Het zijn de automobilisten zelf die de dagelijkse files op de Nederlandse
wegen veroorzaken. Wie zouden de files dus beter kunnen oplossen dan de
weggebruikers zelf? Om een keer de proef op de som te nemen, roepen de ANWB,
de Nederlandse Spoorwegen en de Rabobank alle weggebruikers op komende
donderdag de file te mijden. Ze worden aangemoedigd een uurtje vroeger of
later van huis te gaan, thuis te werken of de trein te pakken.

Op de site nederlandbereikbaar.nl
kunnen werknemers die willen meedoen zich aanmelden. Op het moment van
schrijven hebben al ruim 78.000 mensen dat gedaan. Al bijna genoeg, want om
de dag tot een succes te maken zijn volgens de initiatiefnemers 80.000
deelnemers nodig. Dit is namelijk het aantal mensen dat op vrijdag de auto
laat staan en op die dag staan er in Nederland nauwelijks files, tenminste
’s ochtends. Vrijdagmiddag is het een ander verhaal, maar dat terzijde.

Het plan klinkt kinderlijk eenvoudig. En het mooie is dat het nog best eens
zou kunnen werken ook.

Als er minder auto’s op de weg zijn of als zij meer gespreid van huis
zouden gaan, zijn er geen files meer. Dat is zo klaar als een klontje. Files
ontstaan doordat er te veel auto’s op een zelfde moment op een knelpunt
aankomen. Het gevolg is dat er te veel auto’s op het knelpunt afrijden,
waardoor een opstopping ontstaat en er te weinig aan de andere kant weer
uitrijden. Is de file over zijn hoogtepunt heen dan rijden er meer auto’s
uit de file dan erin komen rijden. Als gevolg hiervan lost de file weer op.

Lukt het op de een of andere manier de stroom constant – afgestemd op de
capaciteit van de knooppunten onderweg – te houden, dan ontstaat er geen
file en kan iedereen doorrijden.

Uiteraard kun je mensen gewoon vragen wat meer gespreid van huis te
gaan, maar hoe weet iedereen nou hoe laat hij precies het beste weg kan
gaan? Ook zou het kunnen zijn dat de opengevallen plekken onmiddellijk
worden opgevuld door mensen die nu met de trein gaan, maar liever de auto
zouden pakken.

Volgens vervoerseconomen kun je de verkeersstroom het best reguleren door
rekeningrijden in te voeren. Het idee is dat er dan vanzelf een evenwicht
ontstaat, zonder dat je allerlei ingewikkelde afspraken hoeft te maken over
hoe laat iedereen van huis mag.

Automobilisten betalen dan niet langer in tijd, maar in geld. Nu immers
betalen automobilisten die om 9 uur op hun werk willen zijn, daarvoor over
het algemeen in tijd. Ze staan in de file en doen er daarom langer over op
hun werk te komen, dan als ze een uurtje later zouden gaan.

Betalen in geld is beter voor de economie omdat dit welvaartswinst oplevert.
Met dat geld kun je nog wat doen. Wegen verbreden bijvoorbeeld of meer
treinen kopen. Aan verloren tijd heeft niemand wat.

Het kabinet maakt momenteel druk plannen ten aanzien van rekeningrijden. Vanaf
2011 moet het worden ingevoerd voor het vrachtverkeer, en daarna ook voor
personenauto’s.

Opmerkelijk in deze plannen is alleen dat er in deze plannen tot noch toe
gesproken wordt over een spitstarief en een tarief voor daarbuiten.
Vervoerseconoom Erik Verhoef schrijft hierover een interessant artikel op
discussieforum MeJudice.nl.

Volgens Verhoef gaat het erom dat je binnen de spits differentieert.
Niet iedereen hoeft immers buiten de spits te reizen als de stroom maar
constant gehouden wordt. Zoals hierboven beschreven, gaan er in het begin
van de spits te veel mensen van huis, waardoor de boel vastloopt. Het
rekeningrijdentarief zou volgens hem zo moeten worden vastgesteld, dat de
mensen die helemaal aan het begin en het eind (6.00 en 10.00 uur ) van de
spits op hetzelfde moment van huis blijven vertrekken. Maar alle forenzen
die midden in de spits vertrekken, moeten hun vertrektijd aanpassen.

Klinkt dit niet fantastisch? Door rekeningrijden in te voeren kan nagenoeg
iedereen langer in zijn bed liggen!

Het uitroepen van een filevrije dag, zou als hij slaagt, een mooi
middel kunnen zijn om te laten zien dat het uitmaakt hoe laat iedereen van
huis gaat. Dit zou het draagvlak van het reguleren hiervan wel eens flink
kunnen verhogen. Kunnen we dat misschien wat eerder invoeren en zo wat
eerder ’s ochtends langer in ons bed kunnen liggen.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl