Minister Jeanine Hennis-Plasschaert neemt ontslag als minister van Defensie.

Dat maakte ze dinsdag bekend tijdens een Kamerdebat over het mortierongeval in Mali dat aan twee militairen het leven kostte en waarbij een derde zwaargewond raakte. Volgens de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) is Defensie in deze zaak “ernstig tekort geschoten”.

Commandant der Strijdkrachten Tom Middendorp stapt net als minister Hennis op naar aanleiding van het dodelijke mortierongeluk in Mali. Hennis heeft dat dinsdagavond gezegd toen zij haar eigen aftreden bekendmaakte naar aanleiding van de affaire.

Ook VVD twijfelde aan Hennis

De Tweede Kamer kende weinig mededogen met de bewindsvrouw. Zelfs haar eigen VVD spaarde haar niet. Kamerlid Han ten Broeke sprak van een “aaneenschakeling van vermijdbare fouten”. PVV en Forum van Democratie hadden al aangekondigd met moties van wantrouwen te komen.

Hennis verdedigde zich fel voordat zij uiteindelijk haar ontslag aankondigde.

Coalitiegenoot PvdA was niet minder kritisch. Kamerlid Kirsten van den Hul sprak van een "ontluisterend beeld'' toen Hennis volgens haar ook nog eens de conclusies van het vernietigende rapport probeerde te bagatelliseren.

PVV-leider Geert Wilders noemde het opstappen van minister Hennis onvermijdelijk. Ze heeft het enige juiste besluit genomen dat ze had kunnen nemen, zegt hij: "Haar verantwoordelijkheid nemen."

Hij denkt niet dat de VVD-politica kan terugkomen in het volgende kabinet. Dat zou heel raar zijn, aldus Wilders.

Ook anderen oordeelden hard, waaronder de partijen van de beoogde nieuwe coalitie. Zo zei D66-Kamerlid Salima Belhaj het "structureel" mis is bij Defensie en dat de organisatie consequent te weinig aandacht heeft voor de veiligheid van de eigen medewerkers. CDA-Kamerlid Raymond Knops las in het OVV-rapport een "aaneenschakeling van fouten" gedurende tien jaar tijd.

Bekijk hieronder het moment dat Hennis haar aftreden aankondigt:

Opeenstapeling van problemen bij Defensie

Een week geleden zag haar toekomst er nog heel anders uit. Een plaats in het nieuwe kabinet leek zeker. "Het zou me verbazen als het niet zo is", verklaarde Hennis (44) op Prinsjesdag tegen BNR. Na Defensie hoopte ze de eerste vrouwelijke minister van Buitenlandse Zaken te worden.

De geboren Limburgse is een "overtuigd Europeaan". Ze maakte carrière in Brussel. In 2010 haalde de VVD haar naar Den Haag. Haar populariteit is sindsdien alleen maar toegenomen. Bij de laatste verkiezingen haalde ze als de nummer twee van de VVD 148.000 voorkeurstemmen binnen.

In 2012 kreeg ze Defensie als beloning. Makkelijk verliep dat niet altijd. Hennis (44) is geen sterke debater en het ontbrak haar zichtbaar aan zelfvertrouwen in de eerste jaren.

Op haar ministerie gooide ze de ramen open. Ze erkende de problemen van veteranen en (oud-)medewerkers die met het kankerverwekkende chroom-6-verf hebben gewerkt. Ze wist het hoofdpijndossier JSF tot een goed einde te brengen en zette volop in op Europese samenwerking.

Hard bezuinigd

De problemen van Defensie zijn echter groot. Tientallen jaren is er bezuinigd. Het leidde tot een tekort aan personeel en materieel. "Het was dramatisch wat ik hier aantrof", zei ze tegen de Volkskrant. Ze maakte een begin met het aanpakken van de knelpunten, een proces dat volgens haar jaren zal duren.

Hennis trapte uiteindelijk ook op de rem toen het militair apparaat het niet meer trok. De inzet in Afghanistan gaat door, maar wordt niet uitgebreid zoals de NAVO graag wilde. Ze haalde helikopters terug uit Mali, hoewel de VN nadrukkelijk vroeg die daar te houden.

Maar het vertrouwen van het personeel wist ze niet te winnen. Dat zit sinds 2013 zonder cao en (oud-)militairen leverden hun onderscheidingen in omdat ze boos zijn over het AOW-gat.

Toch leek Hennis het allemaal te overleven. Ook de harde rapporten van de OVV over vermoede misstanden bij de luchtmacht en een dodelijk incident bij de commando's op de schietbaan in Ossendrecht. Het derde rapport van de OVV over Mali wordt haar nu fataal vlak voor de finish van Rutte II.