Het was de absolute voorwaarde voor de SPD om mee te doen in een coalitie met de CDU van Angela Merkel. Een algemeen minimumloon moest er komen. Het komt er, maar niet eerder dan 2017. En dan is het voor veel mensen al te laat. Zij vallen dan buiten de boot omdat ze een uitzondering zijn, of omdat hun loon gestegen is.

De invoering van het minimumloon zal voor veel minder mensen gelden dan tot nu toe werd gedacht. In het meest extreme geval kan het aantal mensen dat aanspraak kan maken op het loon zelfs halveren. Dat blijkt uit onderzoek van het Duitse instituut voor economisch onderzoek (DIW) uit Berlijn.

De coalitiepartijen CDU/CSU en SPD hebben in hun akkoord een algemeen minimumloon van 8,50 euro per uur vastgelegd. Dit moet in 2017 ingaan. Tot die tijd moeten werknemers het doen met de cao’s die per branche zijn afgesproken. De details moeten uitgewerkt worden door de sociale partners.

Uitzonderingen

Bij de christendemocraten gaan stemmen op om de ondergrens niet te laten gelden voor gepensioneerden, studenten, vrijwilligers, seizoensarbeiders, stagiaires en jongeren. Ook de werkgevers willen een uitzondering maken voor jonge werknemers en mensen die al lange tijd werkloos zijn.

In 2012 verdienden volgens het DIW ongeveer 15% van alle werknemers minder dan 8,50 euro per uur, dat zijn 5,2 miljoen mensen. Dat zijn er al een half miljoen minder dan het jaar er voor.

Lonen stijgen

Oorzaak: het aantal werknemers met eenvoudige baantjes is gedaald. Bovendien zijn veel lonen gestegen, waardoor mensen boven de grens van 8,50 euro per uur kwamen. Deze trend zet zich volgens het onderzoeksinstituut dankzij de groeiende Duitse economie verder voort. Alleen al voor 2015 zullen 700.000 werknemers door stijgende lonen boven de ondergrens komen, schrijft DIW-onderzoeker Karl Brenke.

Mochten daarbovenop ook nog alle uitzonderingsregels naar wens van de CDU voor gepensioneerden, scholieren en studenten gaan gelden, dan zal het aantal mensen dat recht heeft op een minimumloon met nog een miljoen dalen. Onduidelijk is ook hoe moet worden omgegaan met werkgevers die niet per uur maar bijvoorbeeld voor een prestatie betalen.

Daaronder vallen beroepen als taxichauffeurs en krantenbezorgers. Als ook zij geen minimumloon krijgen, geldt het nog eens voor 600.000 mensen minder, schrijft Brenke. Op dit moment zouden dus 5,2 miljoen Duitse werknemers aanspraak maken op een minimumloon. Na het aftrekken van alle uitzonderingsgevallen blijven er nog 2,3 miljoen over.

Brenke waarschuwt voor te brede uitzonderingsmaatregelen. “Dat kan leiden tot ongewenste verdringingseffecten. Zo kunnen bijvoorbeeld gepensioneerden en studenten doelbewust voor baantjes met lage lonen worden ingezet, om het minimumloon te omzeilen.”

Mazen in de wet

Het sociaal wetenschappelijk instituut WSI uit Düsseldorf komt met een soortgelijke waarschuwing. Als de uitzonderingen die CDU zo graag wil worden doorgezet, dan vreest het WSI voor een ‘gatenkaas’. “Hiermee zouden weer mazen in de wet worden gevonden, en wordt opnieuw een sector voor lage lonen geschapen”, zegt WSI-baas Reinhard Bispinck. Volgens zijn instituut ontstaan die gaten vooral in de horeca, detailhandel en dienstverlening zoals kappers en wasserettes.

Bispinck vindt het noodzakelijk dat een algemeen minimumloon ook daadwerkelijk voor alle sectoren en alle werknemers moet gelden. “Je creëert anders een verdringingseffect waarbij hele branches het minimumloon gaan omzeilen.”

Minister van Werkgelegenheid Andrea Nahles (SPD) moet nu beslissen hoe de wet gestalte krijgt en of er uitzonderingen komen. Volgens experts van de wetenschappelijke dienst van de Bondsdag zijn veel uitzonderingen onmogelijk vanwege het recht op gelijke behandeling. Alleen bij stagiaires en vrijwilligers worden mogelijkheden gezien.

Bertus Bouwman is chef redactie van Duitslandnieuws.nl, de site met dagelijkse duiding van Duits nieuws voor Nederland.

Lees ook op Duitslandnieuws:

Het raadsel van het uitblijven van de echte Duitse groei

Bundesbank: eenmalige crisisheffing op vermogen particulieren mag

Nederlands hedgefonds biedt op Duits windenergiebedrijf Prokon

Volg Duitslandnieuws ook op Twitter:   

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl