Direct beleggen in obligaties is niet hetzelfde als het kopen van een obligatiefonds. Het verschil wordt belangrijker nu veel rentes erg laag zijn.

Voor de argeloze belegger lijkt het niet veel uit te maken. Beleggen in een fonds dat bestaat uit een mandje van obligatieleningen of zelf direct obligatieleningen kopen op de beurs.

Toch zijn er grote verschillen tussen deze twee keuzes. En die verschillen zijn belangrijker geworden dan pakweg tien jaar geleden.

Zo werkt obligatie

Een obligatie is een verhandelbaar schuldpapier van een bedrijf of overheid. Vaak worden obligaties uitgeven in vaste coupures van bijvoorbeeld 1.000 euro. De uitgever belooft dan bijvoorbeeld om jaarlijks een couponrente van 2 procent te betalen en de lening na tien jaar af te lossen.

Zodra een obligatielening op de beurs genoteerd is, kan de koers schommelen. Als bijvoorbeeld marktrentes van alternatieve leningen dalen naar 1,9 procent, wordt de couponrente van 2 procent relatief aantrekkelijker. Beleggers zijn dan bereid meer te betalen voor de obligatielening. De koers kan dan stijgen naar bijvoorbeeld 1.040 euro.

De belegger die de obligatielening voor 1.040 euro koopt, neemt genoegen met een lager couponrendement. De couponrente van 20 euro (2 procent van 1.000 euro) komt voor deze belegger namelijk neer op een feitelijk rendement van ongeveer 1,92 procent. Dat is nog net wat aantrekkelijker dan de alternatieve marktrente van 1,9 procent.

De algemene regel is dus dat obligatiekoersen stijgen als marktrentes dalen en omgekeerd. Bij dit principe maakt het wel veel uit of je de obligatie zelf bezit of dat je belegt in een obligatiefonds.

Obligatie of obligatiefonds

Wie de obligatie zelf bezit, weet in principe wat het resterende rendement is tot het eind van de looptijd. Als een belegger de obligatie tot de aflossing aanhoudt, hoeft hij zich in principe niet meer te bekommeren om koersschommelingen op de markt.

Bij een belegging in een obligatiefonds werkt dat anders. De belegger koopt een aandeel in een mandje obligaties. De waarde daarvan wordt bepaald door de optelsom van de koerswaarden van obligaties en de rentebetalingen. De afgelopen vijftien jaar leverde dat doorgaans een mooi plaatje op: marktrentes daalden, dus obligatiekoersen stegen en daar bovenop kwamen de rente-uitkeringen.

Door het goedkoop-geldbeleid van centrale banken zijn veel rentes inmiddels op bodemniveaus beland. Centrale banken proberen de inflatie aan te jagen en dat zou in principe binnen enkele jaren weer tot hogere rentes moeten leiden.

Voor obligatiefondsen zouden stijgende rentes betekenen dat obligatiekoersen dalen en dat komt direct tot uitdrukking in de waarde van obligatiefondsen.

Dit risico was voor de Sergey Sanko van de Californische startup IncomeClub reden om een beleggingsforum op te zetten waar jongere beleggers zelf een obligatieportefeuille kunnen samenstellen.

Koersrisico

Het idee is dat het zelf aankopen van obligatieleningen particulieren meer zekerheid biedt, mits ze de obligaties tot het eind van de looptijd aanhouden. Dan valt het koersrisico weg en staat het resterende rendement in principe vast.

De keerzijde van deze aanpak is dat een belegger zich veel sterker moet verdiepen in de obligatiemarkt. Want net als bij aandelen is het niet handig om op één of twee paarden te wedden. Spreiding van leningen met een laag en een wat hoger risico op wanbetaling is van belang.

Daarnaast moet de belegger kijken naar de rentes van verschillende obligaties en de looptijd van leningen. En als een lening wordt afgelost, moet je bepalen hoe het geld wordt geherinvesteerd.

Al dit uitzoekwerk neemt de beheerder van een obligatiefonds, tegen een vergoeding, uit handen. Bovendien kun je met een obligatiefonds voor een relatief klein bedrag participeren in een breed mandje van obligaties. Als je zelf obligaties koopt van ongeveer 1.000 euro per stuk, moet je meer vermogen hebben om spreiding aan te brengen.

Startup IncomeClub wil het kennisprobleem aanpakken door particuliere beleggers met slimme software bij het handje te nemen, als ze zelf een obligatieportefeuille willen samenstellen. Maar zoals gezegd, dat vergt wel enig startkapitaal.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl