hij wil geen schuldige aanwijzen, maar sprak wel van “politiek onvermogen en politieke onwil”. Pechtold zei niet te weten hoe het nu verder moet. Een coalitie met als vierde partner de ChristenUnie wijst hij nog steeds af.

PVV-leider Geert Wilders reageerde op Twitter enthousiast op het mislukte overleg. “Geweldig nieuws! Géén GroenLinks. Hoogste tijd nu voor onderhandelingen mét de PVV. Alleen met ons krijgt Nederland een streng immigratiebeleid.”

Henk Krol, fractievoorzitter 50PLUS, reageerde op Twitter op het maandag geklapte overleg tussen VVD, CDA, D66 en GroenLinks: “Zo, dan wordt het nu eindelijk tijd voor een onderzoek naar een evenwichtkabinet steunend op 75 zetels. Geen minderheid, geen meerderheid.”

Andere (on)mogelijkheden?

Aangezien alle andere mogelijke combinaties tot nu toe onmogelijk zijn gebleken zit de formatie hiermee op dag 89 weer muurvast. Een meerderheidskabinet vormen wordt nu heel moeilijk.

Het ‘motorblok’ van VVD, CDA en D66 aangevuld met:

– GroenLinks is nu voor een tweede keer mislukt

– ChristenUnie is geblokkeerd door D66-leider Alexander Pechtold en CU-leider Gert-Jan Segers na een gezamenlijk gesprek. De partijen liggen vooral op medisch-ethisch gebied te ver uiteen

– SP stuit op een keihard ‘njet’ van Emile Roemer. De SP heeft zowel tijdens de campagne als na de verkiezingen uitgesloten in één kabinet te stappen met de VVD.

– PvdA wordt voorlopig door Lodewijk Asscher uitgesloten. Hij wil zijn partij weer opbouwen na de keiharde afstraffing bij de verkiezingen

Verder sluiten alle partijen samenwerking uit met de PVV, de tweede partij van Nederland na de verkiezingen van 15 maart. En CDA-leider Buma ziet niks in het plan van Emile Roemer om premier te worden van een centrum-linkse combinatie zonder de VVD.