Na een opleving in de zomermaanden, lijkt de Nederlandse economie in een dip te zijn beland. Het consumentenvertrouwen neemt af, de bestedingen van huishoudens lopen licht terug en de werkloosheid daalt nauwelijks meer. Maar de cijfers lijken erger dan ze zijn, aldus CBS-econoom Peter Hein van Mulligen.

Sinds de kredietcrisis van 2008 maakt Nederland eigenlijk één lange periode van economische malaise mee. Perioden van krimp worden afgewisseld met marginale groei.

Een belangrijke onderliggende reden is dat Nederlanders moeten afkicken van hun schuldverslaving, waarbij vooral de combinatie van hoge hypothekenschulden en dalende huizenprijzen de afgelopen jaren fnuikend werkte. Zeker omdat ook de werkloosheid de afgelopen jaren fors is opgelopen.

Op een aantal punten leek afgelopen zomer een kentering zichtbaar. Het vertrouwen van consumenten verbeterde en huishouden gaven in juli en augustus meer geld uit dan in dezelfde maanden een jaar eerder. Goed nieuws voor de Nederlandse economie. Want juist het feit dat huishoudens tot nu toe de hand op de knip hielden, was één van de redenen dat de economie maar mondjesmaat herstelde.

Ook de werkloosheid daalde vier maanden op rij met meer dan 10 duizend personen per maand.

Stemming verslechterd sinds zomer

Maar die opleving lijkt op het eerste gezicht van korte duur. In november is de stemming onder consumenten gedaald, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) donderdag. De vertrouwensindicator van het CBS zakte met 5 punten en kwam uit op min 8.

Het cijfer geeft de verhouding aan tussen het aantal positieve en negatieve antwoorden dat ondervraagden geven bij de enquête van het CBS. Er zijn dus 8 procent meer pessimisten dan optimisten.

Sinds juli vorig jaar was het vertrouwen van consumenten juist sterk verbeterd; de indicator klom in twaalf maanden tijd op tot min 2 deze zomer. Daarna verslechterde de stemming, onder meer door de gespannen situatie in Oekraïne. Het consumentenvertrouwen ligt in november op het gemiddelde over de afgelopen twintig jaar.

Vooral over de economische omstandigheden zijn ze een stuk somberder geworden. De deelindicator over de economie verslechterde 12 punten en komt uit op min 4.

"Consumenten vinden de tijd ongeveer even ongunstig voor het doen van grote aankopen, zoals wasmachines en televisies, als een maand eerder. Ook waren ze nagenoeg even negatief over hun financiën in de komende en afgelopen twaalf maanden", aldus het CBS.

Bestedingen nemen iets af

Niet alleen het vertrouwen, ook de consumptie van huishoudens is in september licht teruggelopen, na vier maanden met lichte groei. De bestedingen lagen 0,6 procent lager dan in september vorig jaar, aldus het CBS.

Vooral aan duurzame en overige goederen, waaronder gas en brandstoffen, gaven consumenten minder uit, aldus het statistiekbureau. Ze besteedden onder meer minder aan kleding en schoenen. Vorige week meldde het CBS al dat kledingwinkels in september fors minder verkochten.

Aan woninginrichting en elektronica werd wel meer gespendeerd. Ook de uitgaven aan voedings- en genotmiddelen en diensten kwamen in september iets hoger uit.

De terugloop van de bestedingen in september volgt op goede cijfers over de maand augustus. Toen rapporteerde het CBS nog de grootste consumptiegroei in bijna vier jaar, namelijk 1,4 procent. In mei, juni en juli lagen de bestedingen van consumenten op of net iets boven het niveau van een jaar eerder.

Werkloosheid daalt nauwelijks

Daar komt nog eens bij dat de werkloosheid nauwelijks meer daalt. Het aantal werklozen is in oktober met duizend afgenomen ten opzichte van september en kwam uit op 627 duizend personen.

In september waren er nog 4 duizend minder werklozen dan een maand eerder, terwijl van mei tot en met augustus er maandelijks meer dan 10 duizend minder personen geen baan hadden.

'Cijfers economie lijken erger dan ze zijn'

Ondanks de verslechteringen, lijken de nieuwe cijfers over de economie ernstiger dan het werkelijk gesteld is, zegt CBS-econoom Peter Hein van Mulligen in een toelichting op de cijfers die het statistiekbureau donderdag naar buiten bracht.

Dat de consumptie op jaarbasis met 0,6 procent is gedaald, ziet hij als "incident". De terugval in de bestedingen komt eigenlijk alleen doordat in september minder kleding en schoenen zijn gekocht. Veel mensen hadden in augustus al geshopt voor de najaarscollectie, omdat het toen relatief slecht weer was.

In september was het weer stukken beter en deden de mensen liever andere dingen, vermoedt Van Mulligen. Aan andere producten, als woninginrichting en elektronica, werd in september wel meer uitgegeven.

Meer mensen zoeken baan

Dat de werkloosheid in oktober bleef steken op 8 procent van de beroepsbevolking, is volgens de econoom vooral het gevolg van het feit dat meer mensen actief op zoek gingen naar werk. Niet iedereen was direct succesvol, maar hij vindt het positief dat mensen weer meer kans denken te hebben op de arbeidsmarkt. In oktober zaten in totaal 627.000 Nederlanders werkloos thuis, duizend minder dan een maand eerder.

Ook de cijfers over het consumentenvertrouwen zijn volgens Van Mulligen minder ernstig dan ze doen vermoeden. De stemmingsindicator van het CBS daalde met 5 punten naar min 8, maar dit lag niet zozeer aan het beeld dat mensen hebben over hun eigen financiële situatie. Consumenten zijn vooral somberder over de economische omstandigheden in het algemeen. En van het economisch herstel van Nederland was al bekend dat dit nog uiterst fragiel was.

Het CBS presenteerde donderdag ook de nieuwste gegevens over de bedrijfsinvesteringen. Deze zijn in september op jaarbasis met 3,2 procent toegenomen. Bedrijven staken meer geld in productiecapaciteit, zoals machines, computers en installaties. Dat is volgens Van Mulligen een bevestiging dat het al een tijdje beter gaat met de Nederlandse industrie.

Bron: Z24/ANP

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl