Berlijn bevoordeelt Duitse bedrijven dusdanig dat ze een miljoenenvoordeel hebben ten opzichte van de Nederlandse industrie. Volgens Hans Grünfeld, directeur van de Nederlandse brancheorganisatie VEMW voor grootverbruikers van energie en water, dreigt een sluipend vertrek van industrie uit Nederland. Ironisch genoeg naar Duitsland.
Rond de jaarwisseling vroeg aluminiumsmelter Aldel in het Groningse Delfzijl het faillissement aan. Driehonderd werknemers staan op straat. De ophef was groot, duizenden mensen kwamen protesteren.
Werknemers voelden zich in de steek gelaten door de directie van Aldel en Den Haag. De Aldel-directie ziet zichzelf niet als schuldige. Volgens de bedrijfstop ligt het faillissement aan de lage aluminiumprijzen en bovenal de te goedkope stroom in Duitsland.
Goedkope Duitse stroom?
Hoezo goedkope stroom in Duitsland? De gemiddelde Duitse burger zou vol ongeloof om dat argument moeten lachen. Die ziet al jaren achtereen de stroomrekening flink stijgen. En ook het bedrijfsleven klaagt; de politiek zou de energieprijzen dusdanig omhoog drijven dat complete sectoren in gevaar zijn.
De Energiewende – de inruil van kernenergie voor duurzame bronnen als wind en zon – heeft de stroom in Duitsland duurder gemaakt. Met de EEG (Erneuerbare-Energien-Gesetz, ook eco-toeslag genoemd) wilde de rood-groene regering (SPD-Die Grünen) onder bondskanselier Gerhard Schröder bevorderen dat stroom milieuvriendelijker werd geproduceerd.
Wie windmolens bouwt of zonnepanelen plaatst in Duitsland, krijgt de garantie dat de stroom daadwerkelijk wordt afgenomen. Daardoor wordt de marge op stroom uit kolen- en atoomkrachtcentrales steeds lager. Dat verschil wordt verhaald op alle stroomverbruikers.
Zo is sinds de millenniumwisseling het aandeel van groene stroom in Duitsland gestegen van minder dan 10 procent naar rond een kwart. Tegelijk betalen consumenten en bedrijven steeds meer voor hun stroomrekening. Voor het bedrijfsleven is de prijs is sinds die tijd zelfs verdubbeld.
Vrijstellingen voor Duitse industrie
Met één uitzondering. Bedrijven die bijzonder veel energie verbruiken en internationaal moeten concurreren worden vrijgesteld van de EEG-toeslag. Tot nu toe ging het om 1.700 bedrijven, maar dat aantal stijgt rap. Dit jaar hebben nog eens 1.000 bedrijven zo’n vrijstelling weten te bemachtigen. Dat is 5 procent van alle Duitse bedrijven, waaronder grote energievreters als aluminiumsmelters. De concurrenten van Aldel.
Maar dat is nog niet alles. De grote hoeveelheid duurzame energie heeft er ook voor gezorgd dat het totale aanbod van stroom is vergroot, waarmee de inkoopprijs voor Duitse energievreters, exclusief de fiscale milieutoeslag, is gedaald.
De industriële grootverbruikers betalen daardoor dus veel minder voor de stroom dan voorheen. Ze hebben geen last van de Energiewende, maar profiteren wel van de lusten en zijn goedkoper uit dan bijvoorbeeld Nederlandse concurrenten. Zie ook de grafiek hieronder.
(klik op grafiek voor uitvergroting)
Het prijsverschil tussen Nederland en Duitsland deed Andel er over nadenken om een stroomkabel over de grens te leggen naar Emden. Want 40 procent van de productiekosten bestaat uit energie. Maar die oplossing liep stuk. Door importtoeslagen zou het verschil alsnog minimaal zijn en wanneer er vanuit Den Haag een vrijstelling van die toeslag zou komen, dan zou het aanleggen van de kabel alsnog te lang duren.Volgens FNV Bondgenoten had Aldel een kostennadeel van 30 miljoen euro per jaar tegenover Duitse concurrenten.
Sluipend vertrek...naar Duitsland
Subsidies aan Duitse bedrijven zorgen voor oneerlijke concurrentie met andere landen. Die kritiek op Duitsland komt niet alleen uit Delfzijl, het is precies het onderwerp van het onderzoek dat de Europese Unie eind vorig jaar instelde. Daarmee is Aldel een klein voorbeeld uit de strijd tussen Brussel en Berlijn.
Hans Grünfeld, directeur van de Nederlandse brancheorganisatie VEMW voor grootverbruikers van energie en water, zegt tegen de site Duitslandnieuws dat het probleem al veel langer speelt. “Toen rond het jaar 2000 de Duitse energiemarkt werd geliberaliseerd dook de prijs naar beneden.” Ook toen hadden Nederlandse bedrijven te kampen met die achterstand, vertelt Grünfeld. “We hebben er toen voor gelobbyd – het werd gespeeld via het Europese Hof van Justitie – en toen zag je dat de prijzen tussen 2008 en 2010 weer naar elkaar toegroeiden.”
Maar sinds de enkele jaren hoeven Duitse grootverbruikers dus aanzienlijk minder te betalen voor hun stroomrekening. Nederlandse bedrijven in de chemie, staal, papier en glas ondervinden daar een flink nadeel van.
Toch denkt Grünfeld niet dat deze bedrijven in moeilijkheden komen, zoals Aldel. “Het grootste gevaar is dat ze hun productie verplaatsen naar plekken waar je goedkoper kunt werken. Een sluipend vertrek. Ironisch gezien is dat bijvoorbeeld naar Duitsland.” Directe problemen zijn er ook volgens hem. “Deze bedrijven hebben gewoon minder geld te besteden om te investeren.”
Een bijkomend nadeel ziet Grünfeld in de locaties waar deze bedrijven vaak gevestigd zijn. “Je vind ze van oudsher in de grensstreken van Nederland. Noordoost-Groningen dus, en Zeeland en Zuid-Limburg. Ze zijn daar vroeger niet voor niets met overheidssteun gekomen om daar de werkgelegenheid op peil te houden. Als daar een bedrijf wegvalt, heeft dat een groot effect op de regio.”
Brussel kijkt naar Duitse eco-subsidies
De Europese Commissie in Brussel onderzoekt dit jaar of de Duitse regering met de EEG-vrijstelling de eigen industrie ongeoorloofde staatssteun geeft. Ongehoord, zo klinkt uit Berlijn. Wanneer de vrijstellingen niet zouden worden uitgedeeld, dan zou Duitsland zijn eigen industrie verliezen.
Bertus Bouwman is chef redactie van Duitslandnieuws.nl, de site met dagelijkse duiding van Duits nieuws voor Nederland.
Lees ook op Duitslandnieuws:
Voetballegende Uli Hoeness aangeklaagd voor belastingontduiking
Duitse brouwers lopen tegen boete aan: krat bier euro duurder
Duitse immigranten dupe van trucs met loonstrookjes
Volg Duitslandnieuws ook op Twitter: @dld_nieuws volgen
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl