Stel dat het bedrijf waar je werkt gaat reorganiseren en je wordt ontslagen. Wat dan? Hoe pak je de onderhandelingen zo slim mogelijk aan?

44.870 mensen stroomden afgelopen maand de WW in. Het is hard om te horen dat je wordt ontslagen, omdat bijvoorbeeld het bedrijf waar je werkt zwaar weer verkeert.

Toch zijn je kansen niet altijd verkeken als je baan op de tocht staat. Bovendien kun je soms meer uit de onderhandelingen slepen dan je had gedacht.

Bezwaar maken

Vroeger was je verplicht om bezwaar aan te tekenen tegen je ontslag, omdat je anders het risico liep geen aanspraak te maken op een WW-uitkering. Dat is niet meer nodig, zegt Ton Hahn, procesjurist bij FNV Bondgenoten in Weert.

Toch kan het zin hebben om bezwaar aan te tekenen. Om jou om bedrijfseconomische redenen te mogen ontslaan, moet je werkgever aan drie voorwaarden voldoen. Ten eerste moet hij aannemelijk kunnen maken dat je ontslag noodzakelijk is om bedrijfseconomische redenen. Het bedrijf moet bijvoorbeeld in de rode cijfers zitten of het aantal orders loopt terug. Ook een bedrijfsverhuizing kan een geldige reden voor ontslag zijn.Volgens Maarten van Gelderen, partner bij Van Gelderen Arbeidsrechtadvocaten, is het vaak lastig om hier verweer tegen te voeren.

Afspiegelingsbeginsel

De tweede eis is dat je baas zich houdt aan het zogeheten afspiegelingsbeginsel. Voor hij tot ontslag overgaat, moet hij eerst alle werknemers met een vergelijkbare functie indelen in vijf leeftijdsgroepen. Vervolgens moeten de ontslagen zo gelijkmatig mogelijk over deze groepen worden verdeeld.

Dit criterium leent zich volgens Van Gelderen in de praktijk vaker voor een succesvol verweer. "Veel werkgevers hebben de neiging om verder te gaan met de mensen die ze het best vinden. Dat is in strijd met het afspiegelingsbeginsel. Kijk daarom kritisch wie wordt ontslagen."

Tot slot moet je werkgever zich voldoende hebben ingespannen om jouw ontslag te voorkomen. Hij moet bijvoorbeeld hebben geprobeerd jou over te plaatsen naar een andere functie. Volgens Van Gelderen is het vaak lastig om je tegen dit punt te verweren, tenzij er op dat moment vacatures zijn voor vergelijkbare functies.

Zie je gronden om je ontslag aan te vechten, dan kun je op de website ontslag.nl enkele voorbeeldbrieven downloaden die je kunt gebruiken.

Lukt het niet een gang naar het UWV te voorkomen, dan maak je samen met je werkgever afspraken over de beëindiging van je dienstverband. Deze worden schriftelijk vastgelegd in een zogeheten vaststellingsovereenkomst.

Einddatum

Je dienstverband kan in overleg per direct worden stopgezet, maar dat kan ongunstig voor je uitpakken als je een uitkering aanvraagt. Als je geen opzegtermijn afspreekt, hanteert het UWV een wachttermijn en duurt het enkele maanden voor je een uitkering krijgt. Probeer daarom een fictieve opzegtermijn in je vaststellingsovereenkomst op te nemen.

Ontslagvergoeding

Wie ontslagen wordt, heeft soms recht op een ontslagvergoeding. Dit bedrag wordt vaak berekend met behulp van de kantonrechtersformule. Hierbij wordt onder andere gekeken naar de hoogte van je salaris en het aantal dienstjaren.

Ook persoonlijke omstandigheden spelen vaak een rol. Als je bijvoorbeeld al heel lang in dienst bent, altijd uitstekend hebt gefunctioneerd en het bedrijf waar je werkt er financieel niet slecht voor staat, pakt de vergoeding vaak wat hoger uit.

Heb je een negatieve beoordeling, is er sprake van verwijtbaar gedrag of zit je vlak voor je pensioendatum, dan zul je meestal met een lager bedrag genoegen moeten nemen. Soms kom je er zelfs helemaal niet voor in aanmerking, bijvoorbeeld bij als het bedrijf failliet is of bij ontslag tijdens je proeftijd of na afloop van een tijdelijk contract. Ook als je terecht op staande voet wordt ontslagen, vis je achter het net.

Ton Hahn adviseert om een voorstel voor een vergoeding niet op voorhand te accepteren. "Er is vaak nog wel wat ruimte, want een werkgever zit niet te wachten op een lange strijd. Vaak komt het er op neer dat beide partijen wat water bij de wijn doen."

Outplacement

Vroeger draaiden de onderhandelingen vooral over de hoogte van de ontslagvergoeding. Tegenwoordig zijn sociale plannen meer gericht op regelingen om werknemers weer aan het werk te krijgen, meent Hahn. Er wordt vaker geld vrijgemaakt voor een outplacement traject of opleidingen om werknemers beter geschikt te maken voor de arbeidsmarkt. Ook wordt weleens een arbeidspool opgezet, die ervoor zorgt dat medewerkers elders kunnen worden gedetacheerd. Informeer bij je werkgever naar de mogelijkheden op dit gebied.

Getuigschrift

Een werkgever is verplicht om na je ontslag een getuigschrift af te geven, maar dit hoeft volgens de wet geen positief getuigschrift te zijn, stelt Maarten Van Gelderen. Probeer je baas ertoe te bewegen een positief getuigschrift en referenties af te geven. Dit kan je helpen bij je zoektocht naar een nieuwe baan.

Concurrentiebeding

Het venijn van een concurrentiebeding wordt vaak onderschat, merkt Van Gelderen. Deze bepaling kan je immers beperken in je mogelijkheden om een nieuwe baan te vinden. Een concurrentiebeding kan je bijvoorbeeld verbieden om voor jezelf te beginnen of om soortgelijke werkzaamheden bij een concurrent te gaan verrichten. Van Gelderen adviseert om bij bedrijfseconomisch ontslag de werkgever te vragen het concurrentiebeding te schrappen.

Wordt je verzoek geweigerd, dan kun je proberen het concurrentiebeding te laten vervangen door het -mildere- relatiebeding, waarbij je geen klanten van het bedrijf mag meenemen of benaderen. Van Gelderen raadt dan wel aan om te vragen om een lijst met namen.

Inleveren van bedrijfseigendommen

Soms vraagt de werkgever om direct bedrijfseigendommen, zoals een laptop en telefoon in te leveren of mag je per direct naar huis. Van Gelderen adviseert hier niet mee akkoord te gaan. "Anders loop je het risico dat de rechter oordeelt dat je toch de suggestie hebt gewekt dat je het eens was met je ontslag, als je later toch bezwaar maakt tegen je ontslag. Win eerst juridisch advies in en stel voor om de spullen pas in te leveren of pas te stoppen met werken tot de rechter of het uwv zich over het ontslag heeft uitgesproken. Lukt dit niet, teken dan in ieder geval schriftelijk bezwaar aan."

Juridische bijstand

Veel mensen beschikken over onvoldoende juridische kennis om de onderhandelingen over de ontbinding van hun arbeidscontract goed te kunnen voeren. Het is dan ook geen overbodige luxe om je bij te laten staan door een jurist. Denk bijvoorbeeld aan een advocaat of een juridisch medewerker van de vakbond.

Je kunt ook een beroep doen op je rechtsbijstandsverzekering, mits je hebt gekozen voor de module 'werk'. Dit laatste heeft echter alleen zien als bij het afsluiten van de verzekering niet viel te voorzien dat het bedrijf waar je werkt in moeilijkheden was.