Het goede nieuws bij de presentatie van de economische
ramingen van de Organisatie voor Economische Samenwerking en
Ontwikkeling (Oeso) was dat het economisch herstel in de lidstaten sterker
is dan werd verwacht.
Maar er loert gevaar. En wel in de vorm van kwetsbare overheidsfinanciën en
het risico van oververhitting van de opkomende economieën China en India.
Starten actie
De overheden van de lidstaten moeten in actie komen en hun huishoudboekjes op
orde brengen, en als het aan de Oeso ligt uiterlijk in 2011. Niet alleen
fiscale maatregelen zijn nodig, ook structurele ingrepen zoals het hervormen
van de arbeidsmarkt zijn volgens de economen van de Oeso geen overbodige
luxe.
Om haar woorden kracht bij te zetten heeft de Oeso in haar ramingen de effecten
van drie scenario’s op de economie uitgewerkt.
1. Niets doen
In het eerste scenario doen de overheden van de 31 lidstaten vrijwel niets.
De gevolgen van het nietsdoen liegen er niet om. Volgens de Oeso planten we
dan de zaadjes voor een nieuwe crisis.
Het bedrieglijke is echter dat we hier op de korte termijn niet zoveel last
van hebben. Het economisch herstel zal - hetzij matig - doorzetten. Maar de
overheidsfinanciën in veel Oeso-landen zullen in 2011 sterk uit het lood
geslagen zijn. Gevolg: niet alleen zullen overheden meer geld kwijt zijn aan
het betalen van rente over hun torenhoge schulden. Het rentepercentage
waartegen ze kunnen lenen zal ook stijgen. Het rentepercentage op tienjarige
staatsobligaties van de Nederlandse staat bedroeg in 2009 nog 3,7 procent en
zal in dit scenario stijgen naar 5,2 procent in 2025.
Bovendien zullen wereldwijde onevenwichtigheden blijven bestaan en
waarschijnlijk verergeren.
Kortom: dit is een doemscenario.
2. Fiscale maatregelen
In het tweede scenario bezuinigen de overheden geld om de enorme
overheidstekorten die nu bestaan weg te werken. Overheden hebben immers
bijna overal ter wereld de portemonnee getrokken om de economie te
stimuleren en zich diep in de schulden gestoken.
Op de korte termijn zal het afbouwen van de stimuli de economische groei iets
afremmen vergeleken bij het eerste scenario. Voor de eurolanden betekent dit
dat de groei van het bruto binnenlands product (bbp) in 2011 0,7 procentpunt
lager zou uitvallen, maar vanaf 2015 ligt de voorspelde groei van het bbp
hoger dan in het eerste scenario.
Omdat er wat aan de opgelopen schulden van de staten wordt gedaan, zal de
rente op staatsobligaties ook niet zo oplopen als in het eerste scenario.
Dit ziet er al een stuk beter uit allemaal, maar de wereldwijde onbalans
blijft in dit scenario bestaan. Daarom heeft de Oeso een derde scenario
doorgerekend waarin ook nog eens structurele maatregelen worden genomen.
3. Hervormingen
In dit derde scenario brengen de overheden van de 31 lidstaten van de Oeso
niet alleen hun huishoudboekje op orde, ze voeren ook een paar structurele
hervormingen door. Voor Nederland denkt de Oeso dan aan het hervormen van de
arbeidsmarkt door bijvoorbeeld het versoepelen van de ontslagbescherming.
Andere structurele maatregelen die de organisatie heeft opgenomen in het
derde scenario, zijn hervormingen van de financiële markten, het verminderen
van regelgeving die concurrentieverminderend werkt en belastinghervormingen.
Van al deze maatregelen zullen we volgens de Oeso na 2011 de vruchten plukken.
De groei van het bbp zal in alle lidstaten hoger zijn dan in het eerste
scenario, de rente op staatsobligaties loopt niet op en als klap op de
vuurpijl doen we ook nog wat aan mondiale onevenwichtigheden. Het
droomscenario van de Oeso dus.
Reactie Eijffinger
Hoogleraar financiële economie Sylvester Eijffinger, kan zich in grote lijnen
vinden in de aanbevelingen van de Oeso. Overheden moeten niet de fout maken
te laat te stoppen met het stimuleren van hun economie, dat zou inflatie in
de hand werken.
"Maar dat is moeilijk uit te leggen aan politici", vertelt
Eijffinger. Politici hebben immers een wat kortere horizon omdat ze iedere
keer voor een paar jaar gekozen worden. Het is dus maar de vraag of politici
de aanbevelingen van de Oeso opvolgen en ook kiezen voor het doorvoeren van
structurele hervormingen.
Twee vliegen in één klap
Wat hoogleraar Eijffinger betreft zouden we er in Nederland goed aan doen om
onze arbeidsmarkt te flexibiliseren. Door bijvoorbeeld de duur van de WW te
verkorten zullen inactieve werklozen sneller aan het werk gaan en weer
actief worden, is het idee.
Volgens Eijffinger hebben we het meest aan slimme maatregelen die én onze
economie stimuleren én de overheid geld besparen. Zo sla je twee vliegen in
één klap. Het is echter de vraag of een nieuw kabinet in staat is om
dergelijke hervormingen ook echt door te voeren.
Lees ook:
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl