- Nu langzaam de vaccinaties tegen het coronavirus op gang komen, is het einde van het thuiswerken in zicht. Toch wil een klein deel van de bevolking niet aan een vaccin.
- Experts waarschuwen dat je deze mensen niet met ratio kunt overhalen. Wel met beroepen op hun gemeenschapszin.
- “Het is een beetje zoals mensen overhalen om te stoppen met roken”, zegt een hoogleraar management. “Je praat met ze over de gevolgen voor de mensen om hen heen, de mensen waar ze van houden.”
Overal ter wereld worden langzaam vaccinatieprogramma’s tegen het coronavirus uitgerold. Ook in Nederland zijn de afgelopen dagen eindelijk de eerste prikken gedaan. Een voorzichtig einde van de pandemie komt in zicht.
Toch staat niet iedereen te juichen voor een prik van Moderna of Pfizer. Volgens onderzoek van de NOS was half december de vaccinatiebereidheid van de Nederlander zo’n 69 procent, een stijging van bijna tien procent ten opzichte van november. De FNV vond voor kerst dat drie op de tien zorgmedewerkers het coronavaccin niet vertrouwen: omdat het nieuw is en te snel ontwikkeld zou zijn, of ze missen uitleg.
Een krimpend maar aanzienlijk deel van de bevolking heeft er dus nog geen zin in, zo’n vaccin. Ondanks decennia aan bewijzen dat vaccinaties veilig en effectief zijn. En het coronavirus dat ons nog steeds thuishoudt.
Dus het kan gebeuren dat als je straks weer op kantoor werkt – en dat duurt nog even – een collega naast je zit die niet gevaccineerd is. Want een werkgever mag een werknemer niet verplichten tot een coronaprikje, dat is een inbreuk op artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, het recht op persoonlijke integriteit.
Al kan volgens de Arbo het weigeren van een vaccinatie in sommige functies wel gevolgen hebben, zoals verplicht thuiswerken of herplaatsing in een andere functie. Ontslag is volgens arbeidsjuristen verboden, net als het inhouden van salaris bij ziekte of het weigeren van niet-gevaccineerde sollicitanten.
Maar aan de andere kant kan een niet-gevaccineerde collega, zolang de pandemie nog woedt, voor nogal wat wrijving op de werkvloer zorgen, zeker als je sociale vaardigheden nogal roestig zijn van maanden op afstand werken.
'Het gaat erom dat je collega's zich ook gemakkelijk voelen'
Hoe overtuig je die werknemer om toch een prik te halen? Aankomen met wetenschappelijke bewijzen over vaccinaties werkt averechts, stelt Peter Capelli. Volgens de hoogleraar management aan de Wharton School van de University of Pennsylvania haal je mensen die hier al een besluit over hebben genomen niet meer over. "Je gaat niet ver komen met feiten. Deze mensen ontkennen de wetenschap."
Wat wel werkt, is als werkgevers deze werknemers vragen om rekening te houden met hun collega's. Volgens Capelli moet de boodschap zijn: "Je collega's gaan zich niet op hun gemak voelen als jij niet gevaccineerd bent. En er is een grotere zorg, dat het risico dat jij iemand besmet het grootst is van alle werknemers. En daarom is dit heel belangrijk voor ons."
Werknemers op deze manier attent te maken van de situatie is om twee redenen nuttig. Allereerst appelleert het aan hun idee van teamspirit. "Het is een beetje zoals mensen overhalen om te stoppen met roken", zegt Capelli. "Je praat met ze over de gevolgen voor de mensen om hen heen, de mensen waar ze van houden." Ten tweede speelt deze aanpak in op het gevoel onderdeel van de groep te zijn. "Je wilt niet het zwarte schaap zijn".
De verantwoordelijkheid van de baas
De taak om niet gevaccineerde werknemers aan te spreken, ligt volgens Capelli bij de top van een bedrijf, niet de managers.
"Als je de CEO bent van een bedrijf, de bestuursvoorzitter of de oprichter, dan wegen jouw woorden het zwaarst. Een boodschap is veel overtuigender als ze uitgedragen worden door de top", aldus de hoogleraar.
Grote bedrijven zullen misschien moeten overwegen artsen of verpleegkundigen in te huren, vindt Capelli. Hierdoor kunnen gesprekken over vaccinaties op de werkvloer met gemak en autoriteit besproken worden.
Gebruik duidelijke taal
Werknemers moeten begrijpen dat de wens tot vaccinatie van bovenaf komt, benadrukt Capelli. "Je vertelt deze mensen: dit is wat we van je vragen en waarom we dat doen".
In Nederland kun je niet gedwongen worden tot vaccinatie, maar zoals de Arbodienst voorschrijft, is een werkgever bij machte om er bepaalde consequenties aan te verbinden zoals herplaatsing of verplicht thuiswerken.
Capelli denkt dat met het uitrollen van de vaccinatieprogramma's de weerstand tegen een prikje afneemt. Dat laat onderzoek in Nederland al zien.
"Het is makkelijk om tegen een vaccin te zijn als het er nog niet is en er geen consequenties aan verbonden zijn", zegt de hoogleraar. "Maar als de realiteit zich aandient en de gevolgen van je verzet duidelijk worden, dan verandert dat de zaak."
[activecampaign form=20]